ساکنان دنیای موازی

به گزارش خبرگزاري رسا، سریال بنزینی دولتمردان این روزها به پیچیده‌ترین روایت خود رسیده است؛ سناریویی که هر روایت آن روایت دیگری را به چالش می‌کشد و موقعیت داستانی جدیدی را خلق می‌کند؛ داستانی که تنها در یک بخش آن، رئیس‌جمهور از «خودم هم صبح فهمیدم بنزین گران شده» چندی پیش تا «نباید از مردم چیزی را مخفی کرد» در جلسه روز گذشته هیأت دولت به بیان مواضعی متناقض پرداخته است. اما همه تناقض‌گویی‌ها تنها محدود به این 2 جمله نمی‌شود و طیف گسترده‌ای از روایت‌های متضاد دیگر را نیز در بر می‌گیرد.

* مسؤولیت‌مان را می‌پذیریم؛ از صداوسیما بپرسید!

محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور روز گذشته در گفت‌و‌گو با تسنیم در پاسخ به این سوال که آیا دولت خود را در قضیه اطلاع‌رسانی سهمیه‌بندی بنزین مقصر می‌داند یا خیر، گفت: «بله! مسؤولیت همه اینها با دولت است؛ وقتی آقای دکتر رحمانی‌فضلی فرمانده این مسائل می‌شوند و جلسات متعددی را برگزار می‌کنند، موضوع مشخص است. ایشان کمیته‌هایی از جمله کمیته اطلاع‌رسانی تعیین کرده‌اند». وی در ادامه افزود: «صداوسیما نیز در کمیته اطلاع‌رسانی حضور داشت اما با این حال، ما مسؤولیت خود را گردن صداوسیما نمی‌اندازیم ولی وقتی کمیته‌ای تشکیل می‌شود، کمیته‌ها متناسب با موضوع کار می‌کنند. به نظر می‌رسد این وسط چند موضوع با هم قاطی شده است، ضمن اینکه صداوسیما کار خودش را انجام داده است، البته اگر منظور از اطلاع‌رسانی این باشد که ما پنجشنبه ساعت 12 شب را اعلام می‌کردیم، قراری بر این مسأله نبوده است».

اما قبول کم‌سابقه مسؤولیت از سوی دولت پایان کار نبود، چرا که عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور ظهر دیروز در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران درباره‌ انتقادها از نحوه اطلاع‌رسانی سهمیه‌بندی بنزین موضعی متضاد با رئیس دفتر رئیس‌جمهور را در پیش گرفت و با برداشتن مسؤولیت‌ها از روی دوش خود، گفت: «این سوال را از صداوسیما بپرسید».

چالش قبول مسؤولیت در نحوه اطلاع‌رسانی تصمیم افزایش نرخ سوخت اما پیشینه‌ای طولانی‌تر از تناقضات روز گذشته واعظی و رحمانی‌فضلی دارد و به روزها و ماه‌ها قبل از اجرایی شدن این طرح باز می‌گردد، به گونه‌ای که چند روز قبل از افزایش ناگهانی نرخ سوخت بیژن زنگنه، دیگر وزیر دولت در جمع خبرنگاران با گلایه نسبت به انتشار خبر غیررسمی افزایش نرخ سوخت گفته بود: «این طرف و آن طرف با توئیت شایعه‌پراکنی نشود، مردم نگران نباشند، هر وقت ابلاغ شد به مردم اطلاع‌رسانی می‌کنیم».

در این میان اما هفته گذشته عبدالعلی علی‌عسکری، رئیس سازمان صداوسیما در همایش «گام دوم انقلاب و رسانه ملی» در ارتباط با عملکرد رسانه ملی درباره اطلاع‌رسانی تصمیم دولت برای بالا بردن قیمت بنزین سخنانی گفت که نشان‌دهنده تصمیم قطعی دولتمردان برای عدم اطلاع‌رسانی نسبت به تصمیم‌شان برای افزایش نرخ سوخت بوده است. وی در این‌باره با بیان آنکه رسانه ملی بیشترین همراهی و حمایت را از دولت داشته است، گفته بود: «چهارشنبه در جلسه هیأت دولت برای آخرین بار مساله گرانی بنزین مطرح شد و اعلام کردند ما می‌خواهیم در این‌باره تصمیم بگیریم و ما هم همان روز فهمیدیم کار جدی است و می‌خواهد انجام شود. چهارشنبه بعدازظهر وزیر کشور ما را به شورای عالی امنیت ملی کشور که وزیر نفت هم در آن حاضر بود دعوت کردند. آنجا اعلام شد که این کار می‌خواهد انجام شود اما زمان آن معلوم نیست. ما هم از همان چهارشنبه بعدازظهر کارمان را برای آماده‌سازی افکارعمومی آغاز کردیم. پنجشنبه ظهر نامه‌ای سری به دست‌مان رساندند که ساعت 24 امشب این طرح می‌خواهد انجام شود. از همان ساعت صفر من با دکتر رحمانی‌فضلی ارتباط داشتم و ایشان به محض اینکه چیزی می‌گفتند ما به فاصله 4-3 دقیقه آن را زیرنویس می‌کردیم».

* اقناع لازم نیست، اجرایش کنید!

تناقضات میان تصمیم برای اطلاع‌رسانی یا مخفی ماندن عامدانه چنین طرحی زمانی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد که نگاهی کوتاه به سخنان 2 هفته گذشته رحمانی‌فضلی در برنامه تلویزیونی «نگاه یک» انداخته شود. در بخشی از این برنامه که وزیر کشور به تشریح حوادث اخیر و پاسخ به ابهامات موجود در طرح مدیریت سوخت کشور پرداخت، وی تاکید کرد: «در یک مرحله قصد اجرای این طرح را داشتیم که روز چهارشنبه زمان اجرای این طرح لو رفت و در حقیقت یکی از خبرگزاری‌ها به نقل از یکی از مسؤولان این خبر را منتشر کرد و در تمام کشور صف‌های طولانی مقابل پمپ بنزین‌ها شکل گرفت، لذا در شورای امنیت ملی اعلام کردیم امکان اجرای طرح وجود ندارد.

یکی از نگرانی‌های ما ذخیره‌سازی بنزین در خانه بود که مخاطرات بسیاری را به همراه داشت، لذا به وزیر نفت اعلام کردم که عدم اجرای طرح را اطلاع‌رسانی کنند». رحمانی‌فضلی در ادامه با تاکید بر اینکه یکی از موضوعاتی که به عنوان ابهام در طرح مدیریت سوخت توسط مردم مطرح می‌شود این است که چرا ساعت اجرای طرح از قبل اعلام نشده است، افزود: «ما 2 تجربه سال 1386 و 4 ماه قبل را داشتیم که زمانی که ساعت اجرای طرح از قبل اعلام می‌شد هجوم به سمت پمپ بنزین‌ها آغاز می‌شد». اما وزیر کشور در عجیب‌ترین بخش سخنان خود با اشاره به آگاهی تعداد کثیری از این طرح گفته بود: «با این حال از 24 ساعت قبل از اجرای این طرح همه کارگران جایگاه‌ها از طرح مطلع بودند و اگر حساب کنیم که در هر جایگاه به‌طور میانگین حدود 5 نفر فعالیت دارند یعنی چیزی حدود 20 هزار کارگر جایگاه‌ها از زمان اجرای طرح 24 ساعت قبل خبر داشتند اما خوشبختانه این طرح لو نرفت، لذا باید از همه آنها قدردانی کنم. همچنین همه ماموران نیروی انتظامی ما جهت تامین امنیت جایگاه‌ها از اجرای این طرح مطلع بودند اما خوشبختانه طرح لو نرفت.

همه نیروها توجیه شده بودند و با مقدماتی که فراهم شده بود زمینه اجرای طرح فراهم شد. با همه شوراهای تامین استان‌ها صحبت کردم و آنها آمادگی خود را اعلام کرده بودند». فارغ از تناقض میان اطلاع بیش از 20 هزار نفر از تصمیم به افزایش نرخ سوخت و لو نرفتن آن طرح به گونه‌ای که رئیس‌جمهور نیز خود صبح روز اجرای طرح از آن باخبر شده است(!) نکته‌ای که در این میان باز قابل تامل است تفاوت میان آمادگی استان‌ها برای اجرای این طرح با ادعاهایی است که در این زمینه مطرح شده بود. برای نمونه سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، عضو هیأت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی 2 روز پس از اجرای این طرح در سخنانی که هیچ‌گاه مورد تکذیب نیز قرار نگرفت خبر از درخواست استانداران و فرمانداران برای به تعویق افتادن اجرای این طرح داده بود. آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی نیز در سخنرانی روز دانشجو در دانشگاه تهران به بیان این مساله پرداخته و گفته بود: «چند روز قبل از اجرا یادداشتی رسمی به رئیس‌جمهور دادم که این طرح عواقبی دارد، چرا که اقدامات مقدماتی انجام نشده و اقناع مردمی صورت نگرفته است. این قضیه اجرا شد، اعتراضات مردم برانگیخته شد، چون افزایش قیمت تبیین نشده بود. دشمنان هم بر موج اعتراضات بحق مردم سوار شدند و اغتشاشگران صدمات و خساراتی به بار آوردند».

* مردم محرم هستند یا خیر؟

رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه نباید هیچ چیزی از مردم مخفی بماند و باید هر کاری که انجام می‌شود، برای مردم توضیح داده شود، اظهار داشت: اگر مشکل تحریم داریم باید خیلی صریح ابعاد آن برای مردم شرح داده شود و دروغ نگوییم که همه چیز گل و بلبل است و باید واقعیت‌ها را هر آنچه است و هر چه درست است، به مردم بگوییم. روحانی در حالی تاکید بر «محرم» دانستن مردم بویژه در موضوع تحریم‌ها دارد که خود او در ماجرای گرانی بنزین به وزیر کشور دستور داده بود زمان و نحوه اجرای سهمیه‌بندی بنزین را به اطلاع هیچ‌کس نرساند.

این بی‌اطلاع نگه داشتن دیگران به بالاترین شکل امنیتی خود به اجرا درآمد، به گونه‌ای که به گفته روحانی خود او «روز جمعه» متوجه گرانی بنزین شد: «شما ببینید! اگر ما اعلام می‌کردیم همان داستان اردیبهشت تکرار و صف‌ها تشکیل می‌شد و از سوی دیگر کیسه پلاستیک می‌بستند و پر می‌کردند و صندوق عقب می‌گذاشتند. خب! این کار خطرناک بود و در آن صورت به ما همین‌ها می‌گفتند این چه تدبیریه؟ و این چه دولتیه؟ برای چه اعلام کردید؟ موضوع بنزین را به وزیر کشور و شورای امنیت کشور واگذار کردم. این را من به وزیر کشور گفتم این مصوبه و تصمیم ما است. گفتم اجرایش با شما و صداوسیما. بروید و به من هم نگویید و هر وقت شما مناسب دیدید بروید و اجرا کنید. شبی که اجرا شد من هم نمی‌دانستم که این هفته است یا آن هفته. گفته بودم که هر شبی مناسب بود اجرایش کنید. من هم صبح جمعه فهمیدم قیمت تغییر کرده، چون به شورای امنیت کشور واگذار کرده بودم، البته قیمت در سران سه قوه مصوب شده بود».

* جهان موازی و درام سیاسی دولت

اذعان به «عامدانه بودن اجرای مخفیانه طرح افزایش نرخ سوخت» و در عین حال اقرار به آنکه «نباید هیچ چیزی از مردم مخفی بماند و باید هر کاری که انجام می‌شود، برای مردم توضیح داده شود»، اذعان به «اطلاع داشتن ده‌ها هزار نفر از زمان افزایش نرخ سوخت» و آماده‌باش بودن آنها و در عین حال اقرار به آنکه «خودم هم صبح فهمیدم بنزین گران شده است»، اذعان به «مردم نگران نباشند، هر وقت ابلاغ شد به مردم اطلاع‌رسانی می‌کنیم» و در عین حال اقرار به آنکه «به وزیر نفت اعلام کردم عدم اجرای طرح را اطلاع‌رسانی کنند»، اذعان به «مسؤولیت همه اینها با دولت است» و در عین حال ارجاع دادن پرسشگران به «این سوال را از صداوسیما بپرسید» و ده‌ها مورد از این دست را می‌توان نمونه‌ای از منظومه تناقض گفتاری دولتمردان در مقابل افکارعمومی دانست.

پاسخ‌هایی که هرکدام به تنهایی پرسشی جدید را خلق می‌کند و هر پرسش مجددا با پاسخی در رد ادعای پیشین مواجه می‌شود. به همین جهت دور از نظر نخواهد بود اگر دولت دوازدهم را دولتی زنده در جهان موازی توصیف کرد؛ دولتی که رئیس‌جمهور آن خود صبح اجرای طرح افزایش نرخ بنزین از آن مطلع شده بود اما وزیر او در جهان موازی دیگر خبر از اطلاع داشتن ده‌ها هزار کارگر از این طرح می‌دهد، رئیس دفتر رئیس‌جمهورش مسؤولیت تصمیمات دولت را می‌پذیرد اما مقام پاسخگوی دولت در جهان موازی مسؤولیت‌ها را متوجه صداوسیما دانسته و در عین حال اعتراف به آن می‌کند که تصمیم دولت عدم اطلاع‌رسانی این طرح بوده است./1360//101/خ