فصلنامه انتظار موعود در گام پنجاه و هفتم + چکیده
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم شماره ۵۷ فصلنامه «انتظار موعود» ویژه تابستان۹۶ را به مدیر مسؤولی حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی و سردبیری حجت الاسلام روح الله شاكری زواردهی منتشر کرد.
در این شماره مقالات زیر پیش روی خوانندگان قرار گرفته است:
تحليل مصدر شناختي احاديث الغيبه شيخ طوسي
بررسي جايگاه فطرت، عقل و اراده بشر در تحقق صلح و عدالت جهاني با ابتنا بر آموزه مهدويت
امكان سنجي تطبيق كاركردهاي پسر انسان در كتاب مقدس بر منجي موعود شيعه
بررسي و نقد شگردهاي حديثيِ احمد الحسن بصري
بازترسيم معيارهاي نقد شيوه تاويل گرايي مدعيان مهدويت
نيازسنجي پژوهشي در گستره مناسبات «هنر» و «آموزه مهدويت»
تحليل مصدر شناختي احاديث الغيبه شيخ طوسي
محمد غفوري نژاد، محمد معرفت
چکيده: بازشناسي مصادر نخستين حديثي، داراي فوائد حديثي؛ كتابشناختي و تاريخي متعددي است. مطالعه احاديث كتاب الغيبه شيخ طوسي و مقايسه آن با داده هاي فهرستي و حديثيِ موجود، نشان مي دهد كه وي از كتاب هايي همچون كتاب سليم بن قيس، مسائل علي بن جعفر، الكافي كليني، الغيبه نعماني، كمال الدين صدوق استفاده كرده است. از مصادر مفقود كتاب الغيبه طوسي مي توان به كتاب هاي فضل بن شاذان (كتاب الرجعه يا كتاب القائم)، الإمامه يعقوب بن نُعيم، بصائر الدرجات و الضياء في الرد علي المحمديه و الجعفريه سعد بن عبدالله اشعري، كتاب الاوصياء شلمغاني، كتاب في نصره الواقفه علي بن احمد علوي موسوي و اخبار الوكلاء الاربعه ابن نوح سيرافي اشاره كرد. در اين تحقيق، از ميان 493 روايت كتاب الغيبه شيخ طوسي، مصدر 313 روايت شناسايي شد كه از ميان آن ها، 82 روايت از پنج مصدرِ موجود و 231 روايت از مصادر مفقود اخذ شده اند.
بررسي جايگاه فطرت، عقل و اراده بشر در تحقق صلح و عدالت جهاني با ابتنا بر آموزه مهدويت
علي اله بداشتي، بهروز ديلم صالحي
چکيده: در پژوهش حاضر، جايگاه فطرت، عقل و اراده بشر در تحقق صلح و عدالت جهاني بر پايه آموزه مهدويت بررسي شده است. تعيين جايگاه اين سه عنصر، با نگاه معرفت شناختي و انسان شناختي به صورت مجموعه اي به هم پيوسته در اين گفتمان، در انديشه سياسي اسلام؛ از اين منظر اهميت پيدا مي كند كه از يك سو، تعامل و ترابط منطقي اين سه نيروي انسان شناختي است كه شتاب دهنده پديده ظهور در پايان تاريخ خواهد شد؛ و از سوي ديگر، بستر را براي پذيرش جهاني مهدي موعود فراهم مي كند . فرضيه اي كه در اين پژوهش مورد بررسي قرارمي گيرد، آن است كه فطرت انساني، به پشتوانه عقل و اراده، انسان را درتحقق صلح و عدالت جهاني مهدي موعود تقويت مي كند. اصل انتظار موعود، منبع اين گفتمان به شمار مي آيد. روش و رهيافت پژوهش حاضر، فلسفه تاريخي و سياسي است.
امكان سنجي تطبيق كاركردهاي پسر انسان در كتاب مقدس بر منجي موعود شيعه
رحيم كارگر، جمال فلاح يخداني
چکيده: نجات بشر توسط منجي در آخرالزمان، از بحث هاي مهمي است كه اديان مختلف، ازجمله اديان ابراهيمي به آن پرداخته اند. در كتاب مقدس يهوديان و مسيحيان، آيات متعددي در مورد منجي آخرالزمان و عناوين مربوط ملاحظه مي گردد. يكي از اين عناوين «پسر انسان» است. انديشمندان يهودي معتقدند پسر انسان همان منجي آخرالزمان است؛ اما انديشمندان مسيحي ضمن تفسير هاي مختلف از پسر انسان، معتقدند با توجه به كلمات عيسي پسر انسان خود او است كه در پايان دنيا برمي گردد و ملكوت الاهي را برپا مي كند؛ اما با توجه به بررسي ويژگي هاي كاركردي كه براي پسر انسان در كتاب مقدس ذكرشده است، مي توان نتيجه گرفت كه پسر انسان از شخصي متعين خارج مي شود و احتمال اين كه پسر انسان غير از عيسي باشد، تقويت مي گردد.
اين پژوهش با رويكرد توصيفي-تحليلي و باهدف تبيين جايگاه اصطلاح آخر الزماني «پسر انسان» در كتاب مقدس، تطبيق آن را بر مهدي موعود بررسي كند.
بررسي و نقد شگردهاي حديثيِ احمد الحسن بصري
روح الله شاكري زواردهي، مرتضي كريمي
چکيده: جريان «احمد الحسن بصري»، يكي از جريان هاي خطرناك در موضوع مهدويت است و به دليل بعضي ويژگي ها، متمايز از ساير مدعيان. از سويي، در چند سال اخير، فعاليت هاي تبليغيِ اين جريان در اشكال مختلف تبليغي افزايش يافته و از سوي ديگر، گرايش بعضي از مذهبي ها به اين جريان، حساسيت موضوع را افزايش داده و لذا ضرورت نقد و بررسي اين جريان و نشان دادن اشكالات آن را دو چندان مي كند. احمد الحسن بصري كه مدعي است مهدي اول و يماني موعود است، خود را همانند ديگر امامان، بهره مند از علم الاهي و از هرگونه اشكال و اشتباه مصون مي داند؛ در حالي كه كتاب هاي وي مشحون از اشتباهات قرآني، فقهي، كلامي و فلسفي است به مسئله اصليِ اين مقاله، ارائه سه شگرد و اشكالِ حديثيِ احمد الحسن بصري است كه به شيوه توصيفي، تحليلي و انتقادي، نشان داده خواهد شد: اشكال، تناقض گويي در رويكرد رجالي؛ اشكال مربوط به مخالفت وي با روايات مربوط به شيوه صلوات فرستادن بر معصومين و پنج مورد از مواردِ تفسير اشتباه روايات توسط وي. نگاشته پيش رو به موارد مذكور پرداخته است.
بازترسيم معيارهاي نقد شيوه تاويل گرايي مدعيان مهدويت
حسن رحيم زاده ميبدي، محمد علي فلاح علي آباد
چکيده: بسياري از مدعيان دروغين، به تاويل نصوص و مفاهيم ديني مهدويت رو آورده و با ابراز برداشت هاي باطني و جديد از آموزه مهدويت سعي، كرده اند، ضمن مشروعيت بخشي به آيين خود ساخته، حمايت موعودباوران را به خويش جلب كنند. اين پژوهش، با هدف پيشگيري از جريان هاي تاويل گرا و مقابله با آن ها، با روش توصيفي ـ تحليلي، به بازشناسي شيوه هاي تاويل مدعيان مهدويت و ترسيم علل مردود بودن تاويلات آنان، با تبيين ضوابط و معيارهاي تاويل مي پردازد. يافته هاي تحقيق در گونه شناسي شيوه هاي تاويل، حاكي از مواردي است، نظير تاويل مفهومي و مصداقي، تاويل با اضافه كردن قيدهاي تاويلي، استفاده از علم حروف و تاويل به اشخاص همچنين در نقد موارد ذكر شده به اين نتيجه رسيده كه غالب اين موارد، فاقد معيارهاي تاويل صحيح، نظير استناد به دليل معتبر، عقلايي بودن و همراهي با ظواهر شريعت است و به دليل مخالفت با آيين الاهي و عدم دلالت كافي، بايد از آن ها پرهيز كرد.
نيازسنجي پژوهشي در گستره مناسبات «هنر» و «آموزه مهدويت»
اميرمحسن عرفان
چکيده: جستاري كه در پي مي آيد، تلاشي است در ارائه مهم ترين مسائل قابل پژوهش در عرصه مناسبات «هنر» و «آموزه مهدويت». در حوزه مهدويت پژوهي با رويكرد هنري، انتخاب نيازهاي پژوهشي به عنوان مهم ترين مرحله پژوهش در اين حوزه مطرح است . سوگمندانه تاكنون الگويي فراگير براي طي مراحل نيازسنجي پژوهشي با انتخاب اولويت ها در رويكرد هنري به آموزه مهدويت، ارائه نشده است.
اين مقاله بر حسب دستاورد يا نتيجه تحقيق، از نوع توسعه اي – كاربردي و از لحاظ هدف تحقيق، از نوع اكتشافي و به لحاظ نوع داده هاي مورد استفاده، تحقيق كيفي است.
اين پژوهه ضرورت شناسي نيازسنجي پژوهشي را در عرصه هنر و آموزه مهدويت كه در حقيقت مشخص كننده كانون و يا جهتي است كه اين گفتمان بايد متوجه آن باشد، يا در مسير آن حركت كند؛ مورد اهتمام قرار داده است.
نتايج تحليل و تركيب داده هاي جمع آوري شده نشان مي دهد كه ميان وضع موجود و مطلوب در مهدويت پژوهي با رويكرد هنري فاصله فراواني است و مسائل فراواني در ساحت هاي گوناگون هنري در پيوند با آموزه مهدويت داراي ظرفيت تحقيق و پژوهش است. در اين پژوهه به بيش از دويست مسئله قابل تامل در پيوند آموزه مهدويت و مطالعات هنر اشاره شده است.
مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم شماره 57 فصلنامه انتظار موعود را در 166 صفحه و به قیمت ۱۵۰۰۰ تومان منتشر کرده است./۹۹۸/ن ۶۰۴/ش