ماهنامه علوم انساني معرفت در گام دویست و چهل و دومین
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مؤسسه امام خمینی(ره) دویست و چهل و دومین شماره ماهنامه علمي - ترويجي علوم انساني معرفت، ویژه روان‌شناسی را به مدیر مسئولی احمد رهنمایی در بهمن 96 منتشر کرده است.
در این شماره این مقالات پیش روی ما قرار گرفته است:
تيزبيني، ميانه‌روي، آبرومندي و شكيبايي شيعيان واقعي در كلام اميرمؤمنان علي عليه السلام
نقش حضرت مسيح عليه السلام در دولت مهدوي عليه السلام
بررسي تطبيقي تأثير دعا بر گرايش‌هاي متعالي انسان از نظر شيعه و مذهب كاتوليك
بررسي تطبيقي مباني «جهاني‌بودن دين» در مسيحيت كاتوليك و تشيع
«تابوت عهد» از منظر قرآن و تورات
تبيين نظام انسان‌شناسي مسيحي (با تأكيد بر رسالة روميان)
شلايرماخر و قرائت اومانيستي از الهيات مسيحي
سير تطور تمدني و معماري مسجد «اياصوفيه»
تيزبيني، ميانه‌روي، آبرومندي و شكيبايي شيعيان واقعي در كلام اميرمؤمنان علي عليه السلام
آيت‌الله علامه محمدتقي مصباح
چكيده: اين مقاله، شرحي بر كلام اميرمؤمنان علي عليه السلام پيرامون صفات شيعيان است. ازجمله صفات شيعيان، اين است كه در مداراي با مردم هوشيارند و هنگام بي‌نيازي، ميانه‌رو و به هنگام تنگدستي، آبرومند و در سختي‌ها صبور و بردبارند. شيعة واقعي با فراست و تيزبيني به‌خوبي مسائل را درك و اشخاص را مي‌شناسد، اما شتاب‌زده رفتار نمي‌كند.
حفظ آبروداري از مهم‌ترين توصيه‌هاي اسلام است؛ چراكه حفظ آبرو و شأن و شخصيت، ارزش والايي است. حفظ ايمان و پايبندي به آن، صراط مستقيم و عدم انحراف از آن در هر حال توصيه اسلام است. پرهيز از ناشكيبايي، شكوه و زاري در برابر مشكلات و بيماري‌ها و خسارت‌هاي مالي، ضرر و زيان در تجارت و كسب و كار، از ديگر توصيه‌هاي اسلام به مؤمنان است.
نقش حضرت مسيح عليه السلام در دولت مهدوي عليه السلام
حسين عزيزي
مجيد يعقوب‌زاده
چکيده: اين مقاله نقش تاريخي حضرت مسيح عيسي‌بن مريم عليه السلام را در عصر ظهور حضرت مهدي موعود عليه السلام و در دولت او بررسي مي‌كند. روش گردآوري اطلاعات و داده‌ها استنادي، و روش تحقيق توصيفي ـ تحليلي است. در احاديث مهدويت، از حضرت عيسي عليه السلام به عنوان يکي از ياران حضرت مهدي ياد شده است. او در عصر ظهور، از آسمان مي‌آيد و با آن حضرت نماز مي‌گزارد. اين نماز ثابت مي‌كند که حتي پيامبر خدا، خادم و وزير دولت مهدوي است و ماهيت قيام او، ماهيت ديني و به منظور اقامة دين خداست. در روايات اسلامي، حضرت مهدي عليه السلام، رهبرِ دادگستر انقلاب ديني و جهاني است. عيسي‌بن مريم عليه السلام نيز در کنار ايشان در راه جهاني‌سازي فرهنگ دادگريِ اسلام خواهد کوشيد و موانع را از ميان خواهد بُرد.
براين‌اساس، يکي از عوامل تأثيرگذار در پيشرفت اين انقلاب جهاني، ظهور حضور مسيح در کنار حضرت مهدي عليه السلام است. او با اينکه سردار دغل‌ستيز دولت مهدوي است و نماد صليب و دجال و يأجوج و مأجوج را برخواهد انداخت، قاضي‌القضاة و وزير خزانه‌داري او نيز خواهد بود. اين‌همه نشان مي‌دهد که جنگ سخت مهدي موعود با امثال يأجوج و مأجوج و ستيز نرم او با دغل‌کارها و فريب‌هاي دجال، چقدر سخت و پرماجراست.
بررسي تطبيقي تأثير دعا بر گرايش‌هاي متعالي انسان از نظر شيعه و مذهب كاتوليك
مهاجر مهدوي راد
چکيده: دعا در مذهب شيعه و کاتوليک جايگاه ويژه‌اي دارد. اهميت دعا در اين دو مذهب و آثار سازندة آن و نقش مهم گرايش‌ها در نيل به کمال از يك‌سو، و اهميت بحث تطبيقي بين اين دو مذهب از سوي ديگر، نويسنده را بر آن داشت که به بررسي تأثير دعا بر گرايش‌ها، که يکي از ساحت‌هاي وجودي بشر است، از نظر شيعه و کاتوليک بپردازد و وجوه تشابه و تمايز بين آنها را بيان نمايد. روش بحث توصيفي ـ تحليلي است. دعاي شيعه خواندن خدا و ميل و رغبت به اوست. کمال نهايي شيعي قرب الهي است. دعاي کاتوليک صعود ذهن به‌سوي خدا و طلب امور خير است و کمال کاتوليکي تشبه به مسيح. دعا با تأثير بر گرايش‌هاي متعالي انسان زمينه‌ساز نيل به کمال است. به فعليت رساندن کمال‌طلبي، حقيقت‌جويي، و خداجويي از جمله وجوه اشتراک اين دو مذهب، و محوريت معرفت‌بخشي روح‌القدس، اعطايي بودن محبت و اميد، تأکيد بر فرزندي خدا و اميد در دعاي کاتوليک؛ و نيز تمرکز بر معرفت‌بخشي از طريق محتوا به‌عنوان زمينه گرايش‌ها، اکتسابي بودن محبت و اميد، تأکيد بر عبوديت انسان، و توازن بين خوف و رجا در دعاي شيعي، از جمله وجوه افتراق تأثير دعا بر گرايش‌ها از نظر شيعه و کاتوليک است.
«تابوت عهد» از منظر قرآن و تورات
سيدعبدالهادي حسيني
چکيده: فرهنگ يهوديان با نماد‌هايي شکل گرفته است. اين نمادها در حقيقت، تاريخ يهوديت را ساخته‌اند که در اين ميان، «تابوت عهد» از اهميت و جايگاه ويژه‌اي برخوردار است؛ زيرا نسخۀ اصلي تورات، يعني ده فرمان الهي، در اين تابوت قرار داشته و موجب امنيت و آرامش‌خاطر بني‌اسرائيل در جنگ‌ها بوده است. اين تابوت نشانه‌اي براي پادشاهي طالوت از جانب خداوند و موجب رفع اختلاف اين قوم در درگيري‌ها و نزاع‌ها بوده است. تابوت عهد تا پيش از خرابي معبد در سال 586 ق.م توسط بخت‌النصر در اختيار بني‌اسرائيل بوده، اما پس از آن مفقود گرديده و تاکنون اثري از آن بر جاي نمانده است. اين نوشتار با رويکردي توصيفي ـ تحليلي و روشي تطبيقي به بررسي چگونگي شکل‌گيري اين نماد ديني و اهميت و جايگاه آن نزد بني‌اسرائيل مي‌پردازد و در اين زمينه، از متون اصلي اسلام و يهوديت، يعني قرآن و تورات، سود جسته است.
تبيين نظام انسان‌شناسي مسيحي (با تأكيد بر رسالة روميان)
سيدمحمدحسن صالح
چکيده: پولس تأثيرگذارترين شخص پس از حضرت عيسي مسيح در تنسيق و تکميل مسيحيت است، به‌گونه‌اي‌كه مي‌توان الهيات مسيحي را «الهيات پولسي» دانست. نامه‌هاي پولس، که تنها ميراث مکتوب او به‌شمار مي‌رود، دربردارندة انسان‌شناسي خاصي است که بر اساس آن، به چيستي سرشت انسان پاسخ داده شده است. در اين مقاله، با مراجعة مستقيم به نامه‌هاي پولس و به‌ويژه رسالة «روميان»، مؤلفه‌هاي اصلي انسان‌شناسي او استخراج شده است. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، حيات انسان به سه مرحلة ابتدايي، قبل از صليب، و بعد از صليب تقسيم مي‌شود. انسان ابتدايي به واسطة اتفاقات باغ عدن و گناه آدم و حوا، دچار مرگ و تمايل به گناه شد؛ اما با مرگ فديه‌وار عيسي و به صليب کشيده شدن او، انسان‌ها عدالت و تقدس خود را بازيافته، اين مكان را پيدا كردند كه با ايمان به مسيح، به پاکي اولية خود بازگردند.
شلايرماخر و قرائت اومانيستي از الهيات مسيحي
سيد علي حسني
چکيده: تحليل و تبيين نقش اومانيسم (انسان‌محوري) در افکار و انديشههاي فردريک شلايرماخر، موضوعي است که اين مقاله عهدهدار آن است. هدف پژوهش نشان دادن محوريت اومانيسم در انديشة شخصيتي است که آغازگر الهيات مدرن محسوب ميگردد و نقش مهمي در انديشههاي الهياتي آن دارد. مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي و با واکاواي شرايط خانوادگي، محيط علمي و فرهنگي جامعة شلايرماخر و افکار و انديشههاي او، به اين نتيجه رسيده است که وي به‌شدت تحت تأثير اومانيسم بوده است و انديشههاي الهياتي‌اش، كه در جهت برون‌رفت از مشکلات و مسائلي بود که دستاوردهاي جديد علمي براي الهيات مسيحي ايجاد کرده بود، کاملاً بر اساس اصول اومانيسم پي‌ريزي شده است.
سير تطور تمدني و معماري مسجد «اياصوفيه»
محمد فولادي
فاطمه‌السادات حسيني
چکيده: نمادها و نشانه‌ها در معماري، تجلي حس تعلق و احساس وابستگي به فرهنگ و جامعه‌اي خاص است و بيانگر هويت هر ملتي است. همچنين سبك معماري در هر جامعه، بيانگر و تجلي عقايد و ارزش‌هاي ديني مردم آن جامعه محسوب مي‌شود.
معماري بناي «اياصوفيه» در ميدان سلطان احمد استانبول، يکي از عالي‌ترين دستاوردهاي تاريخي بيزانس به‌شمار مي‌رود. اين بنا زماني بر پا شد که مسيحيت در سراسرامپراتوري روم از سوي کنستانتينوس اول به عنوان دين رسمي پذيرفته شد. در اين عصر، کليساهاي مسيحي از لحاظ سازمان و فلسفه، به‌شدت وامدار ساختار زندگي يوناني ـ رومي بودند. اين بنا زماني که کليسا بود، نمادهاي زيبايي از مسيحيت، شامل تصاويري از حضرت عيسي و حضرت مريم و تعدادي از قديسان دور آن حضرت، بر روي ديوارهاي آن نقش بسته بود؛ اما بعد از ورود عثماني‌ها به اين کشور، به مدت ۴۸۱ سال ، به دست مسلمانان، نمادهاي اسلامي جايگزين نمادهاي مسيحيت شد.
اين مقاله با توجه به قدمت زياد و اهميت اين اثر تاريخي از نظر فرهنگي و اقتصادي در جهان اسلام و مسيحيت، با روش تحليلي و توصيفي، به بررسي سير تحول تمدني ـ معماري اين بنا در سه مرحلة پيش از فتح استانبول، پس از فتح آن، و پس از تشکيل دولت جمهوري ترکيه مي‌پردازد. اين بناي تاريخي در هر عصر، متناسب با نوع حكومت و دين حاكم، از نمادهاي ديني عصر خود برخوردار بوده است. اين امر حكايت از تأثيرپذيري نمادهاي مذهبي از دين حاكم و تأثيرگذار دين بر فرهنگ جامعه دارد.
مؤسسه امام خمینی(ره) دویست و چهل و دومین شماره ماهنامه علوم انساني معرفت، ویژه دین‌شناسی را در ۱۰۴ صفحه به قیمت ۷۰۰۰ تومان منتشر کرده است./۹۹۸/ن ۶۰۴/ش