گزارشی از سیاست خارجی ایران در سوریه طی سال ۹۶

به گزارش خبرگزاری رسا، سال ۹۶ برای اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت در منطقه و به ویژه کشور سوریه، سال همراه با پیروزی و دستیابی به بخش بزرگی از اهداف از پیش تعیین شده بود.

می توان از سه هدف اصلی و مهم نام برد که همواره و پس از شکل گیری بحران داخلی در سوریه وجهه ی همت دستگاه سیاست خارجی ایران و جبهه ی مقاومت در این کشور بوده است. این سه عبارتند از حمایت همه جانبه از دولت مستقر و قانونی سوریه، پیکار بی امان با گروه های گوناگون تروریستی در خاک سوریه و پرهیز از تقسیم آن ها به خوب و بد و سرانجام تاکید همیشگی بر گفتگوهای سوری-سوری و حق تعیین سرنوشت ملت سوریه که در برگزاری پیوسته ی نشست های آستانه و پیگیری اجرای تصمیمات آن تبلور یافته است.

در ادامه تلاش می کنیم تا با واکاوی بیشتر این سه هدف، دریابیم که جمهوری اسلامی ایران در محقق کردن آن ها تا چه پایه توفیق داشته است.

پشتیبانی از دولت قانونی سوریه

آنچه از نخستین روزهای پدیداری اعتراضات در سوریه و در پی آن شروع بحران و جنگ داخلی در این کشور مورد توجه مخالفان منطقه ای و فرامنطقه ای دولت سوریه بوده است، اصرار آن ها بر سرنگونی حکومت دمشق و در راس آن برکناری شخص بشار اسد بوده است. این سیاست تا به امروز و البته با فراز و فرود هایی همواره از سوی دشمنان دولت و ملت سوریه پیگیری شده است.

آنچه در این میان اهمیت بنیادین دارد این که همان هایی که پیوسته سقوط دولت را پیش شرط هرگونه دگرگونی مثبت در سوریه قرار داده اند، هیچ برنامه ی مدون و گام به گامی که عملی هم باشد برای آینده ی سوریه ارایه نمی دهند. در واقع آن ها در تمام این سال ها تنها می گویند که اسد برود ولی اینکه پس از رفتن وی چه بر سر مردم سوریه خواهد آمد چندان محل بحث نیست.

جمهوری اسلامی ایران درست با توجه به همین نکته ی مهم همواره تلاش کرده تا از دولت قانونی سوریه که با رای مردم این کشور زمام امور را در دست دارد پشتیبانی کرده و در کنار آن با درک کمبود ها و ضعف های سیستم حکومتی سوریه کوشیده است تا در راستای اصلاح خطاهای گذشته و بهبود زندگی سوری ها در کنار دولت این کشور اقداماتی انجام دهد.

فراهم آوردن بسترهای گفتگو میان دمشق و مخالفان سوری غیرمسلح و قانونگرا و همچنین مشاوره به دولت سوریه در جهت اصلاحات حکومتی بخشی از اقدامات دستگاه سیاست خارجی ایران است که امسال نیز مانند سال های گذشته انجام شده است.

نبرد با گروه های تروریستی تکفیری

 مهم ترین راهکار برای دستیابی به هدف نخست یعنی حمایت از دولت سوریه، نبرد بی امان با همه ی گروه های تروریستی فعال در خاک این کشور است. امسال ارتش سوریه و هم پیمانانش پیروزی های بزرگی در عرصه ی میدانی به دست آورده و توان دمشق را در چانه زنی های سیاسی و دیپلماتیک ارتقا بخشیدند.

بارزترین پیروزی محور مقاومت به رهبری ایران شکست داعش در سوریه و عراق و پایان بخشیدن به فعالیت چندین ساله ی این گروه در این دو کشور بود. دست دادن نیروهای سوری و عراقی در مرزهای مشترک دو کشور و آزادی شهر مرزی البوکمال، آزادی دیرالزور و المیادین و همچنین شهر نفت خیز السخنه، پیشروی هایی در ادلب و هم اکنون هم عملیات پاکسازی غوطه ی شرقی دمشق همه و همه بسترهای تامین اهداف سیاست خارجی کشورمان در منطقه است.

سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران در سوریه عدم کاربرد استانداردهای دوگانه یا تقسیم گروه های تروریستی به خوب و بد یا تندرو و میانه رو بوده است. روشن است که آینده ی بهتر دولت و ملت سوریه بیش از هر چیز در گروی تامین امنیت پایدار در این کشور است. هر بحث و گفتگویی پیرامون آینده ی سوریه جز با برقراری آرامش و امنیت نسبی ممکن نخواهد بود.

تاکید بر گفتگوهای سوری-سوری و پیشبرد روند آستانه

یکی از نکاتی که همواره سیاست خارجی ایران در نظر و عمل بدان پایبندی داشته است حق تعیین سرنوشت مردم سوریه و جلوگیری از دخالت های قدرت های خارجی در ترسیم آینده ی این کشور است.

از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران هیچ قدرتی اجازه ی تصمیم گیری در مورد حکومت آینده ی سوریه را نداشته و تمام تلاش های محور مقاومت در سال های اخیر و نبرد با تروریسم در سوریه در راستای فراهم آوردن بستری مناسب برای سوری هاست تا خود بتوانند برای آینده شان در امنیت و آرامش تصمیم بگیرند.

راه اندازی نشست های دوره ای آستانه با همراهی روسیه و ترکیه که نهمین دور آن نیز به تازگی برگزار شد، درست به دلیل دستیابی به هدف پیش گفته انجام شد. برقراری توافقاتی پیرامون مناطق کاهش تنش، آتش بس های محدود، کمک های بشردوستانه، رسیدگی به وضعیت مفقودالاثر ها و اقداماتی از این دست که رهاورد نشست های آستانه است همگی به روند حل اساسی بحران سوریه یاری می رساند.

برگزاری گفتگوهای ملی سوریه در سوچی روسیه و برداشتن گام هایی برای تدوین قانون اساسی آینده ی این کشور به دست خود سوری ها و گفتگوهای مستقیم میان دولت و مخالفان، نویدبخش حرکت به سوی پایان جنگ داخلی ویرانگر سوریه است.

ایران و محور مقاومت به درستی می دانند که هیچ نیرویی به اندازه ی گفتگو و فهم و درک متقابل نمی تواند در آینده ی سوریه راهگشا باشد و اگر همچنان نبرد زمینی برای پاکسازی خاک سوریه از وجود تروریست ها ادامه دارد نه برای ادامه ی جنگ که برای هر چه زودتر پایان دادن به رنج و درد مردم این کشور و گشودن روزنه های امید به روی آنان است.

نتیجه گیری

در سیاست نمی توان به شیوه ی صفر یا صد به اهداف نگریست و تحقق یا عدم تحقق آن ها را مطلق دانست. با در نظر گرفتن این گزاره باید گفت سیاست خارجی ایران در سوریه تا حد زیادی موفق عمل کرده و توانسته به بخش مهمی از اهدافش طی سالی که به آخرین روزهایش نزدیک می شویم، برسد.

صحنه ی بازی در سوریه بسیار پیچیده است، سرشار است از متغیرهای گوناگون امنیتی، ژئوپلیتیک، اقتصادی و ده ها فاکتور دیگر که با سیالیت خاص خود عرصه را برای تصمیم گیری بازیگران دخیل در آن دشوار می کند.

در چنین شرایطی پیگیری یک سیاست اصولی و منطقی با ملزومات خود از آن گونه که جمهوری اسلامی ایران پیش گرفته است هر چند دشوار اما با استفاده از همه ی امکانات در دسترس، امکان پذیر شده است و امروز پس از چندین سال بسیاری از تحلیلگران و ناظران مخالف دولت سوریه نیز راهبرد محور مقاومت در قبال بحران سوریه را درست ترین راهبرد تلقی می کنند که جلوی بسیاری از رخدادهای ناگوار و دهشتناکی که می توانست پیش آید را گرفت.

به هر روی با توجه به شکست های سنگین تروریست ها در نقاط مختلف سوریه و پیشرفت گفت وگوها میان طیف هایی از مخالفان و دولت، سال آینده می تواند برای دمشق و دیگر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای دخیل در بحران سرنوشت ساز باشد. آنچه در این شرایط بسیار حیاتی خواهد بود هوشمندی بیش از پیش دستگاه سیاست خارجی کشورمان در راستای چیدن میوه های پیروزی در سوریه و تامین هر چه بیشتر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران است./۸۴۷/ب۱۰۱/ف

امیرحسین رجبیب