تحلیلی از اوضاع کشور عراق در دوران پساداعش و نقشه‌های عربستان برای این دوره

به گزارش خبرگزاری رسا، تغییر عمیق در ادبیات مقامات سعودی نسبت به عراق این سوال را ایجاد می کند که با توجه به تیرگی شدید روابط بغداد – ریاض طی بیش از یک دهه گذشته، باید چقدر منتظر تغییرات عملی در روابط دو جانبه بود؟

سوال دیگر این که عراقی ها تا چه حد این تغییر ادبیات و اظهار «حسن نیت» سعودی ها را صادقانه تلقی و آن را جدی خواهند گرفت؟

آیا اکنون که عراق به رهبری حیدر العبادی پرونده داعش را درهم پیچیده و تیر خلاص را به پروژه جدایی طلبانه مسعود بارزانی در شمال عراق شلیک کرده است، سعودی ها دریافته اند که باید از مسیر اشتباه گذشته بازگردند و با عراق جدید به گونه ای جدید تعامل کنند؟ آیا تغییر راهبردی و عمیق در روابط بغداد – ریاض در راه است؟

سعودی ها چه می گویند؟

عبارتی که طی این روزها همواره از سوی مقامات و رسانه های وابسته به عربستان سعودی در منطقه و حتی خود عراق تکرار می شود 'ضرورت بازگرداندن عراق به دامن جهان عرب' از طریق ریاض است.

به زعم آنها عراق در این سالها در همه ابعاد از جمله بعدهای سیاسی و اقتصادی به اردوگاه ایران پیوسته است واکنون وقت آن رسیده است که به جای اصلی خود یعنی دامن جهان عرب بازگردد!

اظهارات اخیر رکس تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا نیز درهمین راستا قابل تامل است. وی خطاب به عراقی ها گفت: شما چه شیعه باشید چه سنی، عرب هستید، فارس نیستید، از ایران دور شوید، عربستانی ها برادران قبیله ای کهن شما هستند.

عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان بدنبال سفر العبادی به کشورش و اعلام تشکیل کمیته هماهنگی میان بغداد و ریاض، درسخنانی گفت که ایران دنبال سلطه بر عراق است اما سعودی در حمایت خود از بغداد حسن نیت دارد.

اقدامات سعودی ها

یک کارشناس سیاسی عراقی که ترجیح داد نامش ذکر نشود، گفت: عراقی ها دلایل بسیار زیادی دارند که حرف های امثال جبیر را باور نکنند، واقعیت های میدانی سال های اخیر دقیقا بر خلاف ادعاهای کنونی مقامات عربستان است؛ سعودی ها نه تنها ملت عراق که اکنون مدعی برادری عربی و اسلامی با آن هستند را تنها گذاشتند بلکه هر کاری کردند تا این کشور را به نابودی بکشانند.

به باور این کارشناس، برخی از مواردی که باعث می شود سخنان جدید مقامات عربستان سعودی در نزد عراقی ها باور پذیر نباشد به شرح زیر است:

1. عربستان از سال 2003 میلادی (سال سقوط دیکتاتور سابق عراق صدام حسین و آغاز اشغال عراق از سوی آمریکا و متحدانش) دشمنی خود با عراق را نشان داد و برای اظهار دشمنی خود نیز هیچ دلیلی نداشت و تنها رویکرد طایفه گرایانه ریاض بود که باعث چنین اظهار عداوتی علیه عراقی ها شد درحالی که ایران با وضعیت جدید سیاسی تعامل و تلاش کرد به پیشبرد روند سیاسی در این کشور برای برقراری یک نظام سیاسی مستقل و مقتدر، کمک کند.

2. عربستان از همان تاریخ، گفتمان طایفه گرایانه مشخصی را علیه عراق بکار گرفت و با عراقی ها با معیار شیعه – سنی تعامل کرد و نه به شکل یک ملت واحد، اما جمهوری اسلامی با وجود نزدیکی سیاسی و عقیدتی به یکی از بافت های عراق (شیعیان) از ابتدا تلاش کرد همه بافت های قومیتی این کشور (شیعه، اهل سنت، کردها، ترکمن ها و سایر قومیت ها) زیر چتر نظام سیاسی جدید، سهمیه، نقش ومشارکت عادلانه و موثری داشته باشند.

3. ایران طی این سالها بازارها و مرزهایش را به سوی عراق گشود و شرکت های ایرانی وارد عرصه سازندگی و ایجاد زیربناهای لازم و اجرای طرح های اقتصادی و خدماتی شدند؛ اما عربستان سعودی هر چه در چنته داشت برای تخریب اقتصاد عراق رو کرد.

4. این عربستان بود که از سال 2014 دیواری چند متری و خاکریزی به طول 900 کیلومتر مرز خود با عراق ایجاد کرد و آن را با پیشرفته ترین فناوری ها و حفاظت ها مجهز و میلیاردها دلار در این زمینه هزینه کرد.

5. بر کسی پوشیده نیست که ریاض همه امکانات، پول و گفتمان دینی خود را طی سال های اخیر علیه عراق و عراقی ها بسیج کرد. با گفتمان تکفیری خود هزاران جوان داخل وخارج عربستان را تحریک کرد تا وارد فعالیت های تروریستی شوند و طبق آمار پنج هزار اقدام انتحاری در خیابان ها، مراکز خرید و سازمان های دولتی در شهرهای عراق انجام دهند و هزاران شهروند بی گناه و غیر نظامی را به خاک و خون بکشند؛ اما جمهوری اسلامی همه امکانات خود را در راه مبارزه با تروریسم دراختیار عراق گذاشت و بویژه سر بزنگاه این فقط ایران بود که به موقع در حمایت از عراق حاضر بود و هیچگاه در این زمینه تردید نکرد.

6. به صراحت باید گفت که موفقیت های امنیتی در عراق و شکست تروریسم و آزاد سازی سرزمین های اشغال شده به دست داعش و حتی حل بسیاری ازمشکلات سیاسی در داخل و نیز با برخی همسایگان، مرهون یاری و همراهی جمهوری اسلامی است که تجربه و توانمندی های مستشاری و کارشناسی خود را در اختیار عراق قرار داد.

7. عربستان سعودی در سالهای اخیر همواره مشوق جدایی طلبی در شمال عراق بود، از مسعود بارزانی در سفر به ریاض با یک هیات 70 نفره مقامات عالیرتبه خود، استقبال واو را تشویق به حرکت در مسیر جدایی طلبی کرد، قبل و پس از همه پرسی یکجانبه در اقلیم کردستان از سوی مسعود بارزانی، عربستانی ها همواره مشوق بودند و تنها پس از استقرار ارتش در استان کرکوک و سایر مناطق مورد اختلاف و در جریان سفر العبادی به عربستان بود که سعودی ها از حمایت خود از تمامیت ارضی عراق سخن گفتند.

این درحالی است که ایران، نه تنها تمامیت ارضی و یکپارچگی عراق را یک خط قرمز می داند بلکه همه امکانات خود را در این مسیر بکار بسته و نقشه عربستان و دیگران را خنثی کرده است.

این کارشناس سیاسی عراقی در عین حال سیاست منطقه ای دولت العبادی در برقراری روابط قوی سیاسی و اقتصادی با همه کشورهای همسایه عراق را از جمله عربستان می ستاید.

به باور او: قطعا راه درست همین است که العبادی می رود و تلاش می کند روابط عراق را با همه همسایگان تقویت کند و بجای ماندن درگذشته رو به آینده گام بردارد و این سیاست قطعا باید ادامه یابد و اگر درست پیش برود می تواند به نفع ملت های منطقه باشد.

وی گفت: تا اطلاع ثانوی، نام عربستان سعودی برای ملت عراق یادآور، گفتمان تکفیری، تربیت و اعزام تررویست های انتحاری، انفجار، خون و مرگ شهروندان بی گناه در شهرهای عراق است، هر چند امیدواریم این روند تغییر کند، اما دولت و ملت عراق از هم اکنون می دانند و آینده نیز بیشتر ثابت خواهد کرد که دوست واقعی و برادر حقیقی عراق کدام کشورها هستند و ادعای برادری سعودی ها تا چه حد به عمل خواهد پیوست./۸۴۷/ب۱۰۲/ف

منبع: ایرنا