ایران و ترکیه نگرانی‌های امنیتی مشترکی دارند

به گزارش خبرگزاري رسا، در خصوص ضرورت همکاری های امنیتی و اقتصادی ایران و ترکیه با وجود اختلافات بین دو کشور،گفتگویی با  «بیلگهان آلاگوز» استاد دانشگاه مرمره در استانبول و تحلیلگر مسائل منطقه، تنظیم شده که متن این گفتگو از نظر می گذرد.

*ایران و ترکیه در چه زمینه هایی می توانند با یکدیگر همکاری کنند؟

ایران و ترکیه در بسیاری از زمینه ها می توانند با یکدیگرهمکاری کنند. با این وجود، موضاعات امنیتی و اقتصادی همیشه دو موضوع اصلی در روابط ایران و ترکیه هستند.

با توجه به تحریم های فعلی، تعمیق روابط اقتصادی با ایران پیچیده است. با این حال، همکاری های امنیتی قابل توجهی بین دو کشور از اواخر سال 2016 وجود دارد. نگرانی های امنیتی دو کشور شبیه به هم شده اند.

این دوره جدید همکاری با همه پرسی عراق آغاز شد و با روند صلح آستانه در سوریه ادامه دارد. این طور به نظر می رسد که ترکیه و ایران مستعد همکاری های امنیتی در مقایسه با مشکلات اقتصادی هستند.

از طرف دیگر به عنوان استاد دانشگاه می خواهم توجهات را به بخش های فرهنگی و آموزشی که پتانسیل های همکاری را دارند جلب کنم. برنامه های تبادل نهادی مورد توجه بسیاری است. به عنوان مثال، در کلاسهایی که من تدریس می کنم دانشجویانی از ایران وجود دارند. ترکیه برنامه های بورس تحصیلی خود را افزایش داد که این مسئله دانشجویان ایرانی را قادر می سازد تا تحصیلات خود را در ترکیه ادامه دهند. به همین ترتیب، دانشجویان ترک نیز می توانند برای تحقیق به ایران بروند. سفارت ایران در سالهای اخیر از بسیاری از دانشجویان ما حمایت کرده است. در این راستا، تقویت همکاری در زمینه آموزشی به نفع هر دو کشور در سالهای آینده خواهد بود.

*اهمیت همکاری های منطقه ای دو کشور چیست؟

همانطور که در سوال قبلی پاسخ دادم، ایران و ترکیه به دلیل پویایی تحولات منطقه، در حال تعمیق همکاری های منطقه ای هستند. در دوران دولت اوباما، ایالات متحده نمی خواست از منابع انسانی خود برای محدود کردن قدرت نظامی ایران در سوریه استفاده کند. به همین دلیل، آنها شروع به مسلح کردن YPG کردند.

با این وجود، این مسئله به یک مشکل امنیت ملی برای ترکیه تبدیل شده است. ترکیه تاکنون سه عملیات نظامی در سوریه داشته است. پس از عملیات چشمه صلح، ترکیه با روسیه و آمریکا توافق کرده است اما در این توافق ها پیشرفتی حاصل نشده است. موضع روسیه و آمریکا در شمال سوریه در حال نزدیکتر شدن است که به نظر می رسد برخلاف نگرانی های ایران و ترکیه می باشد.

خصوصاً این احتمال وجود دارد که آمریکا از نیروهای YPG بخواهد که به عراق منتقل شوند و از آنجا YPG می تواند برای ایران تهدیداتی ایجاد کند. این منطقه نیز برای ترکیه دارای حساسیت است. بنابراین، نگرش مشترک ترکیه و ایران در مورد مسئله YPG بسیار مهم است.

*چه موانعی در راه همکاری های دو کشور وجود دارد؟

رویکردهای سیاست خارجی ترکیه و ایران متفاوت است. بنابراین، برای آنها اتخاذ یک نگرش مشترک نسبت به هر موضوعی امکان پذیر نیست. اما نگرانی های امنیتی دو کشور با توجه به آخرین تحولات منطقه موجب اتحاد آنها شده است.

با این وجود، در هر دو کشور گروه هایی وجود دارند که از همکاری در این زمینه راضی نیستند. افکار عمومی در هر دو کشور نباید تحت تأثیر گفتمان منفی تولید شده توسط این گروه ها باشد. از نظر من، مانع اصلی، گروه های فوق الذکر است که باعث ایجاد سوء تفاهم در هر دو کشور می شود.

*قطعاً ایالات متحده فشارهایی را بر ترکیه برای کاهش روابط اقتصادی این کشور با ایران در راستای سیاست فشار حداکثری خود بر ایران اعمال کرده و خواهد کرد. آیا ترکیه سیاست آمریکا را دنبال خواهد کرد؟

اختلافات چشمگیری در سیاست ایالات متحده، بین ترامپ و گروههایی که با او مخالف هستند وجود دارد. ترامپ و تیم او از اهمیت ترکیه و مذاکرات آزاد با ایران آگاه هستند. برای نخستین بار، یک رئیس جمهور آمریکا خاطرنشان کرد که هدفش تغییر رژیم در ایران نیست. این قابل توجه است. از طرف دیگر، دموکرات ها و محافظه کاران هر دو مواضع ضد ترکیه و ضد ایرانی اتخاذ می کنند. به همین ترتیب بنیاد دفاع از دموکراسی ها که قبلاً از ترامپ پشتیبانی می کرد اما اکنون منتقد اوست، ضد ترکیه و ایران است. بنابراین، روابط آمریکا و ترکیه زیر سایه این گروه های مختلف قرار دارد.

ترکیه همواره تأکید کرده است که سیاست تحریم در قبال ایران فایده ای ندارد. به همین دلیل، ترکیه به ترغیب ایران و ایالات متحده برای شروع هرچه سریعتر روند مذاکره ادامه خواهد داد. برای ترکیه همیشه دیپلماسی راه جامع برای حل مشکلات است.

*با وجود مواضع ضد اسرائیلی آنکارا، روابط ترکیه با رژیم اسرائیلی به طور معمول ادامه دارد. فکر نمی کنید این مسئله به نوعی باعث ایجاد بی اعتمادی بین ایران و ترکیه شود؟

اخیراً تحولات قابل توجهی در مدیترانه شرقی رخ داده است. همکاری روزافزون بین اسرائیل و یونان باعث نگرانی ترکیه شده است. از سوی دیگر، توافق اخیر ترکیه و لیبی معادلات را از نظر توازن قوا در منطقه بهم زده است.

تا آنجایی که من دنبال می کنم، نگرانی هایی در ایران درباره رابطه احتمالی ترکیه و اسرائیل وجود دارد. با این حال، موضع ترکیه در مدیترانه شرقی کاملا متفاوت از اسرائیل است. علاوه بر این، موضع اسرائیل نسبت به YPG علیه منافع ترکیه است. در این زمان، ایجاد روابط حسنه ترکیه با اسرائیل امکان پذیر نیست.

*سطح همکاری فعلی ایران و ترکیه را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا پیشنهادی برای بهبود آن دارید؟

ایران اخیراً تدوین گفتمان انتقادی را در مورد دو موضوع آغاز کرده است. یکی از آنها در مورد ساخت دیوار مرزی و دیگری مربوط به سدها در شرق ترکیه است. این دو موضوع نباید از طریق رسانه ها به یک منطقه درگیری تبدیل شود. ترکیه نگرانی های ایران را درک می کند. من فکر می کنم چنین گفتمانی بین دو کشور مانعی برای همکاری است./1360//101/خ