گزارشی از حضور فعال مدارس دینی در کشور اسپانیا
به گزارش خبرگزاری رسا، اسپانیا با نام رسمی پادشاهی اسپانیا کشوری مستقل و از اعضای اتحادیه اروپا است. این کشور در شبه‌جزیره ایبری در جنوب غربی اروپا قرار دارد. سرزمین اصلی اسپانیا از جنوب و شرق با دریای مدیترانه و جبل الطارق، از شمال و شمال شرق با فرانسه، آندورا و خلیج بیسکای و از غرب و شمال غرب با پرتغال و اقیانوس اطلس هم مرز است.
پایتخت این کشور مادرید و دین رسمی کشور مسیحی، مذهب کاتولیک، و زبان مکالمه اسپانیولی است. امروزه آثار فرهنگی بی‌شماری از مسلمانان در اسپانیا باقی مانده که یکی از نمونه‌های آن وجود ۱۵ هزار جلد کتاب خطی در کتابخانه‌های معتبر اسپانیا است.
این کشور در اواخر قرن نخست هجری به قلمرو اسلامی افزوده شد و اندلس نام گرفت و طی هشت قرن حضور مسلمانان در این منطقه، تمدن اسلامی در آن شکوفا شد.
در حال حاضر، حدود دو میلیون مسلمان در کشور اسپانیا زندگی می‌کنند که ۴ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، اما با این وجود تنها یک مدرسه دینی ویژه مسلمانان در این کشور وجود دارد که در شهرک «کونسی» واقع در جزیره مایورکا قرار دارد.
دولت اسپانیا در فروردین‌ماه ۹۵ دستورالعملی مبنی بر آموزش اسلام در پیش‌دبستانی‌ها و مدارس این کشور صادر کرد؛ در این دستورالعمل که از سوی کمیسیون اسلامی اسپانیا تنظیم و به تصویب وزارت آموزش این کشور رسیده است، بر ضرورت جلوگیری از جذب جوانان به سمت تروریسم با آموزش اسلام میانه‌رو و ارتقای هویت اسلامی در میان جوانان مسلمان اسپانیا تأکید شده است.
این دستورالعمل که نحوه آموزش همه ابعاد دکترین، فرهنگ و تاریخ اسلامی را در برمی‌گیرد، مملو از واژه‌هایی مانند همزیستی مسالمت‌آمیز، تنوع، برابری، حقوق بشر، یکپارچگی، آموزش بین‌فرهنگی، گفت‌وگوی بین دینی، اعتدال، کثرت‌گرایی، آزادی دینی، احترام و مدارا است و هدف کلی آن ارائه یک جهان بینی اسلامی به نسل جوان است.
نمایی از جزیره مایورکا
در همین راستا، دیده‌بان زبان اسپانیایی الازهر با انتشار مقاله‌ای به زبان عربی با عنوان «المدرسة الإسلامية الوحيدة لتحفيظ القرآن في إسبانيا»(تنها مدرسه اسلامی برای آموزش حفظ قرآن در اسپانیا) در پایگاه اطلاع‌رسانی خود به آدرس azhar.eg به تبیین ماهیت و کارکرد این مدرسه دینی پرداخته که ترجمه فارسی این مقاله تقدیم می‌شود:
در این گزارش آمده: «مراکز آموزش حفظ قرآن و زبان عربی یکی از مهم‌ترین ارکانی است که از قدیم مسلمانان برای تربیت صحیح فرزندان خود به آن تکیه می‌کردند. مدرسه دینی، از جمله میراث اسلامی است که کودکان از خردسالی برای یادگیری خواندن و نوشتن، تلاوت قرآن، حفظ و درک معانی این کتاب آسمانی، به آن مراجعه می‌کردند.
این مدارس نقش مهم و فعالی در نهادینه‌‌کردن اصول و آموزه‌های اسلام از طریق پژوهش در قرآن، استنباط احکام و نهادینه‌کرن آن در روح و جان کودکان برای تربیت دینی آن‌ها دارند. همچنین، این مدارس با آموزش بر اساس شیوه میانه‌روی اسلامی و ترویج اعتدال‌گرایی و مدارا سهم زیادی در شکل‌گیری محیطی دینی ایفا می‌کنند.
مدارس دینی در اروپا حضور پررنگی ندارند؛ این مدارس به دلیل مشخص نبودن تعداد کودکانی که در آن‌ها تحصیل می‌کنند و حضور شبانه‌روزی دانشآموزان در این مدارس که غالبا وابسته به مساجد و مراکز اسلامی هستند، با انتقادات متعددی رو به‌رو هستند. به عنوان مثال از بین انتقاداتی که در ارتباط با مدارس دینی در هلند مطرح می‌شود، حضور شبانه‌روزی کودکان در این مدارس بدون نظارت رسمی و کامل دولت از نظر پزشکی و امنیتی است. در بیشتر موارد تأسیس این مدارس با کمک مالی خانواده‌ها و بدون حمایت دولت‌ها صورت می‌گیرد.
وضعیت مدارس دینی اسلامی در اسپانیا
هم اکنون در اسپانیا با وجود حدود ۲ میلیون مسلمان که ۴ درصد از کل جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، تنها یک مدرسه دینی وجود دارد که در شهرک کونسی در جزیره مایورکا واقع شده است.
این مدرسه با هدف مبارزه با مشکلات هویتی جامعه رو به رشد مسلمانان و همچنین تبیین خطرهای افراطی‌گری و دور بودن اسلام از اقدامات تروریستی تأسیس شده است. این مدرسه در فاصله‌ای دور از مناطق مسکونی و هیاهوها و در میان درختان اطراف شهرک قرار دارد و به نام مؤسس آن «محمد وزانی» است.
یکی از کارکنان این مدرسه به نام «بشیر سالبا» در این باره می‌گوید: داعش و امثال آن با عقاید افراط‌‌گرایانه و اقدامات مخربانه خود اندیشه بسیاری از جوانان را منحرف ساخته‌اند. به عنوان مثال قبل از ورود داعش به سوریه، این کشور جایگاه صلح و یکی از بهترین کشورهای جهان در زمینه آموزش زبان عربی و پژوهش قرآن بود که مسلمانان زیادی از کشورهای اروپایی برای فراگیری علوم دینی به آنجا می‌رفتند.
وی درارتباط با مدرسه دینی مایورکا تصریح می‌کند که تأسیس این مدرسه در پاسخ به نیاز حقیقی مسلمانان برای فهم و یادگیری زبان عربی و قرآن صورت گرفته است. تعداد زیاد مسلمانان در فرانسه و انگلستان موجب شده تا آن‌ها از مدارس اسلامی دارای شیوه آموزشی رسمی برخوردار باشند، برخلاف آنچه در اسپانیا دیده می‌شود.
بشیر با اشاره به این که از مساجد در اسپانیا تنها به‌عنوان مراکز فرهنگی استفاده می‌شود و نقش آموزشی ندارند، اظهار می‌کند که ما خواهان تدوین این شیوه‌های آموزشی در اسپانیا هستیم.
وی تصریح می‌کند: مسلمانان در اسپانیا با برخی مشکلات رو به‌رو هستند، چرا برخی افراد آن‌ها را به عنوان شهروند اسپانیایی قبول نمی‌کنند و یا معتقدند مسلمانان توان همزیستی با بقیه افراد جامعه را ندارند.
تاسیس مدرسه دینی مایورکا
تنها مدرسه دینی مسلمانان در اسپانیا، در سال ۲۰۰۰ میلادی با نظارت شیخ محمد وزانی، امام جماعت شهر ملیلیة اسپانیا به‌عنوان نخستین مدرسه دینی این کشور و یکی از معدود مدارس از این دست در اروپا تاسیس شد. تاکنون حدود ۲۵۰ دانشجو در طول یک دهه و نیم گذشته که بیشتر آن‌ها از کشورهای اروپایی و آمریکایی هستند، در این مدرسه تحصیل کرده‌اند. اکنون طرحی برای تأسیس مدرسه‌ای مشابه این مدرسه در مکزیک توسط یکی از دانش‌آموختگان این مدرسه به نام «شیخ احمد برمیخو» وجود دارد.
اساس تأسیس این مدرسه دینی، علاوه بر حفظ هویت اقلیت مسلمان اسپانیا، احیای حفظ قرآن کریم و ترتیل آن به روایت «ورش از نافع» بوده است.
برنامه درسی روزانه
برنامه درسی روزانه در این مدرسه بدین گونه است که فعالیت مدرسه از نماز صبح آغاز شده و تا غروب خورشید ادامه دارد. این برنامه شامل ارائه دروس، انجام تکالیف، استراحت، خوردن غذا و .. است. برنامه درسی تنها به فراگیری علم خلاصه نمی‌شود، بلکه فعالیت‌های مختلفی از جمله پختن غذا، باغداری، چیدن میوه‌ها و فعالیت‌های جانبی را نیز شامل می‌شود و دانشآموزان این مدرسه برای درک کمال خلقت خداوند در ارتباط دائم با طبیعت هستند.
نظام آموزشی مدرسه بدین گونه است که سه ماه نخست سال تحصیلی به آموزش خواندن و نوشتن به زبان عربی اختصاص دارد، زیرا بسیاری از کسانی که به این مدرسه می‌آیند، زبان عربی نمی‌دانند. پس از آن، آموزش قرآن به تدریج آغاز می‌شود. به گونه‌ای که معلم تعدادی از آیات را بر روی لوح‌های چوبی نوشته و کودکان آن آیات را در اتاق‌های خود تکرار می‌کنند تا جایی که بتوانند آن آیات را بدون غلط و از حفظ بخوانند سپس آن آیات را پاک کرده و آیات دیگری را بر روی لوح‌های چوبی می‌نویسند.
به گزارش ایکنا، بسیاری از کسانی که به این مدرسه ملحق می‌شوند، تنها با هدف یادگیری نمی‌آیند، بلکه بسیاری ازآنها به دلیل استفاده از موقعیت حضور شبانه‌روزی در مدرسه و به دست آوردن تجربه همزیستی با دیگران، به این مدارس ملحق می‌شوند که در بیشتر موارد، این مسئله بیش از سه ماه به طول نمی‌انجامد، این در حالی است که برخی نیز با هدف رسیدن به درجه امامت مساجد در این مدرسه حضور می‌یابند. دانشآموزان در زمان حضور در این مدرسه قرائت صحیح قرآن بر اساس رعایت احکام تجوید و همچنین تفسیر کلام وحی را می‌آموزند و با احکام و دستورات فقهی آشنا می‌شوند.
در این مدرسه علاوه بر زبان عربی، زبان انگلیسی نیز آموزش داده می‌شود، همچنین، برای دانشجویان غیر اسپانیایی‌زبان که از اروپا و آمریکا می‌آیند، زبان انگلیسی نیز تدریس می‌شود و آشنایی با انواع گیاهان، اسب‌سواری، آشنایی با کشورهای پیشرفته و فعال در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و برخی اطلاعات عمومی از دیگر مهارت‌هایی است که در این مدرسه آموزش داده می‌شود.
دوره آموزشی این مدرسه با اردویی یک هفته‌ای برای آشنایی جوانان با طبیعت در فضایی دوستانه و در میان افرادی با فرهنگ‌های مختلف پایان می‌یابد.
چنین طرح‌ها و ابتکارهای آموزشی دینی نه تنها از نظر آموزشی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، بلکه از نظر امینتی نیز دارای اهمیت است، زیرا این طرح‌ها و آموزش‌ها سهم زیادی در تربیت نسلی از جوانان مسلمان بر اساس ارزش‌ها و اصول اسلامی صحیح با تکیه بر آموزه‌های قرآن و به دور از اندیشه‌های افراط گرایانه دارد، به‌طوری که این ابتکار می‌تواند در دیگر کشورها نیز مورد استفاده قرار گیرد./۸۴۷/ب۹۰۴/ع