گزارشی از بازی خطرناک بارزانی با برگه کردستان عراق

به گزارش خبرگزاری رسا، بحث برگزاری همه پرسی پیرامون استقلال کردستان عراق آنهم در شرایطی که ارتش و نیروهای مردمی عراق به آخرین مرحله پاکسازی عراق از آخرین بقایای داعش رسیده اند، تحت هیچ شرایطی منطقی و واقع بینانه ارزیابی نشده و در نهایت نیز اصرار بر برگزاری همه پرسی می تواند یک بحران جدید با ابعاد فراگیر را در سطح منطقه رقم زند که بیشتر از هر کسی این کردستان عراق خواهد بود که از این بحران متضرر خواهد شد. شایان ذکر است تاکنون تمام تلاش های داخلی، منطقه ای و بین المللی برای لغو همه پرسی کردستان عراق که بیشتر در پی یک «امتیاز» است تا «استقلال»، تا به این لحظه که یادداشت حاضر به نگارش در می آید جواب نداده و ظاهراً مسعود بارزانی نیز نشان داده تا زمانی که این همه پرسی با یک امتیاز بزرگ معاوضه نشود حاضر به لغو آن نیست چنان که وی در این خصوص تأکید داشته است: «تنها در شرایطی همه‌پرسی جدایی کردستان لغو می‌شود که بغداد با مذاکره برای جدایی کردستان از عراق در چارچوب زمانی مشخص موافقت کند».

به بیان دیگر هدف عمده بارزانی از پیگیری بحث همه پرسی امتیازگیری و غنائم و سهم خواهی بیشتر از عراق پس از صدام از دولت مرکزی است  در حقیقت مسعود بارزانی به دنبال مزایای فراگیر است در حالی که موضوعات حل نشده زیادی وجود دارد. بارزانی به دنبال ایفای نقش سیاسی و اقتصادی بزرگتر و به رسمیت شناختن حق کردها در بهره برداری از نفت و صادر کردن آن از شمال است.

اما واقعیتی که در اینجا وجود دارد این است که بحث استقلال کردستان عراق از طریق برگزاری همه پرسی، به یک بازی «دو سر باخت» برای بارزانی تبدیل شده است به این معنا که این همه پرسی چه برگزار بشود و چه برگزار نشود از این پس بارزانی را در شرایط بسیار دشواری قرار خواهد داد، به زبان ساده تر بارزانی طرحی را پیگیری می کند که هم پیشبرد آن برای او دردسرساز خواهد شد و هم دست کشیدن از آن.

در خصوص ابعاد و پیامدهای منفی برگزاری این همه پرسی تاکنون مطالب متنوع و متعددی در رسانه ها منتشر شده، اما آنچه که در اینجا مدنظر است توجه به این نکته بسیار مهم و قابل تأمل است که بارزانی با طرح موضوع همه پرسی استقلال کردستان عراق موجی ناسیونالیستی شدیدی را راه انداخته است که پس از این دیگر توان مدیریت و کنترل این موج را نخواهد داشت. با توجه به هشدارها و مخالفت های شدیدی که در سطح منطقه و داخل عراق با همه پرسی استقلال کردستان عراق وجود دارد، مطمئناً این طرح عقیم خواهد ماند و به آنچه که بارزانی در پی آن بود نخواهد رسید اما حوادث پس از آن برای بارزانی پیامدبار خواهد بود. بارزانی که با تحریک عوامل خارجی از جمله تل آویو بحث همه پرسی استقلال عراق را در بدترین شرایط ممکن مطرح ساخت و خواسته یا ناخواسته در این صدد برآمد که از کردستان عراق به عنوان یک ابزار و برگ بازی استفاده کند، گویا فراموش کرده بود که خودش نیز در حال تبدیل به یک ابزار برای پیشبرد منافع دیگران است.

همانگونه که در بالا اشاره شد بارزانی با مطرح کردن همه پرسی استقلال کردستان عراق که حتی انجام شود هم با عنایت به شرایط خاص داخلی و منطقه ای به جایی نخواهد رسید، باعث شده است که احساسات ناسیونالیستی در مناطق کردنشین عراق فوران کند. موج ناسیونالیسم کردی که امروز در کردستان عراق به واسطه مباحث مربوط پیرامون رفراندوم، شکل گرفته و فراگیر هم شده است، می تواند به یک چالش و بحران جدی برای اقلیم و رهبران آن تبدیل شود، چرا که در صورت عدم برآورده شدن اهدافی که برای رسیدن به آن به تحریک احساست جامعه کردی دست زده شده، بارزانی توان مدیریت و کنترل این موج را نخواهد داشت و سبب خواهد شد که برنامه خودش هم به هم بخورد چرا که او اساساً رفراندوم را نه برای رفراندوم استقلال کردستان که دستاویزی برای فشار بر بغداد می داند.

اما در این صورت احتمال می رود که این موج ناسیونالیسم که بارزانی در پی مطرح ساختن بحث استقلال کردستان راه انداخته است، او را به سمت اقداماتی تند علی رغم میل خودش پیش ببرد و در نهایت نیز به مرگ سیاسی بارزانی بینجامد. به هر حال باید توجه داشت همچنان که تجربه تاریخ نیز نشان داده است مهار موج ناسیونالیسم هیچ گاه آسان نبوده و همواره چالش هایی را برای دولت ها، جوامع و صحنه بین الملل در پی داشته است./۸۴۷/ب۱۰۲/ف

حمیدخوش آیند