کتاب «ناپایداری تشیع در اندلس» راهی بازار کتاب شد

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، گروه پژوهشی تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامی کتاب «ناپایداری تشیع در اندلس؛ بازنمایی زمینه ­ها و بسترهای عدم گسترش تشیع در اندلس» را به قلم  حسین خسروی تدوین و منتشر کرد.

اسپانیا یکی از سرزمین های فتح شده اسلامی بود که به واسطه حضور طولانی مدت مسلمانان در قرون میانه، تأثیرات گسترده ای از فرهنگ و تمدن اسلامی پذیرفت. شواهد و قراین تاریخی چنین می­ نماید که یکی از علل رشد و پیشرفت فرهنگی و تمدنی اسپانیا همین اثرپذیری از اسلام است.

چون ژرف بنگریم، بررسی تأثیرهای فرهنگی و اجتماعی حاصل از رابطه مسیحیان و مسلمانان در یک جامعه اروپایی قرون وسطایی دارای اهمیت دوچندانی است.  بدین سان پیرامون تاریخ سیاسی جریان فتح اندلس و ادوار حکومت اسلامی در این سرزمین، منابع به تفصیل به بحث و بررسی پرداخته اند اما هنوز کاوش­ ها پیرامون تشیع در اندلس نیازمند ارتقای کمی و کیفی است.

گروه پژوهشی تاریخ و تمدن دانشگاه معارف اسلامی با اذعان به چنین ضرورتی انتشار کتاب «ناپایداری تشیع در اندلس؛ بازنمایی زمینه ­ها و بسترهای عدم گسترش تشیع در اندلس» را در دستور کار قرار داد. این کتاب درصدد بازنمود زمینه ها و بسترهای عدم پایداری تشیع در اندلس است.

 در واقع با مراجعه به قدیمی ‌ترین آثاری که از تاریخ اندلس خبری به دست داده ‌اند انعکاس احترام و علاقه به اهل بیت علیهم السلام در متون ادبی و در مرثیه­ های حسینی، در سکه ­ها، معماری، در مسابقه نزاع فرقه­ ای، در شعائر دینی و اندیشه فلسفی تشیع در این منطقه ظهور و بروز داشته است اما سوگمندانه فرهنگ اسلامی اندلس پذیرای اندیشه ­های شیعی نشد و عقاید شیعی در این منطقه رشد نیافت.

نتایج حاصل از تحلیل و ترکیب داده‌ های جمع ‌آوری شده در این پژوهش نشان می‌ دهد که؛ «تقابل و حساسیت عباسیان با فاطمیان و علویان»، «استفاده ابزاری از آموزه مهدویت»، «مبارزه مرابطون با اندیشه­ های شیعی» و «سرکوب حرکت ها و قیام های شیعی»، «تقابل امویان با شیعیان» از مهم‌ ترین موانع زمینه­ ای و اصلی عدم پایداری تشیع در اندلس است.

ساختار کتاب:

نویسنده این کتاب را در شش فصل عنوان ها کلیات، تشیع در اندلس، ابزارها و شیوه­ های شیعیان برای انتشار تشیع، عللل عدم گسترش و ناپایداری تشیع در اندلس، علل ناکامی بنی حمود در انتشار و گسترش تشیع در اندلس و نتیجه سامان داده است.

 نگارنده در فصل اول به بررسی مطالبی همچون: گونه­ های تشیع، امامیه، تشیع زیدیه، تشیع اسماعلیه، تشیع محبتی یا محبان اهل بیت، تشیع سیاسی، بررسی منبع تحقیق ، کتاب های تراجم، تواریخ عموم اندلس، آثار ادبی، کتاب فرق و مذاهب، آثار جغرافیایی در آمدی بر تاریخ حضور مسلمانان در اندلس را پرداخته است.

همچنین نوینسده در فصل دوم با عنوان های ورود تشیع به مغرب، کوشش فاطمیون برای انتشار تشیع در انذلس، تشیع در اندلس در دوران بنی امیه، انتقال فرهنگ شیعی به اندلس، تألیفات شیعی دراندلس، و واکنش ها اموی به ضد تشیع اندلس مطالبی را بیان داشته است.

 مؤلف در فصل سوم نیز به بررسی عنوان­ های: ابزار و شیوه های شیعیان برای انتشار تشیع، اشعار شیعه در اندلس، اصول و مبانی اعتقادی و سیاسی مذهب شیعه در اندلس، مراحل تقسیم بندی شرع شیعه در اندلس، نقش هدایت بنی حمود در گسترش و انتشار فرهنگ و اندیشه شیعی در اندلس و علوم و عالمان شیعی در اندلس پرداخته است.

همچنین نگارنده در فصل پنجم به این کتاب موضوعاتی همچون زمینه­ های پیدایی بنی حمود، خلافت بنی حمود و بربرهای شیعه در جنوب اندلس، حکومت بنی مناد در غرناطه و علل ناکامی و ناپایداری تشیع در زمان بنی حمود توجه کرده و در فصل پنجم نیز به نتیجه گیری کلی محتویاب کتاب همانند: فعالیت های پیشگرانه امویان اندلس در برابر گسترش آموزه های شیعی، مبارزه فرهنگی، و مبارزه سیاسی پرداخته شده است.

برشی از کتاب:

موضع امویان نسبت به روز عاشورا

 در طول تاریخ یکی از عوامل تثبیت و تحکیم حکومت­ ها، پیوند اندیشمندان با حاکمان ست و امویان نیز در دستگاه حکومتی خود با «عالمان دنیا پرست و ساده لوح» ارتباط صمیمی داشتند و در مواقع لزوم، از وجه دینی و اجتماعی آنان استفاده می کردند و آنان چون می دانستند «عاشورا» یادآور جنایات امویا ومظلومین اهلبیت (ع) است، دست به کار شده، عاشور را در تقویم عبادی گنجاندند تا ضمن برگزاری مراسم جشن پیروزی، افکار عموم را نیز با خود همراه کنند و به امت اسلام چنین تلقین کنند: یکی از اعیاد اسلامی، عاشوراست، و  عید عاشورا برکت آفرین است و روزه در عاشورا مستحب است.

 بدین سان حکمرانان دمشق با بهرگیری از احادیث ساختگی، مصمم شدند پیام های حماسی و انقلابی عاشورا را با برگزاری جشن(تبریک گفتن) و روزه گرفتن، از یادها ببرند.

 از این سو فقیهی اندلسی معروف به عبدالملک بن حبیب که شیخ الفقهای قرطبه بود، به مناسبت عاشورا با این ابیات، خطاب به امیر عبدالرحمان میانی می گوید:

 عاشورا را یاد کن و فراموش نکن تا خدا تو را فراموش نکند. عاشورا را یاد کن و شب آن را به شب زنده داری بپرداز تا پیوسته میان زندگان یاد شوی.

 پس جانم به فدایت، به آنچه بهترین بندگان خدا از زنده و و مرده ایشان کار به آن ترغیب نموده ­اند، ترغیب کن.

معروف است که روز عاشورا نزد امویان از جایگاه خاصی برخوردار بود. آنها این روز را در تضاد با گروه های مختلف شیعه، عید می شمردند و در آن به شادی می ­پرداختند و غذا می پختند.

علاقه مندان می ­توانند این کتاب را از مدیریت پخش دفتر نشر معارف: قم، خیابان شهدا، کوچه ۲۳ و یا فروشگاه ­های پاتوق کتاب سراسر کشور تهیه نمایند.