نگاهی به اسلام در روسیه؛ از تعطیلی مدارس دینی تا ساخت بزرگترین مسجد اروپا
به گزارش خبرگزاری رسا، دین اسلام پس از مذهب مسیحی ارتدوکس دومین دین مرسوم در روسیه شناخته شده است که نزدیک به 15 درصد از جمعیت این کشور پهناور را شامل می‌شود.
بیش از 20 میلیون مسلمان در نقاط مختلف روسیهزندگی می‌کنند، ولی اکثراً در مناطقی که از نظر تاریخی همواره مسلمان‌نشین بوده، از جمله قفقاز شمالی، تاتارستان و باشقیرستان سکونت دارند.
این مسأله یک واقعیت است که سالانه به تعداد مسلمانان روسیه نیز افزوده می‌شود. طبق پیش‌بینی جامعـه‌شناسان روس، در سال 2020 از هر پنـج شهروند روسی یک نفر مسلمان خواهد بود.
شیخ «راویل عین‌الدین»، رییس شورای مفتی‌های روسیه و رهبر مسلمانان روسیه در مصاحبه‌ای علت افزایش تعداد مسلمانان در این کشور را دو عامل نرخ بالای زادوولد و ورود مهاجران مسلمان از کشورهای آسیای مرکزی نامید.
به‌گفته وی، مسلمانان بسیاری در شهرهای بزرگ روسیه، از جمله مسکو، سن‌پترزبورگو ایکاترین‌برگسکونت دارند،ولی تعداد مسلمانان در جمهوری‌های تاتارستان و باشقیرستان و مناطق قفقاز بیشتر از پیروان سایر ادیان است.
مفتی اعظم روسیه همچنین درباره ورود اسلام به روسیه توضیح داد: «اسلام در قرن هفتم میلادی (اول هجری) به روسیه پا گذاشت و مسلمانان 22 سال پس از وفات پیامبر اکرم(ص) به این سرزمین آمدند.»
شیخ عین‌الدین یادآور شد که بدون مشارکت مسلمانان، روسیه نمی‌توانسته به مرزهای امروزی خود برسد. مسلمانان از زمان مقابله با چنگیزخان تا زمان مبارزه با فاشیسم آلمانی، بخش مهمی از ارتش روسیه را تشکیل می‌دادند و امروزه نیز شمار زیادی از مسلمانان در نیروهای مسلح این کشور خدمت می‌کنند.
بر اساس برخی اطلاعات، جمعیت شیعیان در روسیه بین دو الی سه میلیون نفر تخمین زده می‌شود که بخش اعظم آنها را مهاجران آذری‌تبار تشکیل می‌دهند که از جمهوری آذربایجان به شهرهای بزرگی مانند مسکو و سن‌پترزبورگ مهاجرت کرده‌اند. البته مسلمانان آذری در اکثر شهرهای روسیه سکونت دارند.
بزرگترین مسجد اروپا در شهر مسکو قرار دارد
در سال 2016 مسجد جامع مسکو که بزرگترین مسجد در سراسر قاره اروپا به‌شمار می‌رود، در شهر مسکو ساخته شد. ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه که در مراسم افتتاح این مسجد شرکت و سخنرانی کرد، ساخت این مسجد باشکوه را مسأله مهمی برای زندگی مسلمانان روسیه نامیده و با تأکید بر اهمیت نقش مسلمانان در جامعه چندمذهبی این کشور، یادآور شد: «این فرموده قرآن درباره سبقت گرفتن در کارهای خیر، آموزه‌ای برای همه ماست».
پوتین افزود: «اسلام طی قرن‌ها در روسیه گسترش یافته و جامعه مسلمانان روسیه نقش بسیار مهمی در توسعه فرهنگ سازش و تحمل یکدیگر در جامعه داشته و دارند». به‌گفته وی، طی دو دهه گذشته تعداد مساجد در روسیه دو برابر شده، روسیه از سال 2005 به این طرف عضو ناظر سازمان همکاری اسلامی شده و در نشست‌های این سازمان حضور فعال دارد.
رییس جمهوری روسیه همچنین با اشاره به اوضاع خاورمیانه، یادآور شد که گروه‌های تروریستی، به‌خصوص داعش در صدد ضربه زدن به دین اسلام هستند و باورهای آنها تحریفی از دین اسلام است.
در مراسم افتتاح مسجد جامعه مسکو، مهمانان بلندپایه خارجی از جمله رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه، محمود عباس رییس تشکیلات خودگردان فلسطین و سفرای کشورهای اسلامی حضور داشتند.
شهر کازان، نماد زندگی مسالمت‌آمیز ادیان الهی در روسیه
شهر تاریخی و زیبای کازان پایتخت جمهوری تاتارستان روسیه، دارای یک ویژگی برجسته و مهم است و نمونه بارزی از زندگی مسالمت‌آمیز مردم از ادیان و اعتقادات مختلف در روسیه است. این شهر بعد از مسکو و سن‌پترزبورگ، سومین پایتخت روسیه محسوب می‌شود.
«معبد ادیان» نام یک عبادتگاه منحصر به فرد در منطقه‌ای در نزدیکی شهر کازان است که به‌عنوان نمادی از دوستی تمامی ادیان الهی در کشور روسیه از جمله مسیحیت، اسلام و یهودیت ساخته شده است. در این بنای منحصربه‌فرد از انواع معماری‌های مذهبی در سراسر جهان استفاده شده و گفته می‌شود که نشانه‌های 16 عقیده مختلف دینی در جهان را شامل می‌شود.
بر اساس اطلاعات رسانه‌های گروهی روسی، همه‌ساله تعداد زائران مسلمان روسی که برای شرکت در مراسم حج عازم مکه می‌شوند، در حال افزایش است. در سال 2006 بیش از 18 هزار مسلمان زائر روسی عازم حج شده بودند. در سال جاری 22 هزار و 500 نفر از مسلمانان روسیه از 60 منطقه این کشور برای شرکت در مراسم حج به عربستان سعودی سفر کردند.
ضمن اینکه مسلمانان روسیه به‌طور گسترده‌ای در مراسم نماز عیدفطر و عیدقربان در مساجد این کشور شرکت می‌کنند، هرچند در این موارد کمبود مساجد در روسیه کاملاً بارز شده و نمازهای پرجمعیت اعیاد اسلامی، اجباراً در خیابان‌های اطراف مساجد برپا می‌شوند.
عید قربان و عید فطر که بزرگترین اعیاد اسلامی به‌شمار می‌روند، در روسیه با شکوه تمام برگزار می‌شوند و رییس جمهوری این کشور، هر سال در بیانیه‌های رسمی این اعیاد را به مسلمانان روسیه تبریک می‌گوید.
البته رهبران مسلمانان روسیه اذعان دارند که زندگی مردم مسلمان در این کشور چندان هم بدون مشکل سپری نمی‌شود، به‌خصوص بعد از پیدایش گروه‌های تروریستی افراط‌گرا که در پوشش اسلام و با دادن شعارهای اسلامی، اقدامات تروریستی خود را عملی می‌کنند مسلمانان روسیه، از جمله زنان محجبه مسلمان، عمدتاً از سوی نیروهای پلیس این کشور مورد سوءظن قرار گرفته و با آنها برخورد شدید و غیرمحترمانه می‌شود.
نخستین مسلمان نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری روسیه
در جریان مبارزات انتخابات ریاست جمهوری سال 2018 در روسیه، اتفاق بی‌نظیری رخ داد. «آینه حمزتوا» همسر و مشاور یکی از مفتیان جمهوری داغستان روسیه، نخستین زن مسلمان محجبه بود که با موافقت کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه، نامزد حضور در این رقابت‌ها شد. پیش از این هیچ مسلمانی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری روسیه نشده بود.
این زن مسلمان روس به‌عنوان نامزد مستقل در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کرده بود. البته کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه بعد از مدتی نامزدی خانم حمزتوا را به‌دلیل نقض شروطی که نامزدها پس از درخواست برای شرکت در انتخابات باید به آنها پایبند باشد، رد کرد.
تاریخ پرفرازونشیب مسلمانان از اتحاد جماهیر شوروی تا روسیه امروزی
پس از انقلاب کمونیستی سال 1917 در روسیه، وضعیت مسلمانان این کشور به‌طور کلی تغییر یافت: مبارزه قاطعانه‌ای با دین آغاز شد، مدارس دینی تعطیل شدند و اصل تربیت غیردینی کودکان، اساس برنامه‌های آموزشی مدارس قرار گرفت. در زمان حاکمیت کمونیست‌ها اسلام نیز مانند ادیان دیگر، به‌شدت سرکوب شد تا جایی که بسیاری از مساجد، مانند کلیساها تعطیل شدند.
در سال 1917 در این کشور 30 هزار مسجد وجود داشت که تعداد آنها در سال 1948 به 416 کاهش یافت. در سالهای آخر حاکمیت حزب کمونیست و با تضعیف قدرت حاکمه، فعالیت دینی مسلمانان نیز افزایش یافت، هزاران مسجد بدون آن‌که ثبت شوند، فعالیت می‌کردند.
اسلام در سال 1990 و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی دوباره جان تازه‌ای گرفت، نشریات اسلامی منتشر شد و افزایش پیدا کرد. در سال 1991 «مرکز فرهنگ اسلامی» در مسکو افتتاح شد. امروزه نسخه‌های چاپ‌شده قرآن در سراسر روسیه در دسترس مسلمانان قرار داشته و مساجد در مکان‌هایی که مسلمانان سکونت دارند، ساخته می‌شوند.
شایان ذکر است، مسلمانان روسیه که طبق آمار رسمی، بیش از 20 میلیون رأی‌دهنده بالقوه در این کشور را شامل می‌شوند، بخش قابل توجهی از حیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی روسیه هستند که سیاستمداران روسی نمی‌توانند آنها را نادیده بگیرند و به همین دلیل بر اهمیت نقش آنها در کشور اذعان داشته و سعی می‌کنند نشان دهند که منافع آنها در نظر گرفته می‌شود./۸۴۷/ب۹۰۴/ع
منبع: تسنیم