روایتی از غزوات پیامبر اسلام در کتاب «چهل و یک مجلس»

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از سوره مهر، کتاب «چهل و یک مجلس» عنوان کتابی است که به کوشش محمدجواد مرادی‌نیا و با موضوع بازخوانی چهل و یک مجلس روضه و تغزیه درباره شرح غزوات پیامبر که براساس نسخه خطی کشف شده در این زمینه در عصر ناصرالدین شاه قاجار است، منتشر شده است.

متن اصلی این نسخه خطی توسط نویسنده‌ای ناشناس تالیف شده، اما حاشیه کتاب خبر از کتابت آن توسط فردی به نام «حسین‌ابن محمد خوانساری» در سال 1295 هجری قمری می‌دهد.

این کتاب که منبعی برای روضه‌خوانی و تعزیه‌خوانی در گذشته به شمار می‌رود به شرح تعدادی ازغزوه‌های پیامبر اکرم(ص) و توصیف و تطبیق آنها با وقایع روز عاشورا می‌پردازد. این کتاب همچنین سعی داشته به این موضوع بپردازد که میان عاشورا و این غزوات چه شباهت‌ها و تناقض‌هایی وجود داشته و بر این اساس به روایت مظلومیت امام حسین (ع) و خاندان و یارانش پراخته است.

«چهل و یک مجلس» به سبک ویژه‌ای تألیف گشته و آن تلفیق، ترکیب و سپس قیاس قطعاتی از جنگ‌های پیامبر اسلام با کفار در نخستین سال‌های هجرت از سویی و جزئیات و زوایایی از حادثه عاشورا در محرم سال 61 هجری از سوی دیگر است. نویسنده، با تیزبینی خاص، موضوعات و رخدادهایی را که در دو مقطع تاریخی مزبور اتفاق افتاده و شباهت بسیار یا تضاد فاحش داشته‌اند برگزیده و پس از مقایسه آن‌ها با یکدیگر، مظلومیت امام حسین و خاندان و یارانش را به تصویر کشیده است.

محمد جواد مرادی نیا در بخشی از مقدمه این کتاب می نویسد: «این کتاب را نمی توان تاریخ دانست، چه اگر این گونه بود نویسنده می بایست به الزاماتی پایبند می بود و شرایط صحت و درستی یک واقعه را با ابزارهای پژوهشی تاریخی به آزمون می گذاشت؛ هرچند بسیاری از روایات منقول در کتاب به استناد منابع قابل اعتنایی همچون ارشاد شیخ مفید، اعلام الوری طبرسی، الاحتجاج طبرسی، لهوف سید ابن طاووس، اقبال الاعمال سید ابن طاووس و... روایت شده است.

داستان های چهل و یک مجلس پیش از آنکه به روایت تاریخی نزدیک باشند، حدیث حیرت و دلسوختگی تاریخی شیعه بوده و انعکاس سوز و فغانی است که به خاطر مظلومیت آل عترت از دل برکشیده است. بنابراین خواننده انتظار ندارد که جزء به جزء حوادث روایت شده منطبق با مر تاریخ باشد. چهل و یک مجلس، پیش از آنکه یک متن تاریخی باشد، نمونه ای از هنر شیعه، به ویژه ایرانیان برای حفاظت از یک خاطره تاریخی مهم در تطاول روزگار و محو آن در کشاکش ایام است.چهل و یک مجلس شامل ده مجلس جنگ بدر، نه مجلس جنگ احد، ده مجلس جنگ احزاب، دو مجلس جنگ بنی قریظه، سه مجلس جنگ بنی مصطلق و هفت مجلس جنگ خیبر می باشد.»

چکیده ای از چهل و یک مجلس در ادامه آورده شده است:

مجلس اول: بیان کیفیت بشیر جزلم و ورود اهل بیت؛ اشاره به چگونگی شروع جنگ بدر دارد. نویسنده دهشت اثر بودن این خبر را با خبردار شدن اهل مدینه از قتل عام امام حسین(ع) و یارانش همسنگ دانسته است. مجلس دوم: در بیان جنگ بدر است و بیان کیفیت شب عاشورا. مجلس سوم: در بیان بقیه غزوه بدر است و گریستن حضرت به جهت اصحاب؛ در این مجلس تعداد سپاهیان مسلمان و کفار در جنگ (۳۱۳ نفر و ۱۰۰۰ نفر) مقایسه شده اند با تعداد لشکریان امام حسین و یزید در کربلا (۷۲ نفر و هزاران نفر). مجلس چهارم: در بیان تتمه غزوه بدر است و بیان کیفیت حر بن یزید ریاحی و شهادت نوجوانش. مجلس پنجم: در بیان بقیه ی غزوه بدر است و بیان کیفیت شهادت مسلم ابن عوسجه. مجلس ششم: در وقایع جنگ بدر است و احوال کیفیت ورود سیدالشهدا به کربلا. مجلس هفتم: در بیان کیفیت جنگ بدر و بیان وقایع مجلس ابن زیاد. مجلس هشتم: در بیان جنگ بدر و مجلس یزید لعنه الله علیه. مجلس نهم: در بیان خاتمه ی بدر و ندا دادن سیدالشهدا اصحاب خود را. مجلس دهم: در بیان تتمه جنگ بدر و وقایع غارت کردن خیمه های اهل بیت.

مجلس یازدهم: در بیان غزوه احد و بیان شب عاشورا.  مجلس دوازدهم: در بیان احد و شهادت عباس ابن علی. مجلس سیزدهم: در بیان غزوه ی احد و شهادت وهب ابن عبدالله کلبی.  مجلس چهاردهم: در بیان غزوه احد است و به کربلا آمدن جبرئیل. مجلس پانزدهم: در بیان تتمه غزوه ی احد و بیان شهادت مسلم.  مجلس شانزدهم: در بیان جنگ احد و حکایت ابوخلیق شاعر و تعریف نمودن وقایع کربلا را به جهت مختار.  مجلس هجدهم: در بیان آمدن فاطمه زهرا(س) به احد و آمدن زینب خاتون به قتلگاه. مجلس نوزدهم: در بیان غزوه احد.  مجلس بیستم: در بیان غزوه احزاب و بیان اینکه چند چیز بود که باعث تشنگی سیدالشهدا شد.

مجلس بیست و یکم: کیفیت غزوه احزاب و مجملی از شهادت علی اکبر.  مجلس بیست و دوم: غزوه احزاب و برخی از شهادت مسلم بن عقیل.  مجلس بیست و سوم: غزوه احزاب و میدان رفتن امام(ع).   مجلس بیست و چهارم: در بیان غزوه احزاب، وداع سیدالشهدا با سکینه و روانه شدن به میدان.  مجلس بیست و پنجم: در بیان احزاب و کیفیت نماز خواندن سیدالشهدا. مجلس بیست و ششم: در بیان غزوه احزاب و آمدن زینب به قتلگاه. مجلس بیست و هفتم: در بیان غزوه احزاب و آمدن ذوالجناح به خیمه ها.  مجلس بیست و هشتم: در بیان غزوه احزاب و شهادت حر بن یزید ریاحی. مجلس بیست و نهم: غزوه خندق است و گفت و گو نمودن امام در میدان. مجلس سی ام: غزوه بنی قریظه و حکایت خرابه ی شام.

در ادامه مختصر دوازده مجلس انتهایی این کتاب نیز خواهید خواند:

 مجلس سی و یکم: در بیان غزوه بنی قریظه و کیفیت دفن شهدا. مجلس سی و دوم: غزوه بنی مصطلق و بیان کیفیت سوار شدن اهل بیت و روانه شدن. مجلس سی و سوم: غزوه بنی مصطلق و کنیز خواستن شامی رقیه را. مجلس سی و چهارم: در بیان غزوه بنی مصطلق و درآمدن اهل بیت به عسقلا. مجلس سی و پنجم: غزوه خیبر و شهادت علی اصغر. مجلس سی و ششم: در بیان فتح خیبر و حکایت حبیب ابن مظاهر.  مجلس سی و هفتم: فتح خیبر و آمدن امام به خیمه های اصحاب.  مجلس سی و هشتم: رجز خواندن امام حسین(ع).  مجلس سی و نهم: غزوه خیبر و کشته شدن یزید ابطحی.  مجلس چهلم: فتح خیبر و بیان مجملی از شهادت امام حسین(ع).

مجلس چهل و یکم: فتح خیبر و کیفیت حکایت قتلگاه.

گفتنی است، چاپ اول کتاب چهل و یک مجلس نوشته دکتر محمدجواد مرادی نیا با قطع وزیری،  با شمارگان 2500 نسخه در 397 صفحه منشر شده است./۹۹۸/د ۱۰۳/ش