ابتکار عمل در دستان انصارالله؛ اختلاف در اردوگاه متجاوزان سعودی ـ اماراتی

خبرگزاری رسا ـ گروه بین‌الملل: امارات متحده عربی که از روزهای آغازین جنگ علیه مردم بیگناه یمن در کنار رژیم آل‌سعود به کشتار مردم روی آورده بود،به تازگی و پس از افزایش تنش‌ها در منطقه نیروهای خود را از عدن، مأرب و ساحل غربی یمن فراخواند تا شکاف اختلافات میان عربستان و امارات بیشتر شود.

برخی کارشناسان برای تحلیل چرایی عقب‌نشینی امارات از جنگ یمن، به موضوع سقوط پهپاد جاسوسی آمریکا در آب‌های خلیج فارس استناد کرده‌اند. به عقیده این افراد، پس از آنکه کاردار امارات در تهران به دلیل اذن به پهپاد آمریکایی برای آغاز پرواز جاسوسی خود از سرزمین‌های اماراتی، مورد عتاب شدید مقامات جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت، امارات از ترس آنکه تهران این اقدام را دخالت در امور داخلی خود قلمداد کرده و گوشمالی سختی به این کشور دهد، نیروهای خود را از یمن عقب رانده تا از آتش خشم و غضب ایران در امان بماند.

با آنکه وال استریت ژورنال نیز این تحلیل‌ را مطمح نظر قرار داده و بعضا در داخل نیز برخی اینگونه تحلیل‌ها را ترجیح داده‌اند اما به نظر می‌رسد که ربط دادن تمامی امور به حوادث اخیر منطقه به خصوص تنش میان تهران ـ واشنگتن، خالی از اشکال نباشد. ترس و نگرانی مقامات اماراتی از آینده نامعلوم منطقه و چگونگی پاسخ ایران به رفتار خارج از عرف دیپلماتیک و قوانین بین‌المللی امارات را نباید نادیده انگاشت با اینحال سابقه اختلاف عربستان و امارات به مدت‌ها قبل باز می‌گردد.

اهداف امارات و عربستان در یمن
آغاز اختلافات سعودی ـ اماراتی پیرامون یمن را باید در شکست سال گذشته ائتلاف در تصرّف بندر حدیده و چگونگی آینده مدیریت یمن پس از سیطره نیروهای ائتلاف بر آن ریشه‌یابی کرد. عربستان سعودی بر سر تصرّف حدیده و گشودن راه به سوی صنعا و توقف پاسخ ارتش و نیروهای مردمی یمن به تجاوزات ائتلاف، با امارات شرط‌بندی کرده بود. پس از ناکامی ائتلاف در سیطره بر الحدیده و شهرهای پیرامون آن، اختلافات دو طرف بالا گرفت و امارات بخشی از نیروهای نظامی خود را از یمن فراخواند.

افزایش سطح توان و قدرت بازدارندگی بالای ارتش و کمیته‌های مردمی به ائتلاف تحت مدیریت سعودی نشان داد که جنگ یمن تحولّات اتسراتژیکی بزرگی را رقم زده است. اکنون این نیروهای نظامی یمن است که ابتکار عمل را به دست گرفته و از مرحله دفاع به مرحله هجوم تغییر وضعیت داده است. اکنون کشورهای ائتلاف متوجه قوت روزافزون نظامی انصارالله یمن شده‌اند و این برای مقامات سعودی خبری تهدیدآمیز است.

با وجود اشتراک دیدگاه و منافع امارات و عربستان در جنگ یمن، اما هرکدام به دنبال سهم خود از این جنگ است. عربستان سعودی چشم طمع به سرزمین‌های یمن و افزایش مرزهای زمینی خود دارد. جیزان و عسیر که از سوی علی عبدالله صالح رییس جمهور یمن به عربستان هبه شد و حال نوبت آن است که مرزهای مشترک یمنی ـ سعودی تحت اشراف خاندان آل‌سعود درآید. عربستان برای تحقق اهداف خود به دنبال سرنگونی حکومت قانونی و مردمی یمن و نشاندن حاکمی خودخوانده و وابسته به خود در آنجاست تا یمن نیز همانند بحرین به استان عربستان مبدّل شود.

در مقابل امارات از آغاز تجاوز به یمن، به دنبال توسعه نفوذ در سطوح مختلف مدیریتی و تضمین منافع خود در بلندمدت است و از این رو از گروه‌های تندروی سلفی برای آتش‌افروزی در داخل یمن استفاده می‌کند. نیروهای موسوم به «کمربند امنیتی» متشکّل از گروهک‌های تندروی سلفی است که از سوی امارات برای سیطره بر عدن، لحج، أبین و ... ایجاد شد. نخبگان خضرمی و نخبگان شبوانیه نیز دو گروه دیگری است که برای سیطره بر نقاط نفتی یمن سازماندهی شده است. بدیهی است که تسلّط بر این مناطق از سوی امارات، کفه ترازوی قدرت را به سود آنان در تصمیم گیری‌های منطقه‌ای سنگین خواهد کرد.

سرعت تغییر معادلات منطقه‌ای نشان دهنده آن است که امارات، عربستان سعودی و دیگر اعضای ائتلاف، از افزایش سطح توان نظامی یمن به شدت نگرانند. امروز این ارتش و کمیته‌های مردمی یمن است که از موضع دفاع وارد موضع حمله شده و زیرساخت‌های حیاتی و مهم عربستان مانند تاسیسات نفتی را بمباران می‌کند. امارات، بحرین، سودان به خوبی می‌دانند که جنگ فرسایشی یمن بدون آنکه دستاوردی برای آنان داشته باشد، میلیاردها دلار از درآمدهای نفتی و ثروت‌های ملّی را به هدر داده است.

به نظر می‌رسد که سطح نارضاتی از مقامات سعودی در داخل و خارج افزایش یافته و امروز حاکمان عربی در برابر این پرسش افکار عمومی قرار گرفته‌اند که «نتیجه این همه کشته، زخمی، ویرانی، نابودی و هدر رفت ثروت‌ها و منابع مالی چه بوده است؟» سوالی که هیچ پاسخ قانع کننده‌ای برای آن وجود ندارد. پس از امارات، نوبت به دیگر کشورها رسیده تا نیروهای خود را از جنگ یمن خارج کنند. عربستان سعودی نیز بارها تلاش کرده تا از باتلاق جنگ خارج شود اما هر تلاشی تنها به فرورفتن بیشتر آل‌سعود در ناکامی، شکست و سرافکندگی منجر شده است. یمن نشان داد که در برابر دشمن قوی پنجه تنها مقاومت است که نتیجه می‌دهد نه سازش و تسلیم.

محمد رایجی پژوهشگر مسائل جهان اسلام