پیامدهای اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی

به گزارش خبرگزاری رسا، دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا در ایام انتخاباتی یکی از وعده های خود را انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس و یا اعلام قدس به عنوان پایتخت اسراییل اعلام کرد. اکنون پس از گذشت یک سال وی به دنبال اجرای شعار انتخاباتی خود است. این اقدام ترامپ با واکنش های وسیعی از سوی گروه های فلسطینی، کشورهای منطقه ای و بین المللی روبرو شد. «صائب عریقات» دبیر کل کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف)، درباره این اقدام هشدار داد و گفت: اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل، موجب ایجاد هرج و مرج بین المللی خطرناکی می شود. همچنین برخی سیاستمداران اسراییلی نسبت به این اقدام ترامپ ابراز خوشحالی کردند. «الن بیکر» سفیر پیشین رژیم صهیونیستی در کانادا در این باره می گوید: «به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل، بدون انتقال سفارتخانه، تنها نوعی بازی قانونی برای راضی نگه داشتن دو طرف است. به هر حال انتخاب هر کدام از این دو گزینه بهتر از وضعیت کنونی است که بهترین دوست تل آویو و بزرگترین حامی اش یعنی آمریکا هنوز قدس را به عنوان پایتخت رژیم اسرائیل به رسمیت نمی شناسد.»

پیشینه موضوع

به طور کلی فلسطینیان و اسراییلی ها در چهار موضوع مهم؛ "مساله شهرک سازی، آب، پناهندگان و مساله قدس" با یکدیگر اختلاف دارند و عدم به اجماع رسیدن حول این چهار موضوع موجب به نتیجه نرسیدن مذاکرات سازش شده است.

اسراییل در جنگ ژوئن ۱۹۶۷ م(جنگ شش روزه) شرق بیت المقدس را به اشغال درآورد و در دهه ۱۹۸۰ میلادی یکپارچه و پایتخت بودن قدس را رسما به قانون ااسی خود اضافه کرد که اعتراضات دیپلماتیک گسترده ای به همراه داشت. شورای امنیت طی قطعنامه ای(شماره ۲۴۲) این اقدام را غیرقانونی داست و مرزهای رژیم صهیونیستی را همان مرزهای ۱۹۴۸ دانست. رژیم صهیونیستی طی سالهای پس از ۱۹۶۷ بیش از ۱۵۰ شهرک در این مناطق ساخته است و حدود ۸۰۰ هزار یهودی در آنها اسکان داده شده اند. از سوی دیگر فلسطینیان نیز شرق بیت المقدس را برای پایتخت کشور مستقل خود در آینده در نظر دارند. این در حالی است که براساس پیمان صلح ۱۹۹۳ میان دو طرف موقعیت نهایی شهر باید در مراحل نهایی مذاکرات صلح تعیین شود. اسراییل همواره بر پایتخت بودن قدس به عنوان یکی از پیش شرط های خود اذعان دارد. نتانیاهو در سخنانی بعد از اعلام ترامپ مبنی بر اعلام قدس به عنوان پایتخت اسراییل گفت:« هرگونه توافق صلحی با فلسطینیان باید منوط به این باشد که شهر قدس، پایتخت اسرائیل است». ذکر این نکته ضروری است که مکان های مهم و مقدس مذهبی برای یهودیت، مسیحیت و اسلام در شهر بیت المقدس و بالاخص در شرق قدس قرار دارد.

دلایل تاخیر انتقال سفارت آمریکا به قدس

کنگره آمریکا در سال ۱۹۹۵ میلادی قانونی مبنی بر «وجوب اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی»، تصویب کرد. در این قانون آمده است که «از سال ۱۹۵۰ میلادی، شهر قدس پایتخت اسرائیل بوده است» و رژیم صهیونیستی خواستار انتقال سفارت آمریکا به این شهر است.

با وجود اینکه این قانون الزام آور است اما بندی دارد که به رئیسان جمهوری آمریکا اجازه می دهد که «برای حمایت از منافع امنیت ملی»، انتقال سفارت را شش ماه به تاخیر بیندازند. از همان سال تاکنون، «بیل کلینتون»، «جرج بوش»، «باراک اوباما» رئیسان جمهور پیشین آمریکا به طور منظم، انتقال سفارتخانه این کشور به شهر قدس را دو بار سال به تعویق انداختند. ترامپ نیز برای نخستین بار در ژوئن (خرداد / تیر) انتقال سفارتخانه به قدس را به تاخیر انداخت.

پیامدهای اعلام قدس به عنوان پایتخت اسراییل

تصمیم ترامپ مبنی بر اعلام قدس به عنوان پایتخت اسراییل پیامدهای زیادی در عرصه های داخلی فلسطین اشغالی و منطقه ای و بین المللی دارد. این پیامدها را می توان در سه بعد داخلی، منطقه ای وبین المللی در نظر گرفت.

پیامدهای داخلی

۱-شکل گیری انتفاضه جدید در فلسطین: علاوه بر جنگ های متعدد بین فلسطینیان  واسراییلی ها تاکنون تاریخ فلسطین سه انتفاضه را در کارنامه خود ثبت کرده است. انتفاضه اول از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۴، انتفاضه دوم از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ و انتفاضه سوم که از اواخر ۲۰۱۵ شکل گرفت. تصمیم اخیر ترامپ می تواند زمینه ساز ایجاد انتفاضه ای جدید در فلسطین علیه اشغالگران باشد.

۲- پرهزینه شدن هویت اسلامی قدس: این تصمیم ترامپ علنا جامعه جهانی را در حالتی از عمل انجام شده قرار خواهد داد و با توجه به عدم اقدام متقابل از سوی کشورهای عربی و اسلامی، این شرایط می تواند به سخت و پرهزینه شدن هویت اسلامی قدس در به رسمیت شناخته شدن آن در آینده شود.

۳- افزایش روند یهودی سازی فلسطین: با توجه به موضع انفعالی کشورهای عربی اعلام پایتختی قدس می‌تواند به رژیم صهیونیستی در روند یهودی سازی سرزمین‌های اشغالی کمک نماید.

پیامدهای منطقه ای

۱-پایان گفتگوهای سازش: گفتگوهای سازش از سال ۱۹۷۸ و با پیمان کمپ دیوید شروع و تا مقطع فعلی نیز ادامه داشته است. از سال ۲۰۰۰ تا کنون بیش از ۱۰۰ جلسه بین طرفین فلسطینی و صهیونیستی در قالب ۱۸ طرح صلح برگزار شده است. این گفتگوها به دنبال راه حلی سیاسی برای پایان بحران فلسطین بود که هیچ گاه به نتیجه نرسیدند. اقدام اخیر ترامپ را می توان به منزله شلیک تیر خلاص به مذاکرات سازش دانست.

۲- افزایش احساسات ضد آمریکائی در منطقه: انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس موجی از احساسات غیرقابل کنترل کشورهای مسلمان علیه ایالات متحده را به راه خواهد انداخت و منافع سیاسی، اقتصادی و نظامی واشنگتن در منطقه را در معرض تهاجم قرار خواهد داد. این انتقال می تواند دروازه ای برای ورود به جنگ تمدن ها تلقی گردد.

۳- شکل گیری تنش های جدید در منطقه: مساله فلسطین همواره یکی از کانون های تنش در منطقه بوده و اعلام پایتختی قدس بر شدت این تنش ها خواهد افزود. یک روزنامه آلمانی نوشته است«انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس نه تنها ناآرامی های جدید در مناطق فلسطینی را به دنبال خواهد آورد بلکه شورش های ضد آمریکایی را هم در جهان عرب به راه می اندازد».

در بحث پیامدهای بین المللی نیز باید به افزایش فشارهای بین المللی به اسراییل اشاره کرد. اسراییل و لابی های آن سالانه مقادیر قابل توجهی پول  برای جلوگیری از فشار برخی نهادهای عمومی در جهت تلطیف چهره این رژیم هزینه می کنند. پس از هر تهاجم از سوی ارتش صهیونیستی به مردم فلسطین، فشارهای سیاسی گسترده ای به سران صهیونیستی صورت می گیرد. اعلام پایتختی قدس نیز به موضوعات گذشته به منظور فشار به رژیم صهیونیستی اضافه می شود و انتقاد گسترده و دائمی بین المللی را به همراه خواهد داشت.

در مجموع تصمیم اخیر ترامپ را باید ناشی از ماهیت آمریکا در ایجاد بحران در منطقه دانست تا از این طریق امنیت رژیم صهیونیستی را تضمین کند. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که آمریکا امروزه در منطقه دارای نقشی کم رنگ در مسایل مختلف است و این عرض اندام بیشتر ناشی از ضعف واشنگتن در مقابل تحولات چند وقت اخیر همچون شکست داعش، تحولات یمن، سوریه و عراق است./۹۹۴/ب۱۰۱/ف

محمدرضا فرهادی