آشنایی با فعالیت‌های انتشارات راه یار
دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در فروردین ۱۳۸۶، توسط تیم تحریریه دوره چهارم ماهنامه سوره و با ابتکار و محوریت آقای وحید جلیلی راه‌اندازی شد.
به گزارش خبرگزاری رسا، دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در فروردین ۱۳۸۶، توسط تیم تحریریه دوره چهارم ماهنامه سوره و با ابتکار و محوریت آقای وحید جلیلی راه‌اندازی شد. ماهنامه فرهنگی راه، انتشار بیش از ۵۰ کتاب، نُه دوره جشنواره مردمی فیلم عمار، باشگاه طنز انقلاب و برنامههای نطنز و سمزقند، مرکز راه نوا و برگزاری جشنواره موسیقی ضدآمریکایی طبس، تولید ده‌ها مستند و فیلم و... از جمله فعالیت‌های این مرکز فرهنگی و هنری است. در این گفتگو با یاسر عسگری، مدیر انتشارات «راه یار» به معرفی فعالیت‌های دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب در حوزه نشر و کتاب می‌پردازیم.
* از فعالیت‌های اولیه انتشارات راه یار بگویید. چه ضرورتی پیش آمد تا خودتان به صورت مستقل در عرصه نشر کتاب وارد شدید؟
فعالیت‌های دفتر مطالعات در ابتدا براساس انتشار ماهنامه فرهنگی و تحلیلی «راه» بود. پس از انتشار چندین شماره از این مجله که در امتداد اهداف و رویکرد‌های ماهنامه فرهنگی تحلیلی «سوره» بود. برای اثرگذاری و ماندگاری فعالیت‌ها تصمیم گرفتیم در حوزه نشر کتاب هم ورود کنیم. شهادت شهید دکتر مجید شهریاری و داریوش رضایینژاد (از دانشمندان برجسته هسته‌ای کشورمان) نقطه ورود دفتر به حوزه نشر کتاب بود. کاری جهادی و فشرده انجام شد و با دوستان و نزدیکان و آشنایان شهید شهریاری مصاحبه شد و سریع به صورت یک کتاب خاطره‌محور منتشر شد به نام «شهید علم». این کتاب با استقبال فراوان مخاطبان مواجه شد و حدود هفت چاپ به صورت ضمیمه مجله «راه» منتشر شد تا اینکه شرایطی فراهم شد از طریق دفتر نشر معارف منتشر شود. کتاب‌های «شهید علم» مانع از این شد که دانشمندان هسته‌ای شهیدمان فراموش نشوند. خوشبختانه به خاطر کار‌ها و مستند‌هایی که بعداً ساخته شد، الآن جامعه مخاطبان عمومی، شهید رضایینژاد را با نام «پدر آرمیتا» می شناسند.
کتاب «مسأله ۲۲ خرداد نبود، ۲۲ بهمن بود» هم در این مقطع زمانی منتشر شد. همزمان با این کتاب، کتاب‌های دیگری هم در دستور کار تدوین و تنظیم قرار گرفت. کتاب «شهید فرهنگ» (کتابی خاطره محور درباره زندگی و فعالیت‌های شهید آوینی)، «راز رسانه» (گفتار‌ها و گفتگو‌های نادر طالب‌زاده، چهره رسانه‌ای برجسته انقلاب که شهید آوینی از او تعبیر به «چشم تیزبین انقلاب اسلامی» یاد کرده)، از جمله کتاب‌هایی هست که با همکاری دفتر نشر معارف منتشر شد. حوادث تلخ و فتنه بعد از انتخابات سال ۸۸ فرصت بروز هنرنمایی‌های برخی فعالان فرهنگی و رویش‌های انقلاب اسلامی بود. با توجه به حساسیت آن اتفاقات و ضرورت ثبت آن حوادث و فضای عمومی کشور ـ برای آیندگان ـ دفتر مطالعات هفت کتاب با موضوع فتنه منتشر کرد: ۱. فتنه ۸۸ به روایت وبلاگ‌های ارزشی، ۲. تقلّب سبز؛ طنز سیاسی در فتنه، ۳. اعتراف سبز؛ گزیده اعترافات و یادداشت‌های منتقدان و مخالفان دکتر احمدی‌نژاد در انتخابات سال ۱۳۸۸، ۴. سنابرق؛ گفتار‌ها و گفتگو‌های تحلیلی روشنگرانه درباره فتنه ۸۸، ۵. تیغ دو دم؛ نگاهی به فتنه در تاریخ صدر اسلام و تاریخ مشروطیت، ۶. نگاه از بیرون (جلد ۱ و ۲)؛ نگاه روزنامه‌نگاران و تحلیل‌گران جهان عرب و آمریکایی درباره فتنه ۸۸. با این کتابها مواد خام خوبی برای تحلیل فضای سال ۱۳۸۸ فراهم شده است. حداقل اینکه این کتابها، فضا‌های عمومی و مردمی و فعالیت‌ها را ثبت کرده است. مثلاً تحلیل حدود ۱۰۰ وبلاگنویس یا ۵۰ کارشناس و منتقد سیاسی فعال آن دوران ثبت شده است؛ لذا این کتب به همراه منابع دیگر و حتی نشریات و رسانه های ان مقطع می تواند ابعاد گسترده تری از فتنه ۸۸ ارایه بدهد.
با این کتابها فعالیت‌های دفتر مطالعات در حوزه کتاب شناخته شد و غالب این کتابها به تجدیدچاپ رسید. بعد از این‌ها دو کتاب «سیاست و تاریخ معاصر ایران» و «سیاست‌نامه: نامه‌های تحلیلی و سیاسی» آقای مسعود رضایی شریف‌آبادی منتشر شد.
تا اینجا (و بهتر بگویم در این دوره) بیشتر کار‌های انتشارات دفتر در حوزه تحلیل تاریخ و یا حالت آرشیوی داشتند. با پایهگذاری «جشنواره فیلم عمار» و شروع نهضت ثبت تاریخ شفاهی انقلاب، دوره دوم فعالیت‌های انتشارات با ورود به حوزه تاریخ شفاهی فرهنگ و هنر انقلاب آغاز شد.
«متولد بهمن؛ خاطرات شفاهی اسفندیار قره‌باغی» (هنرمند و خواننده تبریزی)، «جنگ جنگ تا پیروزی» (تاریخ شفاهی گروه سرود خرم‌آبادی)، «در آغوش قلب‌ها؛ خاطرات و اشعار مردم افغانستان درباره امام خمینی (ره)»، «تا نفس دارم می‌جنگم؛ خاطرات شفاهی محمد میرزاوندی»، «آپارتچی؛ خاطرات جلیل طائفی» (هنرمند و فعال هنری تبریزی)، «هشت میلیمتر از انقلاب؛ خاطرات علی میرقطبی» (هنرمند و مستندساز سبزواری) و... از جمله اولین کار‌های واحد تاریخ شفاهی دفتر مطالعات بودند که مثل گذشته با همکاری دفتر نشر معارف منتشر شدند. در ادامه کتاب‌های «انقلاب رنگ‌ها؛ خاطرات شفاهی علیرضا خالقی» (هنرمند و نقاش مشهدی)، «انقلاب نقش‌ها؛ خاطرات شفاهی محمد ملتجی» (هنرمند و تئاتریست مشهدی)، «میان لشکر هجران؛ خاطرات شفاهی آیتالله عباسعلی صادقی قهاره»، «مربای گل محمدی؛ خاطرات مربیان پرورشی دهه ۶۰ آذربایجان شرقی»، «راز جعبه آینه»، «از دشت لیلی تا جزیره مجنون؛ خاطرات رزمندگان افغانستانی دفاع مقدس»، «ابوعلی کجاست؟؛ خاطرات خودگفته شهید مدافع حرم، مرتضی عطایی» و «تو شهید نمی شوی؛ خاطراتی درباره شهید مدافع حرم، محمودرضا بیضایی» و... منتشر شدند.
با توجه به شرایط اقتصادی کشور و رکود بازار و محدودیت‌های ناشران و مراکز فرهنگی انقلابی و تغییر سیاست‌های نشر معارف در حوزه محتوایی (با توجه به شرایط اقتصادی) دوره سوم فعالیت‌های دفتر در حوزه نشر آغاز شد. در این دوره همراهی دفتر نشر معارف با دفتر مطالعات کمتر شد و دفتر هزینه‌های چاپ کتاب‌هایش را می‌پرداخت و برای فیپا و مجوز چاپ از اسم دفتر نشر معارف استفاده می‌کرد. به مرور زمان و با توجه به شرایط بازار و سخت‌گیری‌ها و استراتژی‌های جدید نشر معارف در حوزه محتوایی و امور هنری، دفتر مطالعات به این نتیجه رسید که باید یک نشر مستقلی داشته باشد تا در صورت عدم تمایل ناشران همسو، منتظر آن‌ها نباشد. تجربه همکاری با ناشران همسو نشان داد که آن‌ها فقط از چاپ یکسری کتابها (عمدتاً کتاب پرفروش و پُرمخاطب) و نه همه کتاب‌های دفتر استقبال می‌کنند و کمتر حاضر به همکاری در زمینه‌های دیگر هستند؛ لذا از اواخر سال ۱۳۹۶ بحث پیگیری مجوز انتشارات دفتر آغاز شد تا اینکه در اواسط سال ۱۳۹۷ مجوز فعالیت‌های انتشارات دفتر به نام انتشارات «راهیار» صادر شد؛ لذا تا پیش از صدور مجوز انتشارات راه یار، دفتر مطالعات حدود ۳۵ کتاب با کمک دفتر نشر معارف و برخی ناشران دیگر منتشر کرد و از زمان مجوز تاکنون بیش از ۲۰ کتاب با نشان این انتشارات منتشر شده‌اند از جمله: کتاب‌های «آرزو‌های دست‌ساز»، «دختر تبریز»، «خانم مربی»، «آقای کتاب»، «برخیزید»، «در مکتب مصطفی»، «داستان رویانا»، «روز آزادی زن»، «پرچمدار کوچک من»، «آقای کاف میم»، «بانگ آزادی»، «تولد یک جنبش واره»، «ده قاب، ده قهرمان» و. به یاری خدا، حدود ۲۰ کتاب جدید دیگر هم تا زمان نمایشگاه کتاب منتشر می‌شوند.
* انتشارات راهیار در چه حوزه‌هایی فعالیت می‌کند؟
سیاست فعلی انتشارات، خروجی مکتوب گرفتن از فعالیت‌ها و واحد‌های مختلف دفتر است؛ چون در این دوازده سال کار‌های زیادی در دفتر صورت گرفته که به نسبت خروجی، بخش مکتوب آن کمرنگ و ضعیف بوده است. مثلاً نُه دوره جشنواره فیلم مردمی عمار برگزار شده است و ما هنوز یک کتاب تحلیلی درباره جشنواره عمار نداریم. البته خوشبختانه محتوا‌های خوبی تولید شده است، ولی هنوز به صورت یک کتاب منظم و مدون عرضه نشده است و بنا داریم چند کتاب را برای دهمین دوره منتشر کنیم. یا در حوزه تاریخ شفاهی حدود چندین هزار ساعت مصاحبه ثبت و ضبط کردیم که کمتر از ۱۰ درصد آن‌ها به خروجی رسیده است و... یا واحد پژوهش و رصد، حداقل ۳۰ ترجمه خوب دارند که هیچ کدامشان تاکنون منتشر نشده؛ لذا اولویت فعلی انتشارات دفتر، در امسال و سال بعد، انتشار محصولات واحد‌های دفتر است و اگر این امر مهم محقق شد، می توانیم به صورت مستقل از واحد‌های دفتر، در عرصه‌های دیگر ورود پیدا کنیم.
* دفتر مطالعات از چه بخش‌هایی تشکیل شده است و چه بخش‌هایی می‌تواند برای انتشارات محتوا برسانند؟
دفتر مطالعات بنا به سیاست و رسالت مأموریتی خود که بیشتر افق‌گشایی برای فعالان فرهنگی و خط‌شکنی در حوزه فرهنگ و هنر است، با توجه به نیازهایش، واحد‌های مختلفی دارد. مهمترین واحد‌های دفتر مطالعات که محصولات آن‌ها به انتشارات ربط پیدا می‌کند و ما درصدد کمک به آن واحدها هستیم عبارتند از: ۱) واحد تاریخ شفاهی (اعم از تاریخ شفاهی جبهه فرهنگی، تاریخ شفاهی پیشرفت، تاریخ شفاهی بین‌الملل و...)، که فعلاً حدود ۷۰ درصد کار‌های انتشارات مال این واحد است. ۲) واحد مطالعات آرشیوی که حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد. ۳) واحد پژوهش و ترجمه حدود ۱۰ درصد. ۴) واحد طنز. ۵) جشنواره فیلم عمار. ۶) خانه همبازی که هر کدام درصد‌های کمتری از ورودی‌های انتشارات «راهیار» را تشکیل می‌دهند و به جز واحد تاریخ شفاهی و خانه همبازی، بقیه واحدها هنوز خدماتی از انتشارات دریافت نکرده اند.
* درباره محصولات و رویکرد‌های اخیر انتشارات دفتر بگویید.
محصولات جدیدی که با نشان «راهیار» منتشر شده‌اند عبارتند از: ۱. آرزو‌های دست‌ساز، ۲. دختر تبریز، ۳. سکه تقدیر، ۴. خانم مربی، ۵. در مکتب مصطفی، ۶. مربای گل‌محمدی، ۷. از دشت لیلی تا جزیره مجنون، ۸. برخیزید، ۹. آقای کاف میم، ۱۰. بانگ آزادی.
الآن تاریخ شفاهی پیشرفت از حوزه‌های جدید تاریخ شفاهی است که افق‌های جدیدی پیش روی مخاطبان باز کرده است. کتاب آرزو‌های دست‌ساز به شکل‌گیری یک شرکت دانش بنیان با همت چند دانشجو پرداخته است. مجلّدات بعدی این زمینه: ۱. رویانا؛ تاریخ شفاهی مرحوم دکتر سعید کاظمی آشتیانی، ۲. سلول‌های بهاری به تاریخ شفاهی دکتر حسین بهاروند، ۳. صد خاطره پیشرفت و اقتدار است که هر کتاب‌های این مجموعه واقعاً کتاب‌هایی گام دومی هستند. یعنی کتاب‌هایی هستند که همه مولفه‌های بیانیه گام دوم رهبری در آن‌ها وجود دارد. مثلاً اقتدار و عزّت، تلاش و روحیات جهادی، اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی، امید و انگیزه و خوداتکایی، ایمان و باور‌های عمیق و...
مجموعه تاریخ شفاهی هنر انقلاب هم بخش اعظم کار‌های تاریخ شفاهی را شکل می‌دهند. تاریخ شفاهی مستند و فیلم انقلاب، سرود‌ها و ترانه‌های انقلاب، تئاتر، هنر‌های تجسمی، موسیقی انقلاب و... که می‌توان کتاب‌های «برخیزید؛ خاطرات شفاهی سید حمید شاهنگیان» و «بانگ آزادی: خاطرات شفاهی احمدعلی راغب» و منوچهر ابرآویز را نام برد. یا در حوزه تاریخ شفاهی مربیان پرورشی که دو کتاب خوب منتشر شده است. «دختر تبریز» و «خانم مربی»، با اینکه این کتاب اخیر مخاطب خاص دارد، ولی استقبال خوبی از آن شده است.
خوشبختانه در سالیان اخیر، با همکاری نهاد‌های فرهنگی، دوره‌های مختلف آموزشی در حوزه تاریخ شفاهی در سراسر کشور برگزار شده است که همین مسأله باعث تربیت نیرو و محققان و نویسندگان خوبی در سطح کشور شده است. یعنی همانطوری که جشنواره عمار و مدرسه سینمایی عمار در زمینه تربیت مستندساز انقلابی موفق بودند. واحد تاریخ شفاهی هم در این زمینه عملکرد خوبی داشته است. امیدواریم این نیرو‌ها در بخش‌های مختلف به کارگیری و فعال شوند، و از ظرفیت و توان و ایده‌پردازی آن‌ها در حوزه هنری، بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، کنگره سرداران شهید استان‌ها و صداوسیمای استان‌ها و... قابل استفاده است و طبیعی است خود دفتر مطالعات به لحاظ محدودیت‌های مختلف، توان به کارگیری از همه نیرو‌های تربیت‌یافته و کارآموزان را ندارد.
* از فعالیت‌های واحد پژوهش و ترجمه دفتر در حوزه انتشارات بگویید.
رویکرد این واحدها، رصد و جستجوی موضوعات و سوژه ها در زبان انگلیسی است. کار‌های آن‌ها ناظر به سفارش واحد‌های مختلف دفتر است که در چند دسته قابل تقسیم‌بندی است: ۱. تجربیات تاریخ شفاهی، ۲. تجربیات سیاستگذاری فرهنگی، ۳. مسائل سیاسی و بین‌المللی، ۴. تجربیات جشنواره‌های فیلم و ۵. آمریکاشناسی است که این آمریکاشناسی در یک مرحله مجموعه کتابها در زمینه تسخیر لانه جاسوسی است. بحث دوم درباره هنر و موسیقی اعتراض است و بحث سوم درباره شناخت درست اوضاع سیاسی و اجتماعی داخل آمریکا. چون اوضاع اقتصادی و اجتماعی آمریکا آن طوری که نشان می‌دهند نیست. آمریکا دچار بحران اقتصادی و اجتماعی عجیبی است که تاکنون بیشتر به خاطر فریبکاری رسانه‌ای سر پا مانده است وگرنه یک نظام در حال سقوط است. این را خود صاحب‌نظران آمریکایی می‌گویند و صرفاً حرف و تحلیل ما نیست. ابهت پوشالی آمریکا شکسته شده است و خود آمریکا نظامی در حال فروپاشی است. به تعبیر یکی از اساتید، آمریکا مثل فیل بیمار رو به موت است که تا فروپاشد یک خُرده طول می‌کشد و، چون جثّه‌اش بزرگ است، بیماری‌اش کمتر خودش را نشان می‌دهد.
* واحد مطالعات آرشیوی چه کتاب‌هایی دارند؟
این واحد بیشتر به مطالعات آرشیوی می‌پردازند سوژه‌های پرمخاطب و مورد نیاز جامعه مخاطبان را بررسی می‌کند. مثلاً درباره یک سری شخصیت‌ها و موضوعات، تحلیل‌ها و نظرات افراد و گروه‌های مختلف در کنار هم می‌آورد و همین کنار هم قرار دادن‌ها باعث می‌شود مخاطب اطلاعات و تحلیل‌های درست و جامعه‌تری از آن شخصیت‌ها و جریانات داشته باشد. مثلاً جلال آل‌احمد، آیتالله کاشانی و دکتر مصدق، فرج الله سلحشور، قیصر امین پور و یک سری موضوعات دیگر. ان شاءالله در ایام نمایشگاه کتاب تهران چند کتاب از این مجموعه منتشر می‌شود که با توجه به اهمیت سوژه ها امیدواریم که با استقبال مخاطبان مواجه شود.
* درباره رویکرد‌های کلانی که در مجموعه محصولات انتشارات دفتر مطالعات دارد توضیح دهید.
شاید بتوان گفت رویکرد‌های کلان دفتر در این چند دسته تقسیم‌بندی می شود: ۱. نگاه مردمی (و ضرورت پرداختن به سوژه‌ها و شخصیت‌های مردمی). ۲. نگاه انتقادی و انقلابی، ۳. نگاه ناظر به مخاطب عمومی، ۴. ثبت تجربیات انقلاب اسلامی در حوزه‌های مختلف برای مخاطبان عمومی. شاید پیش از این برخی کتاب‌های دفتر مطالعات، بیشتر مخاطب نخبگانی داشته‌اند، ولی در دوره جدید، مسأله این بوده که در عین اینکه آثار برای مخاطبان نخبگانی و دانشجویی ارزشمند و الگوبخش است، برای مخاطبان عمومی هم جذابیت داشته باشد.
اثرگذاری بر مخاطبان این که بتواند در مخاطبان عمومی و نخبگانی اثرگذار باشد. یعنی یک اتفاقات و تحولات فرهنگی و اجتماعی و حتی روحی در مخاطبان ایجاد کند. البته این ایده‌آل ماست و کتاب به کتاب فرق دارد، ولی تلاش ما این است که کتاب‌هایی تولید کنیم که بر مخاطبان اثرگذار و برایشان الگوبخش و الهام‌بخش باشد.
وجود مخاطبان بین‌المللی گسترده. متأسفانه غالب کتاب‌های ناشران ارزشی برای مخاطبان داخل نوشته شده است و همین باعث شده است که برای مخاطبان بین‌المللی یا حداقل مخاطبان جهان اسلامی کمتر جذابیت داشته باشد. تمام تلاش ما این است که کتاب‌های ما به گونه‌ای پرداخته یا نوشته شوند که قابلیت ترجمه به زبان‌های دیگر را داشته باشند. شاید خودمان نتوانیم همه کتاب هایمان را به زبان‌های مختلف ترجمه کنیم. توان و بودجه مالی محدودی داریم، ولی می‌توانیم ادعا بکنیم که کتاب‌های جدید دفتر، همگی قابلیت ترجمه به زبان‌های مختلف دارند و سوژهاش برای مخاطبان عمومی یا یک سری کشور‌ها جذابیت دارند.
رویکرد افق‌گشایی و خط‌شکنی در حوزه‌های مختلف. دفتر در جا‌هایی عمدتاً ورود کرده است که تابحال دیگر مراکز فرهنگی و هنری ورود جدی نکرده‌اند یا اینکه ورود با گفتمان انقلابی نداشته‌اند.
درست است که حوزه هنری در زمینه تاریخ شفاهی انقلاب و دفاع مقدس سال هاست به صورت جدی فعالیت می‌کند، ولی رویکرد آن‌ها محدود به چند حوزه خاص است، همسران شهدا، مادران شهدا، رزمندگان و اخیراً به صورت محدود معرفی الگو‌های زن انقلابی. مرکز اسناد انقلاب هم درباره تاریخ شفاهی مبارزان و روحانیون فعالیت می‌کند، اما درباره تاریخ شفاهی هنر انقلاب، تاریخ شفاهی پیشرفت انقلاب، تاریخ شفاهی بین‌الملل، تاریخ شفاهی مراکز انقلابی فعالیت نکرده‌اند؛ لذا پر کردن این خلأ‌ها را وظیفه خود می‌دانیم. اگر شاهد ورود جدی مراکز و نهاد‌های انقلابی در این حوزه‌ها باشیم فعالیت‌ها و اقداماتمان را در این حوزه ها محدودتر می‌کند.
مثال بعدی بحث «نوشت‌افزار‌های اسلامی ـ ایرانی» است که شروع آن در دفتر مطالعات با محصولاتی با نشان تجاری «ایام» بود که با توجیه و همت و پای کار آمدن مراکز فرهنگی دیگر در این حوزه رونق گرفت، کم‌کم فعالیت‌های ما را در این حوزه محدود شد و کار را تیم‌ها و گروه‌های دیگر جلو بروند. از جمیع جهات، این رویکرد افق‌گشایی جدید برای مخاطبان و خط‌شکنی در حوزه فرهنگی در دفتر خیلی جدی است و دفتر مطالعات قصد ورود تصدی‌گرایانه در حوزه‌های مختلف نداریم. فقط تلاش کردیم برای فعالیت‌های فرهنگی اولویت مشخص کنیم و به ارائه ابتکارات و خلاقیت‌های جدید بپردازیم.
بخشی از این خلاقیت‌ها و ابتکار را می‌توان در راه‌اندازی جشنواره فیلم عمار داشت که باعث راه افتادن یک موج جدی انقلابی در حوزه مستند کشور شده است و همچنین شبکه مخاطبان مستند‌های انقلابی تحت عنوان اکران‌های مردمی. اگر چه ما در ابتدای کار هستیم، ولی تجربه خوبی هست برای آشتی انقلابیون با هنر در رسانه.
به طور کلی رویکرد دفتر این است که بار‌های زمین مانده در انقلاب اسلامی را بردارد. حالا به اندازه توان و وسع خودش. دفتر مطالعات به دنبال موازی‌کاری با نهاد‌های فرهنگی و هنری کشور نیست، بلکه می‌خواهد خلأیی را پر کند که توسط دیگر مراکز پر نشده یا اصلاً به رفع آن نیاز‌ها و خلأ‌ها توجهی نشده است.
* به عنوان یک ناشر، چه مسأله ای در ذائقه مخاطب برای شما اولویت است؟
یکی از دغدغه هایی که ما در انتشارات دفتر داریم این است که مخاطبان خودمان را با سبک کار‌های تاریخی شفاهی خودمان آشنا کنیم و حتی مخاطبان خودمان را خلق کنیم. متأسفانه الآن فضای مخاطبان کتب تاریخ شفاهی دو سه دسته خاصی هستند. ۱. مخاطبان حرفه‌ای و اهل کتاب که بیشتر اهل تحقیق و مطالعه‌اند. ۲. مخاطبان عمومی که ذایقه‌شان بیشتر در مسائل تاریخی و روایی مشهور یا مشهورات است و غیر از مشهورات نمی‌توانند و باور نمی‌کنند که بخوانند. ۳. مخاطبان عمومی که به یک سبک خاصی از کتب تاریخ شفاهی جنگ یا انقلاب عادت پیدا کرده‌اند و اینکه این‌ها را به سمت کتب تاریخ شفاهی غیر از آن‌ها بکشانیم، سخت است. مثلاً مخاطبانی که سالهاست با سبک کتاب‌های ابراهیم هادی یا سوره مهر یا روایت فتح یا انتشارات شهید کاظمی عادت کرده‌اند برایشان سخت است که روایت‌های تاریخ شفاهی مردمی یا کتب تاریخ شفاهی پیشرفت را بخوانند؛ لذا باید به جایی برسیم که بتوانیم مخاطبان تخصصی سبک خودشان را خلق کنیم تا یک سری فعالان فرهنگی با دغدغه‌های متعالی و جامعه خودمان پرورش بدهیم.
* درباره معضلات و مسائلی که در حوزه نشر و توزیع داشتید، بگویید.
الآن یکی از جدی‌ترین معضلات حوزه کاری ما و شاید بسیاری از ناشران ارزشی دیگر، بحث ضعف در معرفی و توزیع محصولات است. متأسفانه خیلی از مخاطبان در جریان کار‌ها و محصولات دفتر نیستند و حتی امکان تهیه کتابها برایشان فراهم نیست؛ لذا از همه فعالان حوزه تبلیغ و ترویج و توزیع کتاب خواهانیم که در این حوزه به ما یاری برساند و در معرفی و توزیع محصولات فرهنگی خوب به ما کمک بکنند. هنوز به ساز و کار توزیعی اثرگذار و پیشرفته نرسیده‌ایم، ولی به فضل خداوند و همت مخاطبان امید و باور داریم. ان شاءالله محصولات خوبمان بهترین تبلیغ برای کار‌های ما باشد و بتواند نیازی از نیاز‌های جامعه فکری و فرهنگی کشورمان را مرتفع بکند. سخن آخر اینکه، خداوند به تلاش‌ها و زحمات ما خیر و برکت و اثرگذاری بدهد تا بتوانیم در ترویج و گسترش اسلام ناب و فرهنگ انقلاب اسلامی موفق باشیم. /د ۱۰۱/ش
* از فعالیت‌های اولیه انتشارات راه یار بگویید. چه ضرورتی پیش آمد تا خودتان به صورت مستقل در عرصه نشر کتاب وارد شدید؟
فعالیت‌های دفتر مطالعات در ابتدا براساس انتشار ماهنامه فرهنگی و تحلیلی «راه» بود. پس از انتشار چندین شماره از این مجله که در امتداد اهداف و رویکرد‌های ماهنامه فرهنگی تحلیلی «سوره» بود. برای اثرگذاری و ماندگاری فعالیت‌ها تصمیم گرفتیم در حوزه نشر کتاب هم ورود کنیم. شهادت شهید دکتر مجید شهریاری و داریوش رضایینژاد (از دانشمندان برجسته هسته‌ای کشورمان) نقطه ورود دفتر به حوزه نشر کتاب بود. کاری جهادی و فشرده انجام شد و با دوستان و نزدیکان و آشنایان شهید شهریاری مصاحبه شد و سریع به صورت یک کتاب خاطره‌محور منتشر شد به نام «شهید علم». این کتاب با استقبال فراوان مخاطبان مواجه شد و حدود هفت چاپ به صورت ضمیمه مجله «راه» منتشر شد تا اینکه شرایطی فراهم شد از طریق دفتر نشر معارف منتشر شود. کتاب‌های «شهید علم» مانع از این شد که دانشمندان هسته‌ای شهیدمان فراموش نشوند. خوشبختانه به خاطر کار‌ها و مستند‌هایی که بعداً ساخته شد، الآن جامعه مخاطبان عمومی، شهید رضایینژاد را با نام «پدر آرمیتا» می شناسند.
کتاب «مسأله ۲۲ خرداد نبود، ۲۲ بهمن بود» هم در این مقطع زمانی منتشر شد. همزمان با این کتاب، کتاب‌های دیگری هم در دستور کار تدوین و تنظیم قرار گرفت. کتاب «شهید فرهنگ» (کتابی خاطره محور درباره زندگی و فعالیت‌های شهید آوینی)، «راز رسانه» (گفتار‌ها و گفتگو‌های نادر طالب‌زاده، چهره رسانه‌ای برجسته انقلاب که شهید آوینی از او تعبیر به «چشم تیزبین انقلاب اسلامی» یاد کرده)، از جمله کتاب‌هایی هست که با همکاری دفتر نشر معارف منتشر شد. حوادث تلخ و فتنه بعد از انتخابات سال ۸۸ فرصت بروز هنرنمایی‌های برخی فعالان فرهنگی و رویش‌های انقلاب اسلامی بود. با توجه به حساسیت آن اتفاقات و ضرورت ثبت آن حوادث و فضای عمومی کشور ـ برای آیندگان ـ دفتر مطالعات هفت کتاب با موضوع فتنه منتشر کرد: ۱. فتنه ۸۸ به روایت وبلاگ‌های ارزشی، ۲. تقلّب سبز؛ طنز سیاسی در فتنه، ۳. اعتراف سبز؛ گزیده اعترافات و یادداشت‌های منتقدان و مخالفان دکتر احمدی‌نژاد در انتخابات سال ۱۳۸۸، ۴. سنابرق؛ گفتار‌ها و گفتگو‌های تحلیلی روشنگرانه درباره فتنه ۸۸، ۵. تیغ دو دم؛ نگاهی به فتنه در تاریخ صدر اسلام و تاریخ مشروطیت، ۶. نگاه از بیرون (جلد ۱ و ۲)؛ نگاه روزنامه‌نگاران و تحلیل‌گران جهان عرب و آمریکایی درباره فتنه ۸۸. با این کتابها مواد خام خوبی برای تحلیل فضای سال ۱۳۸۸ فراهم شده است. حداقل اینکه این کتابها، فضا‌های عمومی و مردمی و فعالیت‌ها را ثبت کرده است. مثلاً تحلیل حدود ۱۰۰ وبلاگنویس یا ۵۰ کارشناس و منتقد سیاسی فعال آن دوران ثبت شده است؛ لذا این کتب به همراه منابع دیگر و حتی نشریات و رسانه های ان مقطع می تواند ابعاد گسترده تری از فتنه ۸۸ ارایه بدهد.
با این کتابها فعالیت‌های دفتر مطالعات در حوزه کتاب شناخته شد و غالب این کتابها به تجدیدچاپ رسید. بعد از این‌ها دو کتاب «سیاست و تاریخ معاصر ایران» و «سیاست‌نامه: نامه‌های تحلیلی و سیاسی» آقای مسعود رضایی شریف‌آبادی منتشر شد.
تا اینجا (و بهتر بگویم در این دوره) بیشتر کار‌های انتشارات دفتر در حوزه تحلیل تاریخ و یا حالت آرشیوی داشتند. با پایهگذاری «جشنواره فیلم عمار» و شروع نهضت ثبت تاریخ شفاهی انقلاب، دوره دوم فعالیت‌های انتشارات با ورود به حوزه تاریخ شفاهی فرهنگ و هنر انقلاب آغاز شد.
«متولد بهمن؛ خاطرات شفاهی اسفندیار قره‌باغی» (هنرمند و خواننده تبریزی)، «جنگ جنگ تا پیروزی» (تاریخ شفاهی گروه سرود خرم‌آبادی)، «در آغوش قلب‌ها؛ خاطرات و اشعار مردم افغانستان درباره امام خمینی (ره)»، «تا نفس دارم می‌جنگم؛ خاطرات شفاهی محمد میرزاوندی»، «آپارتچی؛ خاطرات جلیل طائفی» (هنرمند و فعال هنری تبریزی)، «هشت میلیمتر از انقلاب؛ خاطرات علی میرقطبی» (هنرمند و مستندساز سبزواری) و... از جمله اولین کار‌های واحد تاریخ شفاهی دفتر مطالعات بودند که مثل گذشته با همکاری دفتر نشر معارف منتشر شدند. در ادامه کتاب‌های «انقلاب رنگ‌ها؛ خاطرات شفاهی علیرضا خالقی» (هنرمند و نقاش مشهدی)، «انقلاب نقش‌ها؛ خاطرات شفاهی محمد ملتجی» (هنرمند و تئاتریست مشهدی)، «میان لشکر هجران؛ خاطرات شفاهی آیتالله عباسعلی صادقی قهاره»، «مربای گل محمدی؛ خاطرات مربیان پرورشی دهه ۶۰ آذربایجان شرقی»، «راز جعبه آینه»، «از دشت لیلی تا جزیره مجنون؛ خاطرات رزمندگان افغانستانی دفاع مقدس»، «ابوعلی کجاست؟؛ خاطرات خودگفته شهید مدافع حرم، مرتضی عطایی» و «تو شهید نمی شوی؛ خاطراتی درباره شهید مدافع حرم، محمودرضا بیضایی» و... منتشر شدند.
با توجه به شرایط اقتصادی کشور و رکود بازار و محدودیت‌های ناشران و مراکز فرهنگی انقلابی و تغییر سیاست‌های نشر معارف در حوزه محتوایی (با توجه به شرایط اقتصادی) دوره سوم فعالیت‌های دفتر در حوزه نشر آغاز شد. در این دوره همراهی دفتر نشر معارف با دفتر مطالعات کمتر شد و دفتر هزینه‌های چاپ کتاب‌هایش را می‌پرداخت و برای فیپا و مجوز چاپ از اسم دفتر نشر معارف استفاده می‌کرد. به مرور زمان و با توجه به شرایط بازار و سخت‌گیری‌ها و استراتژی‌های جدید نشر معارف در حوزه محتوایی و امور هنری، دفتر مطالعات به این نتیجه رسید که باید یک نشر مستقلی داشته باشد تا در صورت عدم تمایل ناشران همسو، منتظر آن‌ها نباشد. تجربه همکاری با ناشران همسو نشان داد که آن‌ها فقط از چاپ یکسری کتابها (عمدتاً کتاب پرفروش و پُرمخاطب) و نه همه کتاب‌های دفتر استقبال می‌کنند و کمتر حاضر به همکاری در زمینه‌های دیگر هستند؛ لذا از اواخر سال ۱۳۹۶ بحث پیگیری مجوز انتشارات دفتر آغاز شد تا اینکه در اواسط سال ۱۳۹۷ مجوز فعالیت‌های انتشارات دفتر به نام انتشارات «راهیار» صادر شد؛ لذا تا پیش از صدور مجوز انتشارات راه یار، دفتر مطالعات حدود ۳۵ کتاب با کمک دفتر نشر معارف و برخی ناشران دیگر منتشر کرد و از زمان مجوز تاکنون بیش از ۲۰ کتاب با نشان این انتشارات منتشر شده‌اند از جمله: کتاب‌های «آرزو‌های دست‌ساز»، «دختر تبریز»، «خانم مربی»، «آقای کتاب»، «برخیزید»، «در مکتب مصطفی»، «داستان رویانا»، «روز آزادی زن»، «پرچمدار کوچک من»، «آقای کاف میم»، «بانگ آزادی»، «تولد یک جنبش واره»، «ده قاب، ده قهرمان» و. به یاری خدا، حدود ۲۰ کتاب جدید دیگر هم تا زمان نمایشگاه کتاب منتشر می‌شوند.
* انتشارات راهیار در چه حوزه‌هایی فعالیت می‌کند؟
سیاست فعلی انتشارات، خروجی مکتوب گرفتن از فعالیت‌ها و واحد‌های مختلف دفتر است؛ چون در این دوازده سال کار‌های زیادی در دفتر صورت گرفته که به نسبت خروجی، بخش مکتوب آن کمرنگ و ضعیف بوده است. مثلاً نُه دوره جشنواره فیلم مردمی عمار برگزار شده است و ما هنوز یک کتاب تحلیلی درباره جشنواره عمار نداریم. البته خوشبختانه محتوا‌های خوبی تولید شده است، ولی هنوز به صورت یک کتاب منظم و مدون عرضه نشده است و بنا داریم چند کتاب را برای دهمین دوره منتشر کنیم. یا در حوزه تاریخ شفاهی حدود چندین هزار ساعت مصاحبه ثبت و ضبط کردیم که کمتر از ۱۰ درصد آن‌ها به خروجی رسیده است و... یا واحد پژوهش و رصد، حداقل ۳۰ ترجمه خوب دارند که هیچ کدامشان تاکنون منتشر نشده؛ لذا اولویت فعلی انتشارات دفتر، در امسال و سال بعد، انتشار محصولات واحد‌های دفتر است و اگر این امر مهم محقق شد، می توانیم به صورت مستقل از واحد‌های دفتر، در عرصه‌های دیگر ورود پیدا کنیم.
* دفتر مطالعات از چه بخش‌هایی تشکیل شده است و چه بخش‌هایی می‌تواند برای انتشارات محتوا برسانند؟
دفتر مطالعات بنا به سیاست و رسالت مأموریتی خود که بیشتر افق‌گشایی برای فعالان فرهنگی و خط‌شکنی در حوزه فرهنگ و هنر است، با توجه به نیازهایش، واحد‌های مختلفی دارد. مهمترین واحد‌های دفتر مطالعات که محصولات آن‌ها به انتشارات ربط پیدا می‌کند و ما درصدد کمک به آن واحدها هستیم عبارتند از: ۱) واحد تاریخ شفاهی (اعم از تاریخ شفاهی جبهه فرهنگی، تاریخ شفاهی پیشرفت، تاریخ شفاهی بین‌الملل و...)، که فعلاً حدود ۷۰ درصد کار‌های انتشارات مال این واحد است. ۲) واحد مطالعات آرشیوی که حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد. ۳) واحد پژوهش و ترجمه حدود ۱۰ درصد. ۴) واحد طنز. ۵) جشنواره فیلم عمار. ۶) خانه همبازی که هر کدام درصد‌های کمتری از ورودی‌های انتشارات «راهیار» را تشکیل می‌دهند و به جز واحد تاریخ شفاهی و خانه همبازی، بقیه واحدها هنوز خدماتی از انتشارات دریافت نکرده اند.
* درباره محصولات و رویکرد‌های اخیر انتشارات دفتر بگویید.
محصولات جدیدی که با نشان «راهیار» منتشر شده‌اند عبارتند از: ۱. آرزو‌های دست‌ساز، ۲. دختر تبریز، ۳. سکه تقدیر، ۴. خانم مربی، ۵. در مکتب مصطفی، ۶. مربای گل‌محمدی، ۷. از دشت لیلی تا جزیره مجنون، ۸. برخیزید، ۹. آقای کاف میم، ۱۰. بانگ آزادی.
الآن تاریخ شفاهی پیشرفت از حوزه‌های جدید تاریخ شفاهی است که افق‌های جدیدی پیش روی مخاطبان باز کرده است. کتاب آرزو‌های دست‌ساز به شکل‌گیری یک شرکت دانش بنیان با همت چند دانشجو پرداخته است. مجلّدات بعدی این زمینه: ۱. رویانا؛ تاریخ شفاهی مرحوم دکتر سعید کاظمی آشتیانی، ۲. سلول‌های بهاری به تاریخ شفاهی دکتر حسین بهاروند، ۳. صد خاطره پیشرفت و اقتدار است که هر کتاب‌های این مجموعه واقعاً کتاب‌هایی گام دومی هستند. یعنی کتاب‌هایی هستند که همه مولفه‌های بیانیه گام دوم رهبری در آن‌ها وجود دارد. مثلاً اقتدار و عزّت، تلاش و روحیات جهادی، اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی، امید و انگیزه و خوداتکایی، ایمان و باور‌های عمیق و...
مجموعه تاریخ شفاهی هنر انقلاب هم بخش اعظم کار‌های تاریخ شفاهی را شکل می‌دهند. تاریخ شفاهی مستند و فیلم انقلاب، سرود‌ها و ترانه‌های انقلاب، تئاتر، هنر‌های تجسمی، موسیقی انقلاب و... که می‌توان کتاب‌های «برخیزید؛ خاطرات شفاهی سید حمید شاهنگیان» و «بانگ آزادی: خاطرات شفاهی احمدعلی راغب» و منوچهر ابرآویز را نام برد. یا در حوزه تاریخ شفاهی مربیان پرورشی که دو کتاب خوب منتشر شده است. «دختر تبریز» و «خانم مربی»، با اینکه این کتاب اخیر مخاطب خاص دارد، ولی استقبال خوبی از آن شده است.
خوشبختانه در سالیان اخیر، با همکاری نهاد‌های فرهنگی، دوره‌های مختلف آموزشی در حوزه تاریخ شفاهی در سراسر کشور برگزار شده است که همین مسأله باعث تربیت نیرو و محققان و نویسندگان خوبی در سطح کشور شده است. یعنی همانطوری که جشنواره عمار و مدرسه سینمایی عمار در زمینه تربیت مستندساز انقلابی موفق بودند. واحد تاریخ شفاهی هم در این زمینه عملکرد خوبی داشته است. امیدواریم این نیرو‌ها در بخش‌های مختلف به کارگیری و فعال شوند، و از ظرفیت و توان و ایده‌پردازی آن‌ها در حوزه هنری، بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، کنگره سرداران شهید استان‌ها و صداوسیمای استان‌ها و... قابل استفاده است و طبیعی است خود دفتر مطالعات به لحاظ محدودیت‌های مختلف، توان به کارگیری از همه نیرو‌های تربیت‌یافته و کارآموزان را ندارد.
* از فعالیت‌های واحد پژوهش و ترجمه دفتر در حوزه انتشارات بگویید.
رویکرد این واحدها، رصد و جستجوی موضوعات و سوژه ها در زبان انگلیسی است. کار‌های آن‌ها ناظر به سفارش واحد‌های مختلف دفتر است که در چند دسته قابل تقسیم‌بندی است: ۱. تجربیات تاریخ شفاهی، ۲. تجربیات سیاستگذاری فرهنگی، ۳. مسائل سیاسی و بین‌المللی، ۴. تجربیات جشنواره‌های فیلم و ۵. آمریکاشناسی است که این آمریکاشناسی در یک مرحله مجموعه کتابها در زمینه تسخیر لانه جاسوسی است. بحث دوم درباره هنر و موسیقی اعتراض است و بحث سوم درباره شناخت درست اوضاع سیاسی و اجتماعی داخل آمریکا. چون اوضاع اقتصادی و اجتماعی آمریکا آن طوری که نشان می‌دهند نیست. آمریکا دچار بحران اقتصادی و اجتماعی عجیبی است که تاکنون بیشتر به خاطر فریبکاری رسانه‌ای سر پا مانده است وگرنه یک نظام در حال سقوط است. این را خود صاحب‌نظران آمریکایی می‌گویند و صرفاً حرف و تحلیل ما نیست. ابهت پوشالی آمریکا شکسته شده است و خود آمریکا نظامی در حال فروپاشی است. به تعبیر یکی از اساتید، آمریکا مثل فیل بیمار رو به موت است که تا فروپاشد یک خُرده طول می‌کشد و، چون جثّه‌اش بزرگ است، بیماری‌اش کمتر خودش را نشان می‌دهد.
* واحد مطالعات آرشیوی چه کتاب‌هایی دارند؟
این واحد بیشتر به مطالعات آرشیوی می‌پردازند سوژه‌های پرمخاطب و مورد نیاز جامعه مخاطبان را بررسی می‌کند. مثلاً درباره یک سری شخصیت‌ها و موضوعات، تحلیل‌ها و نظرات افراد و گروه‌های مختلف در کنار هم می‌آورد و همین کنار هم قرار دادن‌ها باعث می‌شود مخاطب اطلاعات و تحلیل‌های درست و جامعه‌تری از آن شخصیت‌ها و جریانات داشته باشد. مثلاً جلال آل‌احمد، آیتالله کاشانی و دکتر مصدق، فرج الله سلحشور، قیصر امین پور و یک سری موضوعات دیگر. ان شاءالله در ایام نمایشگاه کتاب تهران چند کتاب از این مجموعه منتشر می‌شود که با توجه به اهمیت سوژه ها امیدواریم که با استقبال مخاطبان مواجه شود.
* درباره رویکرد‌های کلانی که در مجموعه محصولات انتشارات دفتر مطالعات دارد توضیح دهید.
شاید بتوان گفت رویکرد‌های کلان دفتر در این چند دسته تقسیم‌بندی می شود: ۱. نگاه مردمی (و ضرورت پرداختن به سوژه‌ها و شخصیت‌های مردمی). ۲. نگاه انتقادی و انقلابی، ۳. نگاه ناظر به مخاطب عمومی، ۴. ثبت تجربیات انقلاب اسلامی در حوزه‌های مختلف برای مخاطبان عمومی. شاید پیش از این برخی کتاب‌های دفتر مطالعات، بیشتر مخاطب نخبگانی داشته‌اند، ولی در دوره جدید، مسأله این بوده که در عین اینکه آثار برای مخاطبان نخبگانی و دانشجویی ارزشمند و الگوبخش است، برای مخاطبان عمومی هم جذابیت داشته باشد.
اثرگذاری بر مخاطبان این که بتواند در مخاطبان عمومی و نخبگانی اثرگذار باشد. یعنی یک اتفاقات و تحولات فرهنگی و اجتماعی و حتی روحی در مخاطبان ایجاد کند. البته این ایده‌آل ماست و کتاب به کتاب فرق دارد، ولی تلاش ما این است که کتاب‌هایی تولید کنیم که بر مخاطبان اثرگذار و برایشان الگوبخش و الهام‌بخش باشد.
وجود مخاطبان بین‌المللی گسترده. متأسفانه غالب کتاب‌های ناشران ارزشی برای مخاطبان داخل نوشته شده است و همین باعث شده است که برای مخاطبان بین‌المللی یا حداقل مخاطبان جهان اسلامی کمتر جذابیت داشته باشد. تمام تلاش ما این است که کتاب‌های ما به گونه‌ای پرداخته یا نوشته شوند که قابلیت ترجمه به زبان‌های دیگر را داشته باشند. شاید خودمان نتوانیم همه کتاب هایمان را به زبان‌های مختلف ترجمه کنیم. توان و بودجه مالی محدودی داریم، ولی می‌توانیم ادعا بکنیم که کتاب‌های جدید دفتر، همگی قابلیت ترجمه به زبان‌های مختلف دارند و سوژهاش برای مخاطبان عمومی یا یک سری کشور‌ها جذابیت دارند.
رویکرد افق‌گشایی و خط‌شکنی در حوزه‌های مختلف. دفتر در جا‌هایی عمدتاً ورود کرده است که تابحال دیگر مراکز فرهنگی و هنری ورود جدی نکرده‌اند یا اینکه ورود با گفتمان انقلابی نداشته‌اند.
درست است که حوزه هنری در زمینه تاریخ شفاهی انقلاب و دفاع مقدس سال هاست به صورت جدی فعالیت می‌کند، ولی رویکرد آن‌ها محدود به چند حوزه خاص است، همسران شهدا، مادران شهدا، رزمندگان و اخیراً به صورت محدود معرفی الگو‌های زن انقلابی. مرکز اسناد انقلاب هم درباره تاریخ شفاهی مبارزان و روحانیون فعالیت می‌کند، اما درباره تاریخ شفاهی هنر انقلاب، تاریخ شفاهی پیشرفت انقلاب، تاریخ شفاهی بین‌الملل، تاریخ شفاهی مراکز انقلابی فعالیت نکرده‌اند؛ لذا پر کردن این خلأ‌ها را وظیفه خود می‌دانیم. اگر شاهد ورود جدی مراکز و نهاد‌های انقلابی در این حوزه‌ها باشیم فعالیت‌ها و اقداماتمان را در این حوزه ها محدودتر می‌کند.
مثال بعدی بحث «نوشت‌افزار‌های اسلامی ـ ایرانی» است که شروع آن در دفتر مطالعات با محصولاتی با نشان تجاری «ایام» بود که با توجیه و همت و پای کار آمدن مراکز فرهنگی دیگر در این حوزه رونق گرفت، کم‌کم فعالیت‌های ما را در این حوزه محدود شد و کار را تیم‌ها و گروه‌های دیگر جلو بروند. از جمیع جهات، این رویکرد افق‌گشایی جدید برای مخاطبان و خط‌شکنی در حوزه فرهنگی در دفتر خیلی جدی است و دفتر مطالعات قصد ورود تصدی‌گرایانه در حوزه‌های مختلف نداریم. فقط تلاش کردیم برای فعالیت‌های فرهنگی اولویت مشخص کنیم و به ارائه ابتکارات و خلاقیت‌های جدید بپردازیم.
بخشی از این خلاقیت‌ها و ابتکار را می‌توان در راه‌اندازی جشنواره فیلم عمار داشت که باعث راه افتادن یک موج جدی انقلابی در حوزه مستند کشور شده است و همچنین شبکه مخاطبان مستند‌های انقلابی تحت عنوان اکران‌های مردمی. اگر چه ما در ابتدای کار هستیم، ولی تجربه خوبی هست برای آشتی انقلابیون با هنر در رسانه.
به طور کلی رویکرد دفتر این است که بار‌های زمین مانده در انقلاب اسلامی را بردارد. حالا به اندازه توان و وسع خودش. دفتر مطالعات به دنبال موازی‌کاری با نهاد‌های فرهنگی و هنری کشور نیست، بلکه می‌خواهد خلأیی را پر کند که توسط دیگر مراکز پر نشده یا اصلاً به رفع آن نیاز‌ها و خلأ‌ها توجهی نشده است.
* به عنوان یک ناشر، چه مسأله ای در ذائقه مخاطب برای شما اولویت است؟
یکی از دغدغه هایی که ما در انتشارات دفتر داریم این است که مخاطبان خودمان را با سبک کار‌های تاریخی شفاهی خودمان آشنا کنیم و حتی مخاطبان خودمان را خلق کنیم. متأسفانه الآن فضای مخاطبان کتب تاریخ شفاهی دو سه دسته خاصی هستند. ۱. مخاطبان حرفه‌ای و اهل کتاب که بیشتر اهل تحقیق و مطالعه‌اند. ۲. مخاطبان عمومی که ذایقه‌شان بیشتر در مسائل تاریخی و روایی مشهور یا مشهورات است و غیر از مشهورات نمی‌توانند و باور نمی‌کنند که بخوانند. ۳. مخاطبان عمومی که به یک سبک خاصی از کتب تاریخ شفاهی جنگ یا انقلاب عادت پیدا کرده‌اند و اینکه این‌ها را به سمت کتب تاریخ شفاهی غیر از آن‌ها بکشانیم، سخت است. مثلاً مخاطبانی که سالهاست با سبک کتاب‌های ابراهیم هادی یا سوره مهر یا روایت فتح یا انتشارات شهید کاظمی عادت کرده‌اند برایشان سخت است که روایت‌های تاریخ شفاهی مردمی یا کتب تاریخ شفاهی پیشرفت را بخوانند؛ لذا باید به جایی برسیم که بتوانیم مخاطبان تخصصی سبک خودشان را خلق کنیم تا یک سری فعالان فرهنگی با دغدغه‌های متعالی و جامعه خودمان پرورش بدهیم.
* درباره معضلات و مسائلی که در حوزه نشر و توزیع داشتید، بگویید.
الآن یکی از جدی‌ترین معضلات حوزه کاری ما و شاید بسیاری از ناشران ارزشی دیگر، بحث ضعف در معرفی و توزیع محصولات است. متأسفانه خیلی از مخاطبان در جریان کار‌ها و محصولات دفتر نیستند و حتی امکان تهیه کتابها برایشان فراهم نیست؛ لذا از همه فعالان حوزه تبلیغ و ترویج و توزیع کتاب خواهانیم که در این حوزه به ما یاری برساند و در معرفی و توزیع محصولات فرهنگی خوب به ما کمک بکنند. هنوز به ساز و کار توزیعی اثرگذار و پیشرفته نرسیده‌ایم، ولی به فضل خداوند و همت مخاطبان امید و باور داریم. ان شاءالله محصولات خوبمان بهترین تبلیغ برای کار‌های ما باشد و بتواند نیازی از نیاز‌های جامعه فکری و فرهنگی کشورمان را مرتفع بکند. سخن آخر اینکه، خداوند به تلاش‌ها و زحمات ما خیر و برکت و اثرگذاری بدهد تا بتوانیم در ترویج و گسترش اسلام ناب و فرهنگ انقلاب اسلامی موفق باشیم. /د ۱۰۱/ش
ارسال نظرات