به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی صورت می گیرد؛
بررسی چگونگی تعیین میزان متخلّق بودن افراد و سطح ویژگی های اخلاقی آن ها
پروژه «وضعیت سنجی، بازبینی و طراحی مقیاسهای حوزه روانشناسی اخلاق» به همت گروه تربیتِ پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در حال تدوین است.
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی، یکی از پروژه‌های گروه تربیتِ پژوهشکده اخلاق و معنویت، پروژه «وضعیت سنجی، بازبینی و طراحی مقیاسهای حوزه روانشناسی اخلاق» است؛ این پژوهش به بررسی مقیاس‌هایی می‌پردازد که میزان متخلّق بودن افراد را تعیین کرده و سطح ویژگی‌های اخلاقی آن‌ها را می‌سنجد. با حجت الاسلام والمسلمین حمید رفیعی هنر «مجری این طرح پژوهشی» به گفتگو در این باره پرداختیم که متن این مصاحبه را در ذیل می‌خوانیم.
* لطفاً درباره پروژۀ یادشده توضیح مختصری بیان کنید.
امروزه شاخه‌ای از علم به نام «روان‌سنجی»، عهده‌دار کمّی سازی حالات کیفی - روانی انسان هاست و با استفاده از این علم در شاخه‌ها و جنبش‌های مختلف روانشناسی همچون روانشناسی اخلاق، روا‌شناسی مثبت گرا، روا‌شناسی شخصیت و روانشناسی مرضی به ساخت سنجه‌هایی اقدام شده که به طور مستقیم و غیرمستقیم، مفاهیم و سازه‌های اخلاقی را مورد سنجش قرار می‌دهد.
عنوان پژوهشی که بنده در حال انجام آن هستم، «وضعیت سنجی، بازبینی و طراحی مقیاسهای حوزۀ روان شناسی اخلاق» است که خروجی آن در قالب یک کتاب خواهد بود.
* مسئله اصلی در این پژوهش چیست؟
علیرغم وجود سنجه‌های مختلف حوزه اخلاق در شاخه‌های مختلف روانشناسی، تاکنون مرور منسجمی از مقیاسهای داخلی و خارجی در حوزه اخلاق انجام نشده و ویژگی‌های روان سنجی آن‌ها مورد بررسی قرار نگرفته و به تبع آن، نیازسنجی طراحی مقیاسهای جدید اخلاقی نیز انجام نگرفته است؛ از این رو، پروژه پژوهشی «وضعیت سنجی، بازبینی و طراحی مقیاسهای حوزه روانشناسی اخلاق» در دستور کار پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قرار گرفت.
* در این پژوهش به طور خاص چه چیزی مد نظر است؟
در واقع، مقصود از این پژوهش، گردآوری گزارش سنجه‌های اخلاق در یک مجموعۀ مدون، همچنین بررسی سطح علمی و روش شناسانه سنجه‌های طراحی شده و تسهیل اطلاع یا دسترسی پژوهشگران به سنجه‌های اخلاقی است تا از این طریق بتوان میزان متخلّق بودن افراد و سطح ویژگی‌های اخلاقی آن‌ها را تعیین کرد.
* پارامتر‌ها و حوزه‌های مطرح برای ابزار سنجش و کیفیت ابزار سنجش کدام است؟
اگر بخواهیم پارامتر‌هایی را برای کیفیت ابزار سنجش در نظر بگیریم، عبارت از اعتبار، روایی و پاسخگویی و حوزه‌های ساخت ابزار سنجش مفاهیم و سازه‌های اخلاقی است که شامل مواردی همچون «روانشناسی اخلاق؛ سنجش قضاوت اخلاقی»، روانشناسی مثبت گرا و سنجش فضایل و توانمندی‌های انسان، روانشناسی شخصیت و روانشناسی مرضی و اندیشه اسلامی و ساخت مقیاس‌هایی برای سنجش مفاهیم و سازه‌های اخلاقی در ایران است.
* با توجه به تخصصی بودن موضوع یادشده، جامعه هدف این پژوهش چه گروهی از مخاطبان هستند و گستره آن در چه حدی است؟
همانطور که اشاره کردید، این موضوع کاملاً تخصصی است؛ از این رو، جامعه هدف آن، عمدتاً دانشوران علوم اسلامی، اعم از پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی هستند.
* لطفاً درباره روند کار این پروژه توضیح دهید.
این پروژه قرار است در دو فاز بررسی شود که عبارت از پژوهش‌های ایرانی و پژوهش‌های غیرایرانی می‌باشد.
در فاز اول پژوهش، بعد از بررسی مقالات، پایان نامه ها، و طرح‌های پژوهشی مؤسسات و مراکز علمی کشور، حدود ۱۲۰ سنجه اولیه شناسایی شد که بعد از بررسی، ۶۰ مورد آن‌ها به دلیل عدم ارتباط به حوزه اخلاق و سازه‌های اخلاقی از روند بررسی خارج گردید و هم اکنون بررسی مروری ۶۰ مقیاس اخلاقی که در ایران ساخته شده، آغاز شده است.
البته، گفتنی است که روش بررسی مروری این سنجه‌های اخلاقی با استفاده از یکی از روش‌های معتبر بین المللی در حال انجام است. /۸۲۲/ ۱۰۱ ش
* لطفاً درباره پروژۀ یادشده توضیح مختصری بیان کنید.
امروزه شاخه‌ای از علم به نام «روان‌سنجی»، عهده‌دار کمّی سازی حالات کیفی - روانی انسان هاست و با استفاده از این علم در شاخه‌ها و جنبش‌های مختلف روانشناسی همچون روانشناسی اخلاق، روا‌شناسی مثبت گرا، روا‌شناسی شخصیت و روانشناسی مرضی به ساخت سنجه‌هایی اقدام شده که به طور مستقیم و غیرمستقیم، مفاهیم و سازه‌های اخلاقی را مورد سنجش قرار می‌دهد.
عنوان پژوهشی که بنده در حال انجام آن هستم، «وضعیت سنجی، بازبینی و طراحی مقیاسهای حوزۀ روان شناسی اخلاق» است که خروجی آن در قالب یک کتاب خواهد بود.
* مسئله اصلی در این پژوهش چیست؟
علیرغم وجود سنجه‌های مختلف حوزه اخلاق در شاخه‌های مختلف روانشناسی، تاکنون مرور منسجمی از مقیاسهای داخلی و خارجی در حوزه اخلاق انجام نشده و ویژگی‌های روان سنجی آن‌ها مورد بررسی قرار نگرفته و به تبع آن، نیازسنجی طراحی مقیاسهای جدید اخلاقی نیز انجام نگرفته است؛ از این رو، پروژه پژوهشی «وضعیت سنجی، بازبینی و طراحی مقیاسهای حوزه روانشناسی اخلاق» در دستور کار پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قرار گرفت.
* در این پژوهش به طور خاص چه چیزی مد نظر است؟
در واقع، مقصود از این پژوهش، گردآوری گزارش سنجه‌های اخلاق در یک مجموعۀ مدون، همچنین بررسی سطح علمی و روش شناسانه سنجه‌های طراحی شده و تسهیل اطلاع یا دسترسی پژوهشگران به سنجه‌های اخلاقی است تا از این طریق بتوان میزان متخلّق بودن افراد و سطح ویژگی‌های اخلاقی آن‌ها را تعیین کرد.
* پارامتر‌ها و حوزه‌های مطرح برای ابزار سنجش و کیفیت ابزار سنجش کدام است؟
اگر بخواهیم پارامتر‌هایی را برای کیفیت ابزار سنجش در نظر بگیریم، عبارت از اعتبار، روایی و پاسخگویی و حوزه‌های ساخت ابزار سنجش مفاهیم و سازه‌های اخلاقی است که شامل مواردی همچون «روانشناسی اخلاق؛ سنجش قضاوت اخلاقی»، روانشناسی مثبت گرا و سنجش فضایل و توانمندی‌های انسان، روانشناسی شخصیت و روانشناسی مرضی و اندیشه اسلامی و ساخت مقیاس‌هایی برای سنجش مفاهیم و سازه‌های اخلاقی در ایران است.
* با توجه به تخصصی بودن موضوع یادشده، جامعه هدف این پژوهش چه گروهی از مخاطبان هستند و گستره آن در چه حدی است؟
همانطور که اشاره کردید، این موضوع کاملاً تخصصی است؛ از این رو، جامعه هدف آن، عمدتاً دانشوران علوم اسلامی، اعم از پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی هستند.
* لطفاً درباره روند کار این پروژه توضیح دهید.
این پروژه قرار است در دو فاز بررسی شود که عبارت از پژوهش‌های ایرانی و پژوهش‌های غیرایرانی می‌باشد.
در فاز اول پژوهش، بعد از بررسی مقالات، پایان نامه ها، و طرح‌های پژوهشی مؤسسات و مراکز علمی کشور، حدود ۱۲۰ سنجه اولیه شناسایی شد که بعد از بررسی، ۶۰ مورد آن‌ها به دلیل عدم ارتباط به حوزه اخلاق و سازه‌های اخلاقی از روند بررسی خارج گردید و هم اکنون بررسی مروری ۶۰ مقیاس اخلاقی که در ایران ساخته شده، آغاز شده است.
البته، گفتنی است که روش بررسی مروری این سنجه‌های اخلاقی با استفاده از یکی از روش‌های معتبر بین المللی در حال انجام است. /۸۲۲/ ۱۰۱ ش
ارسال نظرات