گزارشی از وضعیت مسلمانان و شیعیان ساکن در آفریقای جنوبی

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام‌ سیدآفتاب حیدر رضوی، امام جماعت و جمعه مستقر در آفریقای جنوبی در گفت‌وگویی تفصیلی به بررسی اوضاع زندگی مسلمانان و شیعیان در آفریقای جنوبی پرداخت.

وی در سال 1990 به‌عنوان اولین عالم شیعی وارد کشور آفریقای جنوبی شد و در شهر کیپ‌تاون اقامت گزید. در سال 1991 بنیاد اهل‌البیت‌ (ع) در آفریقای جنوبی را راه‌اندازی کرد و شهر کیپ‌تاون را به‌عنوان مرکز این بنیاد انتخاب کرد. این بنیاد نقش شایانی در ترویج و تثبیت مکتب اهل‌البیت‌ (ع) در طول دو دهه گذشته در سراسر آفریقای جنوبی و به‌خصوص در شهر کیپ‌تاون داشته است.

افزون بر این، وی به‌عنوان نماینده رسمی بسیاری از مراجع عظام تقلید، سازمان‌های بین‌المللی، رییس مؤسسه اهل‌البیت‌ (ع) و نمایندگی مجمع جهانی اهل‌البیت‌ (ع) در آفریقای جنوبی است.

نگاهی گذرا به وضعیت فرهنگی، تاریخی و سیاسی اجتماعی کشور آفریقای جنوبی

آفریفای جنوبی در حاشیه جنوبی قاره آفریقا و در محل تلاقی دو اقیانوس اطلس و هند قرار دارد. این کشور به نام «رنگین کمان» معروف است؛ عنوانی که در آن تنوع فرهنگی و تاریخ مبارزات سیاسی این کشور علیه تبعیض نژادی نهادینه شده و «آپارتاید» را بیان میکند.

کیپ‌تاون، به علت جذابیت طبیعی گسترده‌اش، از زیباترین و ارزشمندترین شهرهای نیمه جنوبی قاره آفریقا تلقی می‌شود. این شهر در سالهای اخیر به دلیل زیربنای مدرن و ساختار بین‌المللی و همچنین آمادگی فوقالعاده برای پذیرش تنوع فرهنگی، به مکانی بسیار مطلوب برای زندگی تبدیل شده است.

کیپ تاون، نخستین شهری بود که در آفریقای جنوبی در اواسط قرن هفدهم میلادی از سوی مهاجران اروپایی تأسیس شد و به همین دلیل به نام شهر مادر شهرت یافت. از آنجا که در حال حاضر پذیرای پارلمان ملی و محل اقامت رسمی ریاست جمهوری است، یکی از شهرهای مهم کشور آفریقای جنوبی از نظر سیاسی به شمار می آید.

کیپ تاون با حدود 200 مسجد فعال متعلق به اهل سنت در کنار بنیادهایی مثل دانشگاه اسلامی، مراکز اسلامی، نهادها و غیره بزرگترین جمعیت مسلمان را در خود جای داده است؛ علاوه بر این، این شهر، دارای بیشترین تمرکز جمعیت شیعه در یک شهر نسبت به دیگر شهرهای آفریقای جنوبی است.

چگونگی ورود دین اسلام و مذهب حقه اهل‌بیت (ع)

اسلام در آفریقای جنوبی میراث تبعیدشدگان سیاسی از جنوب شرق آسیاست که به اجبار کشورهای استعماری اروپا به این سواحل آورده شدند؛ همان کسانی که در سرزمین خودشان با این استعمار مبارزه کرده بودند. این اتفاق به وجودآورنده جامعه مسلمانی بود که به تدریج بخشی مهم و مؤثر از جامعه گسترده آفریقای جنوبی شد.

انقلاب اسلامی، نخستین بذر تشیع را در آفریقای جنوبی کاشت و عده زیادی اعم از مسلمانان و غیر آنان را در این کشور چه از نظر سیاسی و چه از لحاظ ایدئولوژیکی به سوی خود جذب کرد. این احساس هماهنگی و نزدیکی، به تدریج با حمایت مؤسسات شیعی از سراسر دنیا تقویت شد و جامعه نوپای شیعه به وجود آمد.

در سال 1991 بنیاد اهل‌البیت‌ (ع) در آفریقای جنوبی (AFOSA) با هدف حمایت همه جانبه از شیعیان و ایفای نقش سخنگوی رسمی و احقاق حقوق آنها در مجامع ملی و بین المللی راه اندازی شد. تحت الطاف بی دریغ الهی در سالهای بعد، این اجتماع کوچک رشد چشمگیری داشته و امروز معرف یک جامعه پر شور و درخشان مشابه جوامع شیعی دیگر در نقاط مختلف جهان است.

تأسیس مرکز اسلامی اهل‌البیت (ع) کیپ تاون

مکتب اهل بیت (ع) از رشد سریعی در شهر کیپ تاون برخوردار بوده است. جامعه شیعه در این شهر شامل افراد و گروههای مختلفی است که فعالیت هایشان را از منازل و مساجد اهل سنت در اواخر دهه 1980 آغاز کردند. از آن زمان جامعه شیعی همچنان به رشد سریع خود ادامه داده است؛ به طوری که آنها دوبار مجبور به تغییر محل اجتماعات خود شدند. سرانجام در سال 1997 مکان فعلی که کلیسایی متروکه بوده است، با زمینهای اطرافش خریداری شد.

این جامعه شیعی تا حد زیادی شامل آن عده از اهالی آفریقای جنوبی است که مکتب اهل بیت (ع) را با دل و جانشان خریده و دریافته اند. این عده آمیخته با آزاداندیشی در چنین اجتماع کوچکی، گلچینی از شیعیان محلی، اعراب، اهالی آفریقای شرقی، اروپا، ایرانیان، پاکستانیها و شیعیان ترکتبار را فراهم آورده است. باید عرض کنم که چنین ماهیت چند فرهنگی، برنامهها و فعالیتهای جامعه شیعه در شهر کیپتاون در نوع خود کمنظیر و قابل ملاحظه است.

فعالیتهای مرکز اسلامی اهل‌البیت (ع)

با وسعت یافتن کارهای بنیاد اهل‌البیت‌ (ع) در سال 1997، کلیسای قدیمی شهر خریداری شده و به حسینیه و دفتر کار این بنیاد تبدیل شد و از آن پس، برای اهداف ذیل استفاده میشود:

- دفتر مرکزی بنیاد اهل بیت (ع) در آفریقای جنوبی (AFOSA)؛

- برگزاری نمازهای جمعه و جماعت؛

- برگزاری مراسم دعای کمیل و سایر مراسمات دینی؛

- مدرسه امام حسین علیه‌السلام برای کودکان، نوجوانان و جوانان؛

- برگزرای کلاسهای بعداز ظهر ویژه بزرگسالان؛

- برگزرای دورههای عقیدتی، فقهی، اخلاقی و تاریخی برای جوانان و بزرگسالان؛

- برگزاری مراسم یادبود (روزهای ولادت و شهادت اهل‌البیت‌ «ع»)؛

- برگزاری همایشها در سطح کشور مانند اردوهای جوانان و گردهمآیی مبلغین و غیره.

مدرسه امام حسین (ع)؛ مدرسه اسلامی هفتگی برای کودکان و جوانان

مدرسه اسلامی امام حسین علیه‌السلام در این مرکز، بهعنوان مکانی جهت آموزش احکام و اصول دینی برای گروه سنی 7 تا 16 سال در روزهای شنبه برگزار میشود. در حال حاضر این مدرسه، دارای 150 دانشآموز و 12 معلم متعهد میباشد. قبلاز تأسیس مدرسه و بهدلیل کمبود فضای مناسب آموزشی، کلاسهای گروههای سنی مختلف بهطور همزمان در سالن اصلی حسینیه برگزار میشد.

برنامه های تبلیغاتی دینی

علاوه بر مراسمات سنتی که توسط پیروان اهل بیت (ع) در مناسبتهای دینی برگزار میشود، مرکز اهل بیت (ع) از مناسبتهای مهمی چون میلاد رسول اکرم (ص)، و میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) و ایام محرم و رمضان، بهمنظور ترویج و شکوفایی فرهنگ غنی اسلام و مکتب اهل بیت (ع) در جامعه وسیع آفریقای جنوبی استفاده مینماید. این برنامه ها، نقشی حیاتی در ایجاد و ارتقای سطح آگاهی مردم از عظمت و حقانیت اهل بیت (ع) و پیام ایشان دارد.

وحدت اسلامی

جامعه نوپای شیعی کیپ تاون، در طول 3 دهه که از زمان شکل گیری اش در این منطقه میگذرد، با چالشهای جدی روبرو شده و فشارهای متعددی را از جانب همتایانش در بین مسلمانان تحمل کرده است. اما این اقلیت شیعی همچنان طلایه دار وحدت در میان مذاهب اسلامی بوده و گامهای بلندی در جهت توسعه آن برداشته است.

گفت‌وگو و تعامل با ادیان دیگر

پیروان اهل‌البیت‌ (ع) در کیپتاون نقش برجستهای در طرح گفت‌وگو و همکاری با ادیان دیگر در سطح شهر دارند و از روابط دوستانه با رهبران و پیروان ادیان دیگر برخوردارند که این روابط، موجب استحکام موقعیت شیعه در سطح جامعه کیپتاون شده است.

به منظور تعامل فرهنگی با افکار و مذاهب، این مرکز اهل‌البیت‌ (ع) هر سه ماه یکبار میزبان برگزاری یک سخنرانی علمی آزاد برای شرکت عموم می‌شود. در این همایش از چهره‌های سرشناس با گرایشهای گوناگون مذهبی در جامعه دعوت می‌شود تا در مورد مسایل سیاسی اجتماعی معاصر بحث و گفتوگو کنند.

طرح جدید برای مرکز و مسجد اهل‌البیت‌ (ع)

به جهت پیشرفت و کسب موفقیتهای چشمگیر جمعیت شیعه کیپ تاون، ساختمان موجود پاسخگوی مناسبی برای نیازهای این گروه نبود. مکان سابق برای پذیرایی از حداکثر 200 نفر ساخته شده بود که در مدت کوتاهی پس از خرید، بهحد اشباع رسید.

لذا در مناسبت‌های اصلی مانند: اعیاد مذهبی و عاشورا که تعداد حضار به بیش از 500 نفر میرسید و مجبور به برپایی خیمهای در کنار سالن اصلی می‌شدند تا در طول این ایام بتوانند پذیرای علاقمندان اهل‌البیت‌ (ع) باشند.

پس‌از بررسیها و تحلیلهای راهبردی در رابطه با موقعیت اجتماعی و جغرافیایی و با توجه به رشد جمعیت شیعه، مسئولان این مرکز بر آن شدند تا در جهت ساخت یک مجموعه چندمنظوره جدید تلاش کنند که شایسته و برازنده مکتب اهل بیت (ع) و اشاعه آن در جنوب آفریقا باشد.

امکانات موجود و تهیهشده در مجموعه جدید مسجد اهل‌البیت‌ (ع)

الحمدلله به دنبال یک فرایند طولانی که ثمره مشارکت ذی‌نفعان و کارشناسان گوناگون بوده است، پیروان اهل‌البیت‌ (ع) کیپ‌تاون توانستند، پروژه بزرگ و جامع مرکز اسلامی اهل‌البیت‌ (ع) را با زیربنای 3500 مترمربع و با جزئیات ذیل برنامهریزی کنند که با تلاش بیوقفه در مدت 4 سال به پایان رسید:

1. سالن اصلی مسجد به ظرفیت 750 نفر؛

2. سالن اجتماعات امام حسن مجتبی (ع) (برای حدود 300 نفر)؛

3. ساختمان اداری؛

4. سالن جلسات امام خمینی قدس‌سره با ظرفیت 20 نفر و امکانات کنفرانس دیجیتالی؛

5. کتابخانه سنتی و دیجیتال امام صادق (ع) با امکانات چندرسانه ای؛

6. آشپزخانه کاملاً مجهز به امکانات صنعتی؛

7. مدرسه الامام الحسین (ع) مدرسه اسلامی برای کودکان و جوانان با 8 کلاس و دفتر مزین به اسامی شخصیتهای مؤثر در شکلگیری جامعه شیعی همچون شهید مطهری، آیت الله صدر، علامه سعید اختر رضوی و...؛

8. درمانگاه الزهرا (س) که توسط پزشکان و متخصصین موجود در جامعه شیعی بهصورت مجانی برای همه بهزودی راهاندازی خواهد شد؛

9. کتابفروشی اسلامی الحجة (عجل)؛

10. واحد سمعی بصری و مولتی میدیا؛

11. مهمانسرای نجف الاشرف و مهمانسرای قم؛ دو آپارتمان دوخوابه با تمام امکانات و تجهیزات؛

12. امکانات تفریحی برای کودکان و نوجوانان و جوانان؛

13. غسالخانه اموات؛

14. فضای کافی برای پارک ماشین و غیره.

خاطرنشان می‌شود این پروژه (مسجد اهل‌البیت‌ «ع») گذشته از اینکه یکی از شاخصهای استراتژیک و حیاتی شیعیان در آفریقای جنوبی است، از نظر معماری و هنر اسلامی ایرانی نیز در این کشور منحصربفرد است. بدون شائبه، این تمایز بازتاب مناسبی از ویژگیهای منحصر به فرد مکتب اهل‌البیت‌ (ع) است؛ امری که همه مردم اعم از مسلمان و غیرمسلمان را مبهوت زیباییهای آن نموده و تبدیل به یکی از جاذبههای شهر کیپتاون شده است.

هزینه ها و چالشهای بودجهای و حرکتهای مالی مراجع عظام تقلید

طبق برآوردهای انجامشده، هزینه های تخمینی این پروژه، در حدود 23 میلیون راند آفریقای جنوبی، معادل (2 میلیون دلار) بود که عملاً به دو و نیم میلیون دلار رسید و هنور هم بدهیهایی وجود دارد که باید پرداخت شود. بدون شائبه تأمین این بودجه کار آسانی نبود؛ اما با وجود مشکلات و سختیهای فراوان در این مسیر با لطف بینهایت الهی و توجهات خاص خود حضرات اهل‌البیت‌ (ع) امری که در وهله اول محال به نظر میرسید، امروز به یک واقعیت قابل افتخار برای این یتیمان آل‌محمد (ص) در این سامان شده است. در این ارتباط توجه به سه نکته مهم است:

اولاً: این پروژه از اول مشمول حمایت مراجع بزرگ تقلید همچون آیات عظام صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، سیستانی و به خصوص دفتر مقام معظم رهبری امام خامنه‌ای شد که توانستیم، قدم اول را در این راستا برداریم و همچنان استفاده از درصدی از وجوهات شرعیه امکانپذیر گردید که یکی از مهمترین منبع تأمین بودجه از اول تاکنون بوده است. در کنار مراجع معظم تقلید، علما و شخصیتهای محترم و بزرگوار از نقاط مختلف جهان؛ از جمله آیت الله حاج آقا کمال فقیهی ایمانی که با حمایتهای بی دریغ خودشان ما را در این امر کمک نمودند.

ثانیاً: این پروژه بزرگ واقعاً نماد یک جهش و همکاری مردمی بینظیر بود که بدون استفاده از بودجه دولتی به ثمر نشست. خود شیعیان کیپ تاون و شهرهای دیگر کشور هم، اولین کسانی هستند که کمکهای شایانی اعم از مالی، عملی و... را برای این منظور انجام دادند.

ثالثاً: کمکها و پشتیبانیهای بینظیری که از شیعیان و محبان اهل‌البیت‌ (ع) از سراسر جهان مشمول ما شد که واقعاً باورکردنی نیست. خیّرینی از کشورهایی مانند کویت، جمهوری اسلامی ایران (به خصوص اصفهان)، عمان، تانزانیا، کنیا، اوگاندا، ماداگاسگار، آمریکا، امارات، عربستان، انگلیس و... مهمترین نقش را در این ارتباط ایفا کردند.

پشتیبانی فنی و هنری

طبعاً این پروژه بزرگ در این مدت طولانی احتیاج مبرم به پیشتیبانیهای فنی و لجیستگی داشت. در این ارتباط در کنار کمک و ایثارگریهای مستمر و بیدریغ عده ای از شیعیان بومی، نقش مهم را جناب آقای منصور جوادینیا و خانواده محترمشان که از ایرانیان مقیم آنجا هستند، ایفا نمودند که جزء هیأت امنا مسجد نیز هستند.

و نیز شرکت اصفهانی سامانگستر به سرپرستی جناب حاجآقا علی فقیهی ایمانی و جناب حاج آقا مهدی کرمانی اصفهانی مهمترین نقش را در قسمت هنرهای زیبای اسلامی ایرانی انجام داد.

در حالیکه امروز پیام حقانیت و مظلومیت اهل‌البیت‌ (ع) به تشنگان حقیقت در اقصی نقاط جهانی می رسد، آنانی که در ساختن این خانه خدا و پناهگاهی برای سربازان امام زمان (عج) در آخرین نقطه قاره آفریقا سهیم شدند، بهترین اجر و ثواب را در این جهان و جهان ابدی از خداوند متعال خواستاریم.

گزارشی کوتاه از مراسم افتتاح مسجد کیپتاون در آفریقای جنوبی

مسجد اهل‌البیت‌ (ع) شهر کیپتاون در آفریقای جنوبی، روز جمعه، 13 ربیع‌الاول و در آستانه ولادت با سعادت پیامبر رحمت (ص) و امام صادق (ع)، با قرائت پیام آیت‌الله صافی گلپایگانی و با حضور شخصیتها، مقامات بلندپایه و مردم مسلمان این شهر و نمایندگان شیعیان آفریقای جنوبی افتتاح شد.

این مراسم، با قرائت آیاتی از قرآن کریم از سوی قاری ایرانی آغاز شد و پس از آن، پیام مرجع عالیقدر حضرت آیت الله صافی گلپایگانی از سوی حجت الاسلام صفی‌الله خان، قرائت شد.

در بخش دیگر این مراسم که دو روز به طول انجامید، شخصیتهای دیگری همچون حجت‌الاسلام خاموشی، نماینده مقام معظم رهبری آیت‌الله‌خامنه‌ای، خانم نادیه باندور، وزیر علوم و تکنولوژی آفریقای جنوبی، وصی مکزیکه، معاون اول وزیر فرهنگ و هنر آفریقای جنوبی، دکتر ابراهیم رسول، از اعضای هیأت عالی حزب کنگره و مؤسس سازمان صدای اسلام و از شخصیتهای متنفذ اهل سنت آفریقای جنوبی و آقای برسلن، اسقف اعظم کلیسای کاتولیک، سخنرانی کردند و پیام تبریک اسقف اعظم کلیسای آنجلیکان، بهعنوان بزرگترین مقام مذهبی رسمی کشور قرائت شد. با وجود تبلیغات منفی و تهدیداتی که در یک ماه گذشته علیه این مراسم در سراسر آفریقای مرکزی صورت گرفته بود، این مراسم با استقبال فراوان و پرشور مردم روبهرو شد به گونه‌ای که برگزارکنندگان مراسم با کمبود ظرفیت برای مهمانداری روبهرو شدند و در نهایت، این مراسم تاریخی، شاهد بزرگترین اجتماع شیعیان سراسر آفریقای جنوبی در حدود 120 هزار نفر بود.

یکی از مراسمات مهم و باشکوهی که در روز دوم افتتاح این مسجد برگزار شد، مراسم جشن میلاد پیامبر (ص) و امام صادق (ع) بود که از سوی بانوان برگزار شد و با استقبال پرشور زنان شیعه و سنی کیپ تاون مواجه شد.

از دیگر شخصیتهای حاضر در این مراسم می توان به رهبران شیعه ترکیه و پاکستان و کویت، سفرای عراق، ترکیه، کویت، اندونزی، آذربایجان و مالدیو اشاره کرد./۸۴۷/ب۱۰۱/ف

منبع: حوزه