نگاهی اجمالی بر"کلام اسلامی" در یک اثر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، انتشارات دارالحدیث، کتاب «علم کلام؛ بر اساس تجرید الاعتقاد محقق طوسی» نوشته حجت الاسلام رضا برنجکار، استاد دانشگاه تهران، منتشر کرد.

این کتاب یکی از کتاب‌های مجموعه «متنا» است: متنا عنوان مجموعه «متون تدوینی نشر مرکز آموزش الکترونکی دانشگاه قرآن و حدیث» است. ناشران دانشگاهی مانند سمت، بخشی از متون آموزشی این مرکز را منتشر کرده‌اند.

مروری بر مطالب کتاب «علم کلام»

علم کلام دانشی درباره اعتقادات دینی است که به شیوه عقلی و نقلی بحث می‌کند و در این علم به شبهات و اعتراض‌ها مخالفان پاسخ داده می‌شود. یکی از مهم‌ترین کتاب‌های کلامی، تجرید الاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی است که دربردانده یک دوره کامل کلام اسلامی است، از این رو، مؤلف در مقدمه در این باره چنین نوشته است:

 کتاب تجرد الاعتقاد شامل شش مقدمه است که دو مقصد نخست آن به مباحث فلسفی پرداخته و چهار مقصد بعدی درباره کلام و اصول دین می‌باشد.

 به دلیل اهمیت این کتاب، شروح بسیاری توسط دانشمندان شیعه و سنی بر آن نگاشته شده است که از مهم‌ترین انها شرح علامه حلی با عنوان «کشف المراد فی شرج تجرید الاعتقاد» است.

 در برخی رشته‌های علوم انسانی دو واحد کلام اسلامی وجود داد که منبع اصلی آن کتاب تجرید الاعتقاد است.  کتاب حاضر یک دوره کلام اسلامی را برمبنای این کتاب عرضه کرده است و در این کتاب قسمت‌های اصلی و مهم‌تر کتاب تجرید الاعتقاد شرح داده شده است و البته در این شرح بیتشرین استفاده از کتاب کشف المراد علامه حلی بوده است.

 لازم به ذکر است، نگارنده در این کتاب درصدد توضیح مقصود محقق طوسی است و تنها در مواردی محدود تحت عنوان «نکته» دیدگاه خود را بیان نموده است.

نویسنده این کتاب را در شانزده درس‌نوشتار تنظیم کرده و در ابتدای اهداف هر درس نوشتار و در پایان جمع بندی و سؤالات آن درس آورده شده است.

عنوان‌های هشت درس نخست کتاب «علم کلام» عبارتند از: درس‌اول: اثبات وجود خداوند متعال و قدرت او، درس دوم: عمومیت قدرت، درس سوم: صفات علم، حیات و اراده، صفات سمیع، بصیر، متکلم و باقی و نیت صفات زائد بر ذات، درس چهارم: عدال الهی، حسن و قبح، قدرت هدایت بر فعل قبیح، هدفمندی افعال خدا، درس پنجم:نفی اراده قبیح؛ جبر و اختیار، فعل متولد، قضا و قدر، درس ششم: هدایت و ضلالت، تکلیف، قاعده لطف، درس هفتم: مسأله شرور و آلام و درس هشتم:حسن بعثت و وجوب آن؛ وجوب عصمت پیامبر.

همچنین عنوان‌های درس نوشتارهای بعدی بدین گونه است: درس نهم: دیگر ویژگی‌های پیامبر، معجزه، کرامت، همیشگی بودن بعث، شریعت جدی، درس یازدهم: نصب و نص امام، عصمت و افضلیت امم، درس دوازدهم: اثبات امامت خاصه(1)، درس سیزدهم: اثبات امامت خاصه(2) درس چهاردهم: امکان وقوع معاد و چگونگی ان، درس پانزدهم: پاسخ به شبهات معاد جسمانی، ثواب و عقاب، احباط و تکفیر، درس شانزده: دائمی نبودن کیفر، کبیره، عفو، شجاعت، شفاعت، توبه، آفرینش بهشت و دوزخ.

 از آنجا که عصمت و نص در خصوص امیرمؤمنان اثبات شده است، ایشان امام بر حق مسلمان بعد از پیامبر اکرم است؛ از این رو نگارنده در جمع بندی درس یازدهم در این باره چنین آورده است:

 لقب امیرالمؤمنین برای امام علی(ع)، تعبیر«انت الخلفیة من بعدی»، ولی مسلمین، حدیث غدیر، حدیث منزلت، جانشینی از پیامبر در مدینه، تعبیر برادر، وصی، خلیفه و قاضی، افضل بودن از صحابه و ارائه معجزات متعدد همراه با ادعای امامت را می‌توان از دلایل امامت حضرت علی(ع) برشمرد.

 انتشارات دارالحدیث کتاب «علم کلام؛ بر اساس تجرید الاعتقاد محقق طوسی» را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، در قطع رقعی و ۱۶۸ صفحه به قیمت ۸۰۰۰ تومان منتشر کرده است و علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب و دیگر آثار این انتشارات می‌توانند به آدرس، قم، خیابان معلم، روبه‌رو اداره برق، فروشگاه انتشارات دارالحدیث مراجعه یا با شماره تلفن ۰۲۵۳۷۷۷۴۰۵۴۵ تماس حاصل کنند، همچنین علاقه‌مندان می توانند برای خرید اینترنتی به آدرس SHOP.DAROLHADITH.IR مراجعه کنند./۹۹۸/ن۶۰۲/ش