معرفی کتاب شبکه عنکبوتی، نوشته محمد کهوند

به گزارش خبرگزاری رسا، فناوری اطلاعات و ارتباطات در کنار مزایای غیرقابل انکارش، آسیب های فراوانی در ابعاد گوناگون فردی و اجتماعی به ارمغان آورده است. خروج ارز از کشور، دسترسی دشمن به اطلاعات حیاتی کشور، آلوده شدن رایانه ها و مراکز حساس امنیتی و هسته ای به ویروس، افزایش طلاق، انزوا و گوشه طلبی افراد، کاهش صله رحم و ارتباط با همسایگان، ایجاد شک و ظن در اعضای خانواده نسبت به یکدیگر، کلاهبرداری ها و سرقت از کارتهای اعتباری، افزایش ارتباط نامشروع از طریق شبکه های اجتماعی و .... تنها گوشه ای از معضلاتی است که فضای مجازی کنترل نشده، مسبب آن بوده است. حاکمیت و مدیریت استکبار، عدم تدبیر مناسب و عدم برخورد فعال از جانب مسؤولان ذی ربط در تولید و توزیع محصولات فضای مجازی، پایین بودن سواد رسانه ای دینی در بین کاربران، بی اطلاعی خانواده ها از آسیب ها و معضلات ابزارهای نوین ارتباطی و ... از جمله مهم ترین دلایل وضعیت نابسامان فضای کنونی حاکم بر فناوری اطلاعات و ارتباطات است.

یکی از وظایف ذاتی نهادهای متکفل فرهنگ، برخورد با آسیب های فرهنگی است. و از آنجا که به دلایل یاد شده، معضلات و مشکلات فراوانی در زمینه فرهنگی از سوی فضای مجازی در کشور ایجاد شده، لازم است با این پدیده برخوردی حکیمانه صورت گیرد. به عبارتی دیگر راهکارهای برون رفت از آسیب ها و تبدیل آن به فرصت، از ضروریات کار فرهنگی و تبلیغی است.

استعمارگران به سرکردگی آمریکا، با زیرکی فراوان، دنیایی را پیش روی انسان ها نهاده اند که عموم آنها حاضر به پذیرش عمق فاجعه و اهداف پشت پرده آن نیستند. اغلب مخاطبان و استفاده کنندگان از ابزارهای ارتباطی نوین، آن را سودمند، مفید و سرگرم کننده می دانند و تنها چند آسیب و مشکل در برخی بازی ها و یا برخی کانال های ماهواره را قبول دارند و معتقدند که با رعایت چند نکته، آسیب های آن را به حداقل می رسانند، ملت ها با میل و علاقه خود، نه تنها به بیگاری استعمارگران تن می دهند؛  بلکه برای این بیگاری نیز حاضر به پرداخت هزینه می باشند و مقابله با شیوه های نوین استعماری را مقابله با علم، فناوری، آزادی و ... دانسته و مقابله گران را افرادی متحجر و عقب افتاده و گاهی خیال پرداز به شمار می آورند.

شبکه عنکبوتی نوشته محمد کهوند یک کتاب تحلیلی است که ارکان رسانه های نوین و روشهای جذب، نفوذ و تأثیر گذاری آنها را تحلیل می کند و سپس راهکارهای مقابله با آنها را بررسی می کند. یکی از ویژگی های مثبت کتاب این است که فضای مجازی و بسیاری از جدیدترین محصولات فناوری و ابزارهای ارتباطی را معرفی کرده است تا مخاطب با آخرین مسائل دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات آشنا باشد؛ زیرا بیگانه بودن نسبت  به این مسائل سبب عکس العمل انفعالی در این مسائل می شود و از طرف دیگر کتاب به وظایف ما در برخورد با جنبه های اجتماعی فضای مجازی پرداخته است که این یکی از دغدغه های این زمانه دلسوزان عرصه فرهنگ و دین می باشد.

مؤلف  در این اثر از آثار و اندیشه های اندیشمندان اسلامی و غربی همچون رهبر معظم انقلاب، امام خمینی، نیل پستمن، پروفسور مولانا، شهید آوینی، هربرت شیلر، جوزف نای، سلسله کتب و آثار با موضوعات علوم ارتباطات و سواد رسانه ای از جمله سلسله کتب سواد رسانه ای، تألیف اسماعیل رمضانی (نشر مؤسسه فرهنگ و هنر هدایت میزان) و ... بهره برده است.

موضوع کتاب بررسی و نقد فضای مجازی است ولی با موضوعاتی از جمله دشمن شناسی، یهودشناسی، شیطان شناسی و نحوه جذب و نفوذ توسط شیطان، صهیونیسم بین الملل، مسائل تربیتی خانواده، روانشناسی و انسان شناسی و توجه به ابعاد مختلف وجودی انسان، دانش ارتباطات و فناوری اطلاعات، تولید علم و بومی سازی محصولات فناوری، مصرف کالای داخلی، آینده پژوهی، فقه رسانه، استکبارستیزی، سبک زندگی و ... نیز ارتباط تنگاتنگی دارد و جهت دست یافتن به اهداف مطرح شده در این کتاب بصورت کامل باید در تمام عرصه های مذکور وارد شده و کار جدی صورت گیرد.

 محدودیتهای نویسنده:

در بسیاری از موارد حاکمان و مالکان ابزارهای ارتباطی، هویت اصلی خود را پنهان کرده اند که نویسنده در یافتن و اثبات هویت اصلی آنها به شواهد مورد اطمینان در رسانه ها متوسل شده است، هم چنین این مالکان و حاکمان اهداف اصلی خود را در موارد بسیار کمی بیان کرده اند و پیدا کردن سندی که هدف اصلی آنها را اثبات کند به سختی ممکن است، محدودیت دیگر مؤلف دست یافتن به آمارها است که برخی تارنماها که کارشان ارائه آمار می باشد کشور ایران را تحریم کرده بودند و امکان گرفتن آمار از آنها در کشور نبوده است. در مواردی که نیاز به معرفی جایگزین برای خدمات غیر قابل اعتماد خارجی به مخاطبان بود، گاها محصول داخلی برای معرفی وجود نداشت و گاهی نیز معادل های داخلی نیز به بسیاری از آفتهای محصول خارجی گرفتار بودند و مؤلف نتوانست معادلی برای آنها معرفی کند، دیگر اینکه فریفتگی و سادگی بیش از حد بسیاری از مردم در برخورد با فضای مجازی مؤلف را وادار کرد تا قسمت قابل توجهی از مباحث را به اثبات آفتهای شبکه های مجازی و اهداف پشت پرده مالکان آن اختصاص دهد.

 فشرده ای از نکات اصلی و مفاهیم کلیدی کتاب:

در پیشگفتار کتاب، مسئله استعمار و تغییر روش آن در زمان فعلی مطرح شده است که امروزه ملتها با میل و علاقه به بیگاری تن داده اند و حتی برای آن پول نیز پرداخت می کنند و رسانه های نوین، بهترین ابزار استعمار استعمارگان می باشد و موانع پیش رو برای روشنگری نسبت به اهداف استعمارگران به خوبی به شمارش درآمده است.

در فصل اول ابتدا تعریف صحیح فضای مجازی از منظر مؤلف بیان شده است: "محیطی که در آن برقراری ارتباطات، رؤیت و انتقال اطلاعات (بصورت غیرقابل لمس و با اشغال اندکی از محیط قابل لمس) در ساختارها و قالبهایی به عنوان خدمات به انسانها، طراحی و کنترل می شود.

بنابراین کلیه خدمات، ابزارهای سخت و نرم، محتواها، ارتباطات، قالبها و ... دنیای اطلاعات و ارتباطات، مشمول فضای مجازی می شود.

سپس با توجه به تعریف ارائه شده، شبکه مذکور را متشکل از چند عنصر و پایه اصلی می داند که در فصل اول تا حد نیمه تفصیلی به معرفی تمام آن عناصر می پردازد. بر فراز پایه های اصلی، تارها و لایه هایی قرار دارد که اگر چه از ارکان نیست ولی نبود آنها موجب خلل در کارایی شبکه می شود.

اولین عنصر و ستون اصلی حاکمیت و مدیریت است که از سه لایه تشکیل شده است: 1- حاکمان: برخی حاکمان فضای مجازی را کشور یا دولت خاصی مثل آمریکا یا اسرائیل می دانند، مؤلف این نظر را مردود دانسته و حاکم آنرا(زرسالاران اقتدارطلب) یا همان صهیونیزم بین الملل یا شبکه سرمایه داران صهیونیست می داند. 2- مدیران: در این قسمت شرکتها و مؤسساتی که مدیریت را بر عهده گرفته اند معرفی می شوند. 3- مجریان: در این قسمت بسیاری از مجریان فضای مجازی که غالب آنها یهودی هستند معرفی می شوند.

ستون دوم گفتمان مصرف گرایی است. در این قسمت سه دیدگاه در مورد استفاده از فناوری ها ذکر شده و به نقد آنها پرداخته است. دیدگاههای ساختارگرا، ذات گرا و توهم گرا دو اشکال مشترک دارند: عدم تفکیک بین فناوری و محصول آن، و عدم توجه به سه گانه بودن فرهنگ (تولید، توزیع و مصرف). در ادامه نیز عوامل غلبه گفتمان غرب در فضای مجازی به شماره درآمده است.

سومین ستون اصلی فضای مجازی شبکه ارتباطی است. منظور از شبکه ارتباطی بسترهایی است که اجازه می دهد کاربران به یکدیگر متصل شوند و ارتباط برقرار کنند. در این قسمت انواع شبکه های ارتباطی (اینترنت، تلفن همراه و ثابت) معرفی می شوند و کارکردهای هر یک توضیح داده می شود. هم چنین شبکه هایی که مبتنی بر اینترنت باشند شامل: فروم، شبکه های اجتماعی، ایمیل، بازی های برخط نیز در این قسمت معرفی و شرکتهای اصلی که در این زمینه کار میکنند معرفی می شوند.

ستون چهارم کاربر است که جامع هدف تمامی خدمات و قالب و محتوا و سخت افزار و نرم افزارهای فضای مجازی است که حاکمان فعلی فضای مجازی به دنبال از بین بردن خداجویی و خداپرستی در او هستند.

ستون پنجم علم و فناوری است که به سخت افزارها و نرم افزارها تقسیم می شود و هر یک از آن دو به ابزارهای پایه و کاربردی تقسیم می شوند. در این قسمت انواع محصولات این چهار دسته فناوری معرفی می شوند.

و ستون ششم که آخرین عنصر اصلی فضای مجازی است منابع مالی اعم از هزینه ها و درآمدها است.

پس از معرفی ستونهای اصلی، تارها و لایه های فضای مجازی معرفی می شوند و در انتهای فصل اول علت نامگذاری فضای مجازی به شبکه عنکبوتی بیان می شود.

در فصل دوم ابتدا روشهای جذب در فضای مجازی (9 روش) معرفی می شود؛ از جمله: در نظر گرفتن تمام اقشار، توجه ویژه به جذابیت تولید، القائات نادرست، تبلیغات پرحجم برای نیاز سازی و ... .

در قسمت دوم این فصل به مسئله نفوذ پرداخته شده است  و آنرا در اصطلاح فضای مجازی به معنای ورود به حیطه های ذهنی، احساسی و رفتاری کاربران جهت تأثیرگذاری بر آنان معرفی کرده است. سپس مؤلف حیطه های نفوذ یعنی قوای مدرکه و قوای محرکه را معرفی و تحلیل می کند و روش نفوذ از طریق آنها را اجمالا توضیح می دهد. در ادامه به راهبرد نفوذ پرداخته می شود که دشمن برای نفوذ چگونه اطلاعات را مدیریت می کند و چهار روش مدیریت اطلاعات جهت نفوذ معرفی می شود. در ادامه بحث روشهای نفوذ مطرح می شود و روشهای نفوذ را به دو دسته کلی تقسیم می کند: 1- استفاده از گرایشهای فطری: در اینجا دوازده روش نفوذ معرفی میشود، از جمله استفاده از حس معنویت گرایی، کمال جویی، زیبایی گرایی، میل به یادگیری و ...   2- استفاده از گرایشهای نفسانی: در این قسمت هم یازده روش با گرایش نفسانی معرفی می شود. از جمله استفاده از میل به جاودانگی، لذت جویی و ... . با توجه به اینکه نفوذ برنامه ای دائمی است، پس باید طراحی به گونه ای باشد که کاربر به استفاده از فناوری ها و ابزار اشتیاق داشته باشد و اعتیاد پیدا کند برای همین از طریق ویژگی های انسانی نفوذ را پی می گیرند.

 در فصل سوم حیطه های ایجاد  تغییر در کاربران معرفی می شود و که شامل تغییر در ذهن و بینش کاربر، تغییر در ذائقه و میل مخاطب (گرایش)، و تغییر در گرفتار (کنش) او می شود و سپس روشهای تغییر در هر یک از این سه حیطه معرفی می شود. تغییر در بینش با روشهایی مانند: ایجاد شبهه، پخش شایعه و تهمت، ایجاد تردید، خرافه خواندن عقاید، تحریف و ... انجام می شود و تغییر در گرایش با همراهی و همدلی، دعوت و پیشنهاد، تزیین، عادی سازی و قبح زدایی، سیاه نمایی و ... انجام می شود و تغییر در رفتار با تکرار پیام، الگو سازی، ایجاد فرصت تجربه کردن، زدودن موانع تغییر رفتار، تغییر در غذا و ... انجام می شود.

در فصل چهارم با توجه به مطالب فصول گذشته راهکارهای مقابله بیان می شود. یکی از ویژگی های مثبت این کتاب پرداختن مفصل به بحث راهکارهاست برخلاف برخی آثار که به نقد مسئله ای فرهنگی می پردازند ولی راه حلی ارائه نمی دهند.

مراحلی که مؤلف برای حل آسیب ها طی کرده است نشانه پشتکار و توجه چند جانبه ایشان به مسئله است: تلاش برای ماهیت شناسی فضای مجازی، توجه به نقش مدیریت جهانی فضای مجازی، تفکر در آیات و روایات، بهره گیری از آراء و اندیشه های امام و رهبری، علامه طباطبایی، شهید مطهری و شهید آوینی و اندیشه های برخی متفکران غربی مثل: نیل پست من، هربرت شیلر، جوزف نای  و ...، گفتگو با اعضای شورای عالی فضای مجازی، پژوهش کتابخانه ای و میدانی و ...

مؤلف سه دیدگاه در برخورد با فضای مجازی را معرفی می کند از جمله دیدگاه ساختارگرا که هر آنچه که به عنوان فناوری تولید می شود بی کم و کاست می پذیرد و هر گونه نقشه شیطانی احتمالی را هم انکار می کند. دیدگاه عمل گرا که ماهیت فناوری های جدید را در تعارض با دین می داند و استفاده از آن در راستای اهداف الهی را غیر ممکن می داند.

دیدگاه سوم، توهم گراست که فناوری های نوین ارتباطی مورد پذیرش اوست و علت نابسامانی های موجود را از مصرف کننده یا فرهنگ سازان می داند که به خوبی کار خود را نکرده اند. مؤلف این دیدگاهها را نقد کرده و دیدگاه برگزیده را که واقعیت گراست پس از ذکر سه مقدمه بصورت خلاصه اینطور معرفی می کند:"هر فناوری اطلاعات و ارتباطاتی که موجب ترقی و تعالی شود و از سوی دیگر بنیانهای فرهنگی ما را هدف قرار ندهد می پذیریم و از آن استقبال می کنیم و إلا به قسمت مفید آن بسنده کرده و با بقیه آن مقابله می کنیم."

این دیدگاه مزایایی دارد که تعدادی از آنها شمرده می شود و در ادامه برای نقد و بررسی ابزارهایی مانند ابزارهای نوین ارتباطی هفت ملاک بیان می شود. البته برای این هفت محور باید راهکارهای اجرایی ارائه شود که در این نوشتار به راهکارهای مدیریت کشوری و فرهنگ سازی در خانواده ها پرداخته شده است.

در ادامه راهکار مدیریت اسلامی-ایرانی فضای مجازی از طریق بومی سازی فضای مجازی دانسته شده و این بومی سازی در دو مرحله دانسته شده:

مرحله اول خود شامل 8 راهبرد است: 1- راهبرد استقلال: 2- راهبرد استفاده از نیروهای متخصص حزب اللهی 3- راهبرد جایگزینی نیاز به خدمات خارجی و ...

 و مرحله دوم نیز شامل ماهیت شناسی فضای مجازی، انسان شناسی، موضوع شناسی فضای مجازی، صدور فتوا و طراحی فضای مجازی مبتنی بر انقلاب اسلامی.

در قسمت بعد راهکارهای مربوط به مقابله با آسیب های فضای مجازی در خانواده در دو دسته کلی ارائه شده است: 1- پیشگیری 2- درمان. برای هر یک از این دو دسته، پنج برنامه ارائه شده است.

پس از پایان فصل چهارم ضمیمه ای اضافه شده است که در آن به 8 مورد از اصلی ترین و رایج ترین شبهات مربوط به فضای مجازی که مانع فهم آسیب ها و راه حل ها می شوند، پاسخ داده شده است.

در انتها نیز فهرست منابع کتاب است که به دو بخش کتاب و دیجیتال(سایت، وب سایت و وبلاگ) تقسیم می شود.

 مشخصات کتابشناختی اثر:

محمد کهوند، شبکه عنکبوتی: روش های جذب، نفوذ و تأثیرگذاری در فضای مجازی، 1395، قم، ذکری، 416ص، قیمت: 220000ریال، تهیه و تنظیم: معاونت تبلیغ و آموزش های کاربردی حوزه های علمیه، اداره کل مطالعات و پژوهش های تبلیغی./925/د 103/ش

منبع: http://zionism.blogfa.com