کریدور انرژی ترکیه و رژیم صهیونیستی؛ مسیر جدید انرژی در منطقه

به گزارش خبرگزاری رسا، بیست و دومین کنگرۀ انرژی جهان که طی هفته گذشته، با حضور مقامات و شرکت­های مختلف بیش از ۸۰ کشور جهان در استانبول برگزار شد، فرصت مناسبی برای ترکیه و رژیم صهیونیستی بود تا بتوانند در زمینه انرژی به توافقاتی دست یافته و قرارداد همکاری در این حوزه امضاء کنند. بعد از چهار دور مذاکراتی که میان برات آلبایراک وزیر انرژی ترکیه و یووال اشتاینیتز همتای اسرائیلی خود صورت گرفت، طرفین در خصوص همکاری­ های حوزه انرژی از جمله ترانزیت گاز رژیم صهیونیستی از طریق ترکیه به اروپا و... توافق کردند. بر اساس این طرح قرار است سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از میادین گازی تحت کنترل اسرائیل در دریای مدیترانه به ترکیه فرستاده شود. این طرح نه تنها به لحاظ اقتصادی، بلکه به لحاظ سیاسی هم جایگاه اسرائیل را مستحکم ­تر خواهد کرد.

در خصوص انتقال گاز رژیم صهیونیستی به بازارهای جهانی دو مسیر مطرح است:

۱- مسیر اسرائیل ـ ترکیه: این مسیر بهترین و ارزانترین راه برای انتقال گاز دریای مدیترانه می­ باشد، که مورد حمایت ترکیه می باشد. البته رژیم صهیونیستی هم به دلایل اقتصادی به دنبال راه اندازی این مسیر می ­باشد.

۲- مسیر اسرائیل ـ قبرس ـ یونان: این مسیر در سال ۲۰۱۵ در پی سفر نتانیاهو نخست­وزیر اسرائیل به قبرس در رسانه ­ها مطرح شد. رسانه‌های اسرائیل مهم‌ترین هدف این سفر را، بررسی امکان همکاری با قبرس در زمینه بهره‌برداری از حوزه‌های گازی در آب‌های دریای مدیترانه و صادرات آن از طریق خط لوله قبرس ـ یونان به اروپا اعلام کردند. اما به نظر می‌رسد سفر نتانیاهو به قبرس به منظور جلب توجه ترکیه بود، زیرا هزینه این خط که ۲۲۰۰ کیلومتر می ­باشد، در مقایسه با خط لوله ­ای که از ترکیه عبور می ­کند، دو برابر است، اسرائیل آن را چندان ترجیح نمی ­دهد. از طرفی این خط لوله به دلیل گذر از زیر دریا نیازمند سرمایه­ گذاری و هزینه­ های زیادی است.

اسرائیل اکتشافات گازی خود در دریای مدیترانه را اواخر قرن بیستم شروع کرد. این اکتشافات بیشتر جهت مصارف داخلی و خودکفایی صورت گرفت. در خلال سالهای ۲۰۱۳-۲۰۰۹ در پی کشف چندین میدان گازی مهم در سواحل سرزمین­ های اشغالی، مقامات اسرائیل به فکر توسعه این میادین و صادرات آن افتادند. اسرائیل یکی از بزرگترین مصرف کنندگان گاز طبیعی در حوزه مدیترانه می­ باشد و پیش از سال ۲۰۱۳، چهل درصد از انرژی این رژیم  توسط مصر تامین می شد.

اسرائیل هم اکنون ۸ میدان گازی را به تصرف خود درآورده است و همچنین در صدد بهره­ برداری از میدان گازی دیگری که به تازگی در نزدیکی قبرس کشف کرده است، می ­باشد. بنا به گزارش شرکت نفتی بریتسش پترولیوم (BP) میزان ذخایر انرژی تحت کنترل این رژیم در حدود ۲/۰ تریلیون فوت می­ باشد. این در حالی است بخشی از این میادین گازی در نزدیکی سواحل غزه و متعلق به فلسطینی­ ها می­ باشد. دولت فلسطین در راستای قرارداد کمپ دیوید چندین بار اقدام به بهره­برداری از این منابع کرده است، اما با مخالفت و ممانعت این رژیم روبه رو شده است. به طوری که طبق گفته وزیر دفاع اسرائیل در سال ۲۰۰۷، این رژیم با عملیات نظامی، حماس را وادار کرد از ادعای مالکیت بر دریای مدیترانه دست کشیده و تنها به سواحل آن بسنده کند. بنابراین فلسطینی­ها نه تنها نمی ­تواند از گاز استخراج شده در سرزمین خود استفاده کند، بلکه حتی مشتری خرید این گاز نیز می باشند.

ترکیه در حالی تلاش می­ کند این توافق را به نتیجه برساند که ادعای حمایت از مردم فلسطین و نوار غزه را دارد. اگر نگاهی به روابط ترکیه و اسرائیل در دهه اول حاکمیت حزب عدالت و توسعه بیندازیم، متوجه می­شویم که بیشترین عامل بحران در روابط ترکیه با این رژیم، مسئله فلسطین و نوار غزه بوده است. ترکیه حتی روابط دیپلماتیک خود را با این رژیم در جریان کشتی ماوی مرمره قطع کرد. حال این کشور در غصب گاز طبیعی متعلق به فلسطینی­ ها توسط اسرائیل، شریک می­شود.

ترکیه یکی از کشورهای فقیر از لحاظ انرژی می ­باشد و بیشتر واردات خود را از روسیه، ایران و عراق انجام می ­دهد. از آنجا که این کشورها در مسائل و بحران­ های منطقه­ای در یک جبهه و در مقابل غرب قرار دارند، بیم آن می­ رود که این کشورها از اهرم انرژی بر علیه ترکیه که در جبهه غرب قرار دارد، استفاده کنند. بنابراین ترکیه سعی می­ کند از گزینه ­های جایگزین در تأمین انرژی خود استفاده کند. در حال حاضر رژیم صهیونیستی بهترین گزینه برای تأمین انرژی ترکیه می­ باشد، چرا که هر دو به عنوان کشور غیر عرب و متحد در منطقه هستند که اهداف و منافع مشترکی را دنبال می­ کنند. گرچه در ظاهر به نظر می­رسد که ترکیه مخالف سیاست­های این رژیم در سرزمین­های اشغالی می­باشد، اما تاریخ روابط هر دو گویای این واقعیت است که ترکیه همواره از مسأله فلسطین برای افزایش نفوذ خود در بین کشورهای منطقه استفاده کرده است.

یکی دیگر از رویکرد ترکیه در قبال کشورهای دارای منابع انرژی در منطقه استفاده از ظرفیت خود برای انتقال منابع این کشورها به بازاهای جهانی می­ باشد که به اصطلاح سیاست چهارراه انرژی را دنبال می­ کند. در این بین، حمایت غرب به ویژه ایالات متحده آمریکا از این سیاست موجب افزایش سهم ترکیه در امر انرژي شده است. ترکیه در حال حاضر بیشترین سهم انتقال انرژی آسیای مرکزی، قفقاز، را به خود اختصاص داده است و در آینده در نظر دارد سهمی در ترانزیت انرژی روسیه، عراق و ایران داشته باشد. بنابراین هم کشورهای تولید کننده انرژی و هم کشورهای مصرف کننده به نوعی نیازمند ترکیه هستند. این ویژگی علاوه بر اینکه منافع اقتصادی زیادی برای ترکیه دارد، در تأمین امنیت این کشور هم نقش مهمی ایفاء می­ کند. بروز هرگونه بحران در این کشور، امنیت انرژی در منطقه و بازارهای جهانی را تحت تأثیر قرار می­ دهد./۹۹۴/ب۱۰۲/ف

غلامعلی مصطفوی