چشم‌انداز يمن پس از بحران درون شوراي همكاري
به گزارش خبرگزاری رسا، علل بخش قابل توجهي از مشكلات اقتصادي، عقب‌ماندگي مزمن و تداوم جنگ تحميلي يمن، به دخالت كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس و عدم توجه آنها باز‌مي‌گردد. دخالت‌هاي سعودي، امارات و قطر در امور اين كشور به ويژه در دوران بهار عربي، يمن را با انواع تهديدها و چالش‌هاي خطرناك روبه‌رو ساخته و هزينه‌هاي كلان بر گرده اقتصاد فقير و ضعيف اين كشور نهاده است.
بحران و اختلاف دروني شوراي همكاري كشورهاي خليج فارس به ويژه پس از محاصره و انزواي دوحه از سوي برادران عرب، بسياري از قضاياي نهفته و رازهاي جنگ ائتلاف عربي را عليه دولت و ملت يمن برملا ساخته است. بحران درون‌گروهي شوراي همكاري كشورهاي خليج فارس، در ابعاد مختلفي روي ائتلاف‌ها و روند تحولات جهان عرب به ويژه در يمن، ليبي و سوريه و عراق، آثار گوناگوني گذاشته است. بحران اخير و تحولات جنوب يمن، بسياري از اسرار و رازهاي دروني ائتلاف عربي به‌رهبري رياض را فاش ساخته كه جنگ ظالمانه‌اي عليه ملت فقير و صلح‌طلب يمن در 26 مارس 2015 تحميل كرده است.
جنگ تمام‌عيار و محاصره هوايي، دريايي و زميني از سوي ائتلاف عربي طي دوسال و نيم، زيان‌ها و هزينه‌هاي جبران‌ناپذيري را بر ملت يمن تحميل كرد. براساس گزارش‌هاي غربي، شيوع بيماري‌هاي واگير مانند وبا در جامعه بي‌دفاع و محاصره شده اين كشور، يك جنگ بيولوژيكي بوده تا پايداري اين ملت را سست و نابود سازد.
براساس آمار سازمان ملل، هم‌اكنون 19 ميليون يمني (24 ميليون جمعيت كل يمن) نياز مبرمي به كمك‌هاي گوناگون دارند.
جنگ سرد و رسانه‌اي ميان قطر و برادران عرب دوحه بسياري از علل و انگيزه‌هاي جنگ ائتلاف عربي عليه يمن را فراهم ساخته است. داده‌ها و گزارش‌ها درباره جنگ يمن كه اخيراً از سوي رسانه‌هاي كشورهاي حاشيه خليج‌فارس منتشر مي‌شود به روشني نقش و اهداف هركدام از كشورهاي شركت‌كننده در جنگ تحميلي عليه يمن را افشا مي‌كند.
اثر رخدادهاي جنوب و محاصره قطر
به‌رغم تلاش‌هاي همه‌جانبه عربستان سعودي و ائتلاف عربي طي دو سال اخير جهت شكست حوثي‌ها و هم‌پيمانان آن و تحميل حكومت غيرمشروع هادي، نتايج به دست آمده در ابعاد مختلف محدود و كم‌اهميت بوده است. انسجام دروني، اراده و پايداري جبهه و قدرت موشكي عوامل مهمي در مقاومت سترگ يمني‌ها در قبال حمله ائتلاف عربي به رهبري سعودي بوده است. سعودي‌ها با حمايت اطلاعاتي و تسليحاتي امريكا و انگليس تا كنون نتوانسته‌اند موازنه قدرت در عرصه جنگ يمن را به سود خود تغيير دهد.
جنگ بندر حديده كه در ابعاد استراتژيك براي طرفين متخاصم پراهميت و سرنوشت‌ساز بوده هنوز به سود ائتلاف عربي و هم‌پيمانان غربي آن به پايان نرسيده است. براي انقلابيون يمن بندر حديده بسيار حياتي است زيرا آنها در گذشته چهار منفذ دريايي (بندرعدن در ژوئيه 2015، بندر بئر علي در استان شبوه در آگوست 2015، بندر ميدي در استان حَجّه در ژانويه 2016 و بندر المخا در استان تعز در فوريه 2017) را در پي حملات سنگين ائتلاف عربي از دست داده‌اند.
رخدادهاي جنوب يمن
يك از متغيرهايي كه در ابعاد گوناگون روي روند تحولات بحران و جنگ يمن تأثير خواهد داشت، پايه‌گذاري شوراي انتقالي جنوب يمن است. اين رخداد خطرناك و تهديدزا يك تحول ناگهاني نيست و برخي از آگاهان به قضاياي يمن و منطقه بارها وقوع چنين سناريويي را پيش‌بيني كرده بودند. اعلان تشكيل «يگان رزمي نخبگان حضرموتي» كه توسط ارتش اماراتي آموزش ديده، به‌طور هويدا فاش مي‌سازد كه اميران ابوظبي با رايزني‌هاي انگليس در پي عملياتي كردن سناريوي جدايي جنوب يمن به عنوان عمق استراتژيك امارات عربي متحده هستند. تحولات جنوب يمن تبعاتي داشته و موازنه قدرت را در يمن در ابعاد متفاوتي متحول ساخته، از جمله:
1ـ امارات عربي متحده كه نقش برجسته‌اي در بستر‌سازي اين تحول و چيدمان اوضاع امنيت و سياسي پس از آن داشته، بي‌شك يكي از برندگان اين رخداد خطير بوده است. ابوظبي با جدايي جنوب و تثبيت اوضاع آن مي‌تواند بر كليه بنادر اين منطقه مسلط شود و عقبه راهبردي و گسترده‌اي براي خود بسازد و به قدرت و توان نظامي خود ظرفيت تازه‌اي بيفزايد. هم‌اكنون براساس گزارش نشريه لوموند، امارات عربي در خاك جنوب يمن 18 زندان مخفي و سري براي بازداشت مخالفان سياست ابوظبي ساخته است.
2ـ تضعيف حكومت دست‌نشانده سعودي: رژيم وابسته و مزدور رياض در اين تحول برجسته‌ترين زيان‌ديده است زيرا با ازدست دادن عدن ديگر نمي‌تواند مركز و مكاني را براي حكومت خود در يمن داير كند. همچنين ائتلاف سياسي و نظامي حامي حكومت هادي در ابعاد گوناگوني آسيب و زيان خواهد ديد.
3ـ سعودي و ائتلاف عربي: با خروج قطر و توجه امارات عربي متحده به جدايي جنوب يمن، رياض و مابقي متحدانش در باتلاق بحران و جنگ يمن تنها و تضعيف شده‌اند.
4 ـ جريان‌هاي اخوان‌المسلمين: سلفي‌هاي سياسي كه متحد حكومت هادي با گستردگي نفوذ امارات عربي در جنوب يمن هستند، در وضعيت ضعيفي قرار گرفته و لذا به دنبال بازنگري در اهداف و سياست‌هاي خود هستند. اينها در ارزيابي جديد خود به دنبال مفر و خلاصي از مشكلات و فشارهاي سياسي هستند و در اين راستا هم‌اكنون در تلاش هستند كه متحدان و هم‌پيمانان جديدي جست‌وجو كنند و شايد در آينده نزديك با تغيير سياست و مواضع سنتي خود به جبهه قوي‌تر و پايدارتر يعني حكومت انقلابيون يمن در صنعا بپيوندند.
5 ـ انگليس و امريكا: در پي خروج انگليس از اتحاديه اروپا، دو پديده قابل توجه در عرصه جهاني، به‌طور ملموسي مشهود و شاخص شده است. نخست بازگشت انگليس به منطقه شرق كانال سوئز (كه در پي تحولاتي در دهه 70 مجبور به خروج از اين منطقه شد) و دوم بروز پديده ترامپيسم (اقتدارگرايي بي‌ضابطه). اما در قضيه جنگ يمن، اغلب تحليلگران به نقش پنهان ولي مهم لندن در روند تحولات اين كشور توجه و اهتمام مي‌ورزند و افزايش نقش امارات در تحولات اخير جنوب يمن را با توسعه و ماهيت نقش لندن در منطقه خليج‌فارس مرتبط و پيوسته مي‌دانند، زيرا منطقه خليج‌فارس، جنوب يمن و كل شبه قاره هند طي قرن‌ها در سيطره استعمار پير بريتانيا، بوده است.
در زمينه‌ها و ابعاد گوناگوني انگليس در تحولات بحران و جنگ يمن دخالت دارد كه مهم‌ترين آنها عبارتند از:
الف ـ مديريت پرونده بحران يمن در سازمان ملل و ديگر محافل بين‌المللي.
ب ـ برگزاري همايش‌هاي علمي و آكادميك پبرامون موضوع يمن و بحران آن در لندن و ديگر شهرها كه اغلب توصيه‌ها و نتايج آن به عنوان رهنمودها و سياستنامه براي حل قضيه يمن كاركرد داشته است.
ج ـ حمايت اطلاعاتي و تسليحاتي از ائتلاف عربي به ويژه عربستان و امارات عربي.
د ـ نقش برجسته در مديريت جنگ عليه يمن و دادن انواع مشورت‌ها و رهنمودهاي نظامي و امنيتي به ائتلاف عربي به رهبري رياض.
هيچ‌كدام از آگاهان و تحليلگران مسائل يمن، شك و ترديد ندارند كه جنگ تحميلي ائتلاف عربي عليه ملت يمن با چراغ سبز امريكا شروع شده و ادامه جنايات جنگي عليه ملت مظلوم يمن و سكوت سازمان ملل بدون حمايت و پشتيباني واشنگتن ميسر نبوده است. جنگ‌هاي اخير ائتلاف عربي در دريا و تصرف منافذ دريايي يمن بدون كمك و حمايت تسليحاتي و لجستيكي امريكا، قابل تصور و پيش‌بيني نبوده است.
6 ـ خروج قطر از ائتلاف عربي عليه يمن: گرچه نظاميان قطري، نقش محدود و اندكي داشته ولي اين تحول، آثار منفي و گوناگوني روي تركيب و انسجام ائتلاف عربي داشته است. بازيگران محلي مرتبط دوحه به ويژه اخواني‌ها در پرتو اين تحول، دچار تشتت و بلاتكليفي شده‌اند و در حمايت خود از حكومت دست نشانده هادي، دلسرد شده و در ابعادي عقب‌نشيني كرده‌اند. درپي اين تحول، سعودي‌ها منزوي‌تر شده و قدرت مانور نظامي و بسيج نيرو را براي تداوم اين جنگ ددمنشانه و تحميلي، تضعيف كرده است./۹۱۶/۱۰۲/ع
صبري انوشه