کتاب «جلوه های زمین شناسی در قرآن کریم» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، مؤسسه بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم کتاب «جلوه های زمین شناسی در قرآن کریم» نوشته علی اصغر شعاعی را منتشر کرده است.

خداوند متعال، به تمام علوم آگاه است و در همین راستا می توان از میان سخنان هدایت آمیز الهی به نکته ها و اشاره های علمی دست یافت که خود نشان دهنده حقانیت قرآن است.

کلمه «ارض» در قرآن کریم ۴۶۱ بار به کار رفته اما هیچ گاه به صورت جمع نیامده است. کاربرد معنایی واژه ارض، در قرآن را می‌توان به دو دسته معنای مادی و معنای معنوی تقسیم کرد: ارض در دسته اول، به معنای کره زمین و قطعات زمین است و در دسته دوم، به معنای «عالم طبیعت» در مقابل «سماء» به معنای عالم ماورای طبیعت است. با توجه به موضوع تحقیق حاضر، منظور از ارض در این پژوهش، معنای اول و دوم است.

چون بر پایه تعاریف ارائه شده از علم زمین شناسی، این علم شامل تمامی مباحث مرتبط با زمین و حتی برخی مباحث مشترک با علم نجوم می شود، تعاریف متفاوتی از آن در منابع علمی ثبت شده است. علم زمین شناسی بسیار فراگیر و شامل حیطه های فراوانی از علوم طبیعی است.

آیات علمی قرآن را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: یکی آیات هستی شناسی و طبیعت شناسی از قبیل آفرینش آسمان و زمین(سجده، آیه 4؛ فصلت، آیه 11؛ رعد، آیه 2 و ق، آیه 6)؛ کرویت زمین(زمر، آیه 5)؛ دوران آفرینش زمین (فصلت، آیات 9 و 10)؛ نقصان زمین(رعد، آیه 41)، حرکت زمین و خورشید(نمل، آیه 88)؛ وجود مواد سنگین درون زمین(زلزال، آیه 1 و 2)؛ تغییر آسمان و زمین و فنای آن(ابراهیم، آیه 48)؛ کوه ها (سبأ، آیه 7 و مرسلات، آیه 8) و دیگری علوم زیستی، برای مثال گیاهان (طه آیه 53؛ رعد آیه 4؛ یس آیه 80، 33 و 35؛ نمل آیه 60 و انعام آیه 99)؛ حیوانات(نمل، آیات 8-5؛ مؤمنون، آیه 22؛ نمل آیه 66؛ ملک، آیه 19؛ نمل، آیه 68؛ نمل، آیه 99؛ مریم، آیه 28؛ طارق، آیه 5؛ مؤمنون، آیه 14 و قیامت، 3) است.

در این نوشتار، با توجه به حجم شایان توجه به آیات مرتبط با زمین، ضمن تبیین نظریات مفسران و دانشمندان درباره خلقت زمین، زمین های هفت گانه، اوصاف زمین(مهد، کفات، قرار، فراش، ذلول، ذات الصدع، بسط و سطح، دحو و طحو و مد)، ویژگی ها(جاذبه، حرکت و کرویت) و نیز کوه ها، میزان تطبیق آن با علم زمین شناسی نیز بررسی شده است.

ساختار کتاب:

نویسنده، این اثر را در چهارفصل خلقت زمین، اوصاف زمین، ویژگی های زمین و عوارض طبیعی زمین(کوه ها) در قرآن تألیف کرده است.

وی در فصل اول، ابتدا خلقت زمین را از منظر علم بررسی کرده و در ادامه، پس از بیان نظریات مختلف، ایات مرتبط با خلقت زمین را بیان کرده و سپس زمین های هفت گانه را مورد بررسی قرار داده است.

مؤلف این اثر، در فصل دوم، اوصاف زمین اعم از مهد، کفات، قرار، فراش، ذلول، ذات الصدع، بسط و سطح، دحو و طحو، مد، قطعات زمین متجاوز و نقصان الارض را مطرح کرده و در خصوص هر یک از این اوصاف، به مفهوم شناسی پرداخته و سپس دیدگاه های مفسران و صاحب نظران را مطرح کرده و در پایان هر یک را بررسی و نقد کرده است.

در فصل سوم این اثر، ویژگی های زمین اعم از جاذبه زمین، حرکت زمین و کرویت زمین از منظر قرآن کریم بیان شده است.

نویسنده در فصل پایانی عوارض طبیعی زمین(کوه ها) در قرآن را تبیین و آیات مرتبط و غیرمرتبط با پدیده زمین شناسی راد بررسی کرده و در پایان این اثر، نتیجه گیری و پیشنهادها آمده است.

برشی از کتاب:

ویژگی های زمین

زمین دارای سه ویژگی مهم جاذبه، حرکت و کرویت است؛ یکی از عوامل حاکمیت نظم در جهان آفینش، وجو نیریو «گرانش» یا «جاذبه» است که خود عامل جذب اشیا از سوی کرات و سیارات تشکیل دهنده جهان است؛ این نیرو موجب حفظ ساختار ستارگان، کهکشان ها و کل کیهان و نیز کنترل مدارات سیارات منظومه شمسی است.

چون از یک سو، قوه جاذبه سبب می شود که همه کرات آسمانی با سرعت به سوی هم حرکت کنند و در یک مرکز جمع شوند و از سوی دیگر، حرکت دَوَرانی سیارات و منظومه ها، باعث می گردد که به سرعت از هم دور شوند. همین تعادل قوای جاذبه و دافعه موجب شده کره زمین میلیون ها سال در مدار معینی گرداگرد خورشید حرکت کنند؛ بی آن که فاصله اش با خورشید کم و زیاد شود و این از نشانه های عظمت خداست.

زمین نیز مانند دیگر کرات آسمانی، با نیروی جاذبه همه اشایای سطح خود و یا نزدیک به آن را با نیرویی متناسب با جرمشان به طرف مرکز خود می کشد.

مفسران و صاحب نظران متأخر، بحث جاذبه زمین را معمولا از آیاتی چند دریافته اند که بعضی به صورت مستقیم و دسته ای دیگر غیر مستقیم به آن اشاره کرده اند.

کوه در قرآن

قرآن 48 بار از کوه با واژه های جبل(جبال) و رواسی یاد کرده است: 39 بار وازه جبل(شش بار مفرد و 33 بار جمع) و نُه بار واژه رواسی).

نویسنده در فصل چهارم این اثر ذیل بحث فوق الذکر می نویسد: "به نظر می رسد، کوه را از آن جهت جبل گفته اند که دارای عظمت و استواری است و لازمه آن، داشتن ارتفاع و برجستگی است. هم چنین به کوه ها، از آن جهت رواسی گویند که دارای استواری و ثَبات هستند و واژه راسیه، بیشتر اشاره به ویژگی استوار بودن کوه ها دارد؛ با تأمل در موارد کاربرد این دو لغت در قرآن نیز، می توان دریافت که هر جا جبل و جبال در آیه ای آمده، منظور همان کوه، یا کوه های قابل مشاهده است.