نگاهی بر همزیستی مسالمت آمیز میان ادیان آسمانی در یک اثر

به  گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، کتاب «همزیستی میان ادیان اسمانی» اثر دکتر  علی عطیه الکعبی را با ترجمه  حمیدرضا  شیخی راهی  بازار نشر کرده است.

در معرفی پشت جلد این کتاب  چنین می‌خوانیم:

دین مبین اسلام، گونه‌گونی، تکثر دینی و اختلاف را یکی از سنت‌های خداوند در آفرینش می‌داند. خداوند بشر را بر پایه تنوع و اختلاف و تفاوت آفریده است، اما ذر عین حال می‌خواهد که همه ادیان و شرایع بر محورهای توحید و ایمان به غیب و عمل صالح گرد آیند و تنوع و اختلاف خود را ضابطه‌مند کنند.

 این کتاب با این رویکرد و با تأکید بر جنبه آشتی‌جویی و برابری و عدالت در اسلام به نگارش در آمده و کوشیده سیاست و در موضوع‌های مربوط به پیروان ادیان آسمانی در سرزمین اندلس کاوشی نو را سامان دهد.

این گونه پژوهش‌ها می‌تواند در ایجاد فضای فکری سالم و تساهل و دوستی میان پیروان آیین‌های گوناگون در جهان اسلام و نیز پیوند فرهنگی در کشورهای اسلامی نقش سازنده داشته باشد.

این کتاب از یک مقدمه و چهار فصل با عنوان‌های: مفهوم همزیستی مسالمت آمیز در ادیان آسمانی، ساختار اجتماعی اندلس، همزیستی میان مسلمانان و مسیحیان در اندلس و همزیستی یهودیان اندلس و مسلمانان و سخن فرجامین تشکیل شده است.

نویسنده در مقدمه، این مطالب و فصل‌های این کتاب را این گونه شرح داده است:

در فصل یکم به مفهوم همزیستی مسالمت‌آمیز در ادیان آسمانی پرداخته‌ایم، معنای لغوی و اصطلاحی آن را تعریف کرده‌ام، مبانی و پایه‌های همزیستی در اسلام را تبیین کرده‌ام، توضیح داده‌ام که اهل کتاب چه کسانی هستند و همزیستی در نظر آنها چه مفهومی دارد، و در نهایت از همزیستی با غیر مسلمانان در قرآن کریم و سنت شریف نبوی و جلوه های همزیستی مسالمت‌آمیز گفته‌ام.

در فصل دو م به ساختار اجتماعی و کشور اندلس پرداخته آن و در آن از اصطلاح اندلس، موقعیت جغرافیایی و اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این سرزمین در پیش از فتح اسلام و نیز از گروه‌های اسلامی و اصلی جامعه اندلس بعد از فتح، یعنی عرب‌ها، بررها و مولدان و موالی و مسالمه و صقالبه، و همچنین از گروه‌های اجتماعی غیر مسلمان، یعنی یهودیان و مسیحیان، سخن گفته‌ام .

در فصل سوم از همزیستی اجتماعی میان مسلمانان و مسیحیان اندلس و تأثیر آن در همزیستی انسانی میان آنان، یعنی ازدواج و جشن‌ها و اعیاد و لباس و طرز پوشش و موسیقی و هنر معماری و نیز از نهادهای اداری و اقتصادی و تأثیرشان در همزیستی مسالمت‌آمیز و انسانی بحث کرده‌ام، نهادهای اداری را از لحاظ نظام دینی و نظام دین و نیز نهادهای اقتصادی اصلی، یعنی کشاورزی و تجارت را توضیح داده‌ام. تبادل فکر و فرهنگی میان مسلمانان و مسیحیان اندلس را از حیث زبان عربی و ترجمه و پزشکی و علوم مشترک کاویده‌ام.

فصل چهارم را به همزیستی میان یهودیان اندلس و مسلمانان اختصاص داده‌ام و به مهم‌ترین شهرهای یهودی‌نشینی و سازمان اجتماعی آنها در اندلس، یعنی قرطبه و طلیطله و غرناطه و اشبیلیه و سرقسطه، اشاره کرده‌ام و موضع یهودیان نسبت به فتح اسلامی را توضیح داده‌ام، همچنین به تبیین روابط اجتماعی میان یهودیان و مسلمانان اندلس و نیز مفهوم مشارکت میان نهادهای اداری و اقتصادی و تأثیر آن در همزیستی، و سهم و نقش یهودیان در حیات فکری و فرهنگی پرداخته‌ام.

بخش‌هایی از کتاب:

جامعه اسلامی، جامعه است که بر عقیده اسلام و ایده شهروندی مبتنی است و قوانین احکام، آداب و اخلاق از این عقیده سرچشمه می‌گیرد؛ اما این بدین معنا نیست که جامعه اسلامی معتقد است باید تمام پیروان ادیان دیگر را نابود کرد؛ بلکه خود را جامعه‌ای می‌شمارد که به دین خدا دعوت می‌کند، از این رو نگارنده در زیر عنوان مبانی همزیستی در اسلام در از فصل اول چنین آورده است:

این دین را بهترین دین و امت اسلامی را بهترین امت می‌داند و معتقد است با پیروان ادیان دیگر باید به گونه ای برخورد کرد که آنها را، بدون اعمال کمترین زور و فشاری، به اسلام جذب کرد. این مفهوم از جامعه اسلامی نشان می‌دهد که نگاه اسلام، به عنوان دینی کامل و جامع، نگاه تعامل با اقوام و امت‌های دیگر است.

با کاوش در آیات قران کریمه قرآن کریم می‌یابیم که خداوند متعال گرچه احکام و قوانین عامی برای بشریت وضع کرده اما آنها را ضابطه‌مند کرده است؛ چرا که گروهی از آنها کافرند و گروه مؤمن؛ و همگی بر روی یک کره زندگی می‌کنند و باید نظامی حاکم باشد تا همزیستی آنها را تضمین کند و همین موجب شده است که صلح و روابط همکاری و دوستی میان مردم اصل قرار داده شود و جنگ، حالت عارضی و گذرا. این اصل به برکت اسلام در میان مسلمانان موجود است.

در اسلام، شهروندی با تعلق امت به اسلام تعارضی ندارد؛ زیرا از نگاه اسلامی، شهروندی یک مفهوم انسانی است که نژادی، و مسلمان و غیر مسلمانان در بر می‌گیرد و شهروندی در اسلام همگان را شامل می‌شود و هیچ گونه حقی از اقلیت‌ها تضییع نمی‌کند.

 گفتنی است، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، کتاب «همزیستی میان ادیان اسمانی» را با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه  در قطع رقعی به قیمت ۲۴۲ صفحه منتشر کرده است./۹۹۸/ن ۶۰۲/ش