تحلیلی بر تصمیم کردستان عراق برای برگزاری همه‌پرسی استقلال
به گزارش خبرگزاری رسا، ابتدای هفته اخیر مسعود بارزانی رییس اقلیم کردستان عراق با هیات اعزامی انگلیس به سرپرستی مایکل فالون وزیر دفاع این کشور در اربیل دیدار کرد و درباره برگزاری همه پرسی استقلال دراین اقلیم با وی به گفت‌وگو نشست.
هیات انگلیسی خواستار به تعویق افتادن این همه پرسی شد اما بارزانی گفت: این همه پرسی به تعویق نخواهد افتاد مگر اینکه بغداد آمادگی خود را برای گفت‌وگو بر سر استقلال اقلیم کردستان در مدت زمان مشخص اعلام کند و ضمانت‌های بین المللی برای اجرایی کردن توافق استقلال کردستان وجود داشته باشد.
پیشتر آمریکا و کشورهای غربی به اربیل پیشنهاد کرده بودند، برگزاری همه پرسی را به تعویق بیندازد و مشکلات خود را با بغداد طی یک سقف زمانی مشخص و با نظارت سازمان ملل حل و فصل کند.
پذیرش کلیت این پیشنهاد قابل پیش بینی بود. چنانچه مذاکرات مربوط به حل و فصل مشکلات اربیل - بغداد تحت نظارت سازمان ملل به سرانجام برسد، بارزانی به بیشتر امتیازاتی که می خواسته دست می یابد. اگر هم این مذاکرات به سرانجام نرسد، فضای بین المللی لازم برای حمایت از مطالبات کردها فراهم خواهدشد و بارزانی گام های استوارتری در مسیر استقلال اقلیم کردستان برخواهد داشت.
مسعودبارزانی در گفت‌وگو با وزیر دفاع انگلیس ضمن پذیرش طرح غربی ها برای حل و فصل مشکلات اربیل-بغداد، شرطی را در آن قرار داد که مقامات عراق هرگز آن را نخواهند پذیرفت. طی چند روز گذشته دولت، پارلمان، قوه قضائیه و تمام ارکان رسمی نظام عراق بارها با برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کرستان مخالفت کرده اند. حال چه رسد به اینکه شرط بارزانی مبنی بر مذاکره در خصوص استقلال اقلیم کردستان را بپذیرند.
بارزانی تصور می کرد شرایط کنونی بهترین موقعیت را برای مطرح کردن مطالباتش فراهم کرده است. جنگ با داعش به نقطه پایانی خود رسیده و مناطقی که تحت اشغالی این گروه تروریستی بوده اکنون در اختیار پیشمرگان کرد است. دولت بغداد از جنگ خسته و فرسوده شده و شرایط برای پیوستن کرکوک و برخی مناطق دیگر به اقلیم فراهم است. اشتباه راهبردی بارزانی آن بود که بحث همه پرسی استقلال را مطرح کرد. این بحث سبب موضع گیری شدید بغداد، تهران و آنکارا شد. شرایط منطقه ای، غرب و بسیاری از کشورهای جهان را به مخالفت با برگزاری همه پرسی استقلال واداشت.
بارزانی با مخالفت احزاب کردی مثل نهضت، جنبش تغییر و جماعت اسلامی کردستان مواجه شده این احزاب رییس اقلیم کردستان را به سرپوش گذاشتن به فساد مالی و نانوایی دولت اقلیم در حل مشکلات مردم این خطه و تداوم حاکمیت خود بر آنان متهم کرده اند. مخالفت داخلی با برگزاری همه پرسی اولین تاثیر عملی خود را به جا گذاشت. خبرگزاری کردپرس اعلام کرد: درگیری دوشنبه شب در کرکوک بر سر همه پرسی 6 کشته و مجروح برجای گذاشت. فرد جان باخته سرگردی از نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان بوده است.
مخالفت های داخلی و منطقه ای و جهانی با برگزاری همه پرسی بارزانی را در موقعیت بسیار شکننده و دشواری قرار داده است. به اعتقاد نگارنده اکنون برگ برنده دراختیار بغداد است. عراق یکپارچه در قبال برگزاری همه پرسی ایستاده و از حمایت های ایران، ترکیه و سوریه برخورداراست و اروپا و آمریکا نیز با برگزاری این همه پرسی مخالفت کرده اند. اکنون بارزانی دو گزینه در پیش دارد.
- برگزاری همه پرسی: چنانچه این همه پرسی در موعد مقرر یعنی سوم مهر ماه برگزار شود و شرکت کنندگان در آن به استقلال اقلیم کردستان رای دهند. در این صورت، اقلیم، بامشکلات بسیاری مواجه خواهد شد و منافعی که کردها در پی آن بودند، تامین نخواهد شد. در اینجا مناسب است به سخنان «فرید اسه سرد» عضو شورای رهبری حزب اتحاد میهنی کردستان اشاره شود. او در گفت‌وگو با روزنامه «کردستان نو» با اشاره به مخالفت جامع جهانی با برگزاری همه پرسی استقلال گفته است: بی توجهی اقلیم کردستان به مواضع و پیشنهادات جامعه بین الملل در مورد همه پرسی موجب از دست دادن حمایت های جهانی و انزاوی سیاسی اقلیم می شود و این گونه رفتارهای سیاسی اقلیم کردستان را به کشوری مانند کره شمالی که منفور جامعه جهانی است؛ تبدیل می کند. اسه سرد تصریح کرد: کره شمالی در مقابله با جامعه جهانی به زرادخانه هسته ای خود تکیه کرده است اما اقلیم کردستان هیچ گونه اهرم فشاری در دست ندارد.
در اینجا مناسب می دانم به سخنان دبیر شورای عالی امنیت ملی حمهوری اسلامی ایران اشاره کنم. علی شمخانی گفت: اگر اقلیم کردستان از عراق جدا شود، تمام گذرگاه های مرزی را مسدود می کنیم. وی افزود: این جدایی به مفهوم پایان یافتن تمامی توافقات امنیتی - نظامی خواهد بود. شمخانی تصریح کرد: ایران در چارچوب تامین امنیت مرزهای مشترک برای مقابله با حضور و فعالیت ضدانقلاب ایرانی که در مناطقی از کردستان عراق تردد دارند با شیوه های کاملا متفاوت نسبت به گذشته رفتار خواهد کرد.
از سخنان دبیر عالی شورای امنیت ملی ایران چینی بر داشت می شود که حضور نظامی ایران در مرزها افزایش پیدا خواهد کرد و تهران تمام روابط اقتصادی و تجاری خود را با اقلیم کردستان را قطع می کند. این درحالی است که ترکیه با برگزاری رزمایش در طول مرزهای مشترکش با اقلیم کردستان عراق اعلام کرده است: در صورت برگزاری همه پرسی صدور نفت این اقلیم از خاک ترکیه قطع خواهد شد و به تمام همکاری های اقتصادی آنکارا با اقلیم کردستان پایان خواهد یافت. بدیهی است که بغداد هم اقدامات اقتصادی و سیاسی شدیدی علیه اربیل بکار خواهد بست. مثلا در مجامع بین المللی هر گونه داد و ستدی را با اقلیم تحت پیگرد قانونی و حقوقی قرار خواهد داد. همچین بعید نیست نظامیان خود را به مناطق مرزی اقلیم اعزام کند. به رغم اینکه سوریه درگیر جنگ داخلی است اما تشکیل دولت مستقل کردی را خطری علیه امنیت ملی خود می دانند لذا دمشق در کنار مخالفان اربیل قرار می گیرد و نهایت همکاری را با آنها خواهد کرد.
- عدم برگزاری همه پرسی: در این چند روزی که تا زمان برگزاری همه پرسی مانده ممکن است کردهابه این نتیجه برسند که شرایط برای برگزاری این همه پرسی فراهم نیست و فشارهای سیاسی و رسانه ای آنها دستاوردی نداشته است یا اینکه بارزانی سرانجام تسلیم فشارهای منطقه‌ای و بین المللی شود و برگزاری همه پرسی به زمان دیگری موکول کند.
در مجموع می توان گفت: چنانچه همه پرسی استقلال اقلیم کردستان در سوم مهر برگزار شود یا برگزاری آن به زمان دیگری موکول شود بازنده اصلی این بازی مسعود بارزانی خواهد بود. در صورتی که این همه پرسی برگزار شود بارزانی مشمول بند یک خواهد شد و در صورت عدم برگزاری آن وجاهت سیاسی 50 ساله خود را از دست خواهد داد و تنها گزینه ای که برایش می‌ماند کناره گیری از قدرت است./۸۴۷/ب۱۰۱/ف
عباس سیدمیر جمکرانی