تحلیلی از پیام‌ها و دستاوردهاى آزادى شهر موصل
به گزارش خبرگزاری رسا، موصل، دومین شهر بزرگ عراق که در سایه خیانت و همراهى برخى مسؤولان عراقى طى 24 ساعت از سوی مزدوران ائتلاف شوم آمریکا، رژیم صهیونیستى و حاکمان مزدور برخى کشورهاى عربى سقوط کرده بود، سرانجام پس از 37 ماه اشغال، در سایه وحدت مثال‌زدنى و از جان گذشتگى فرزندان ملت مظلوم و غیرتمند عراق، آزاد شد.
بدون‌شک این پیروزى بزرگ در سایه وحدت تاریخى و تبعیت یکپارچه ملت عراق از زعامت مرجعیت دینى به‌ویژه فتواى جهاد کفایى آیت‌الله العظمى سیدعلى سیستانى و قرار گرفتن نیروهاى ارتش و نیروهاى بسیج مردمى (حشدالشعبى) در کنار یکدیگر حاصل شده است تا صیانت از این گوهر ارزشمند براى پیمودن مسیرهاى آینده بیش از پیش ضرورى و مورد تأکید قرار گیرد.
آزادى امروز موصل مرهون نگاه راهبردى ملت عراق به مسیرى است که هوشمندانه برگزیده‌اند. آنان به همه وعده و وعیدهاى دروغین و مزورانه دشمن «نه» گفتند و با اراده‌اى پولادین و عزت‌آفرین پاى در میدان نبردى گذاشتند که براى آزادى وجب به وجب خاک خود، غیرت و مردانگى نشان دادند.
در این میان لازم است یاد سردار رشید اسلام شهید حاج شعبان نصیرى که در عملیات آزادسازى شهر موصل شربت شهادت را نوشید، گرامى داریم و هم‌چنین یادى کنیم از سردار شهید حمید تقوى که ایشان هم سال گذشته در مبارزه با داعش و در منطقه سامرا به شهادت رسید.
شهر موصل، مرکز اصلى تجمع گروه تروریستى داعش پس از 268 روز عملیات سنگین به‌طور کامل به کنترل نیروهاى عراقى درآمد. این شهر 1092 روز در اشغال تروریست‌ها بود. عناصر تروریستى داعش بیستم خردادماه سال 1393 با خیانت نیروهاى دولتى توانستند وارد شهر موصل شوند.
اشغال شهر موصل به‌عنوان مرکز استان نینوا از سوی تروریست‌هاى داعش باعث شد تا عراق با یک بحران امنیتى عمیقى مواجه شود؛ بحرانى که حتى احتمال اشغال پایتخت عراق در آن نیز وجود داشت، اما چند روز قبل با آزادسازى کامل موصل، سرانجام این تهدید برطرف شد.
عملیات آزادسازى شهر موصل تقریباً از یک سال پیش آغاز شد و با توجه به این‌که رود دجله از مرکز این شهر عبور می‌کند، این رود، شهر را به دو بخش شرقى و غربى تقسیم کرده است. عملیات نظامى ابتدا در سمت شرقى موصل آغاز شد و با توجه به بافت مسکونى و جمعیتى غیرمتراکم شهر، این عملیات طى 100 روز به پایان رسید و بعد از آن عملیات پاکسازى بخش غربى موصل آغاز شد. عملیات پاکسازى بخش غربى موصل با توجه به بافت جمعیتى و مسکونى متراکم و وجود کوچه‌ها و خیابان‌هاى تنگ و پیچ در پیچ، تقریبا 9 ماه به طول انجامید.
طبق گفته ابو آلاء الولائى، فرمانده گردان‌هاى سیدالشهداء عراق، طى عملیات آزادسازى موصل حدود 5 هزار تروریست داعشى کشته شدند و بر اساس اطلاعات موجود مى‌توان گفت حدود 15 هزار تروریست در موصل باقى ماندند و با احتساب این‌که بالغ بر 10 هزار نفر از آن‌ها از موصل فرار کرده‌اند، مى‌توان گفت هم‌اکنون حدود 5 هزار داعشى در میان مردم مخفى شده و آماده ساماندهى مجدد اقدام علیه نیروهاى عراقى هستند.
با آزادسازى کامل شهر موصل، مرکز استان نینوى، تنها شهر تلعفر و هم‌چنین 20 منطقه کوچک، غالبا در حومه شرقى و شمالى استان نینوى باقى مى‌ماند که همچنان در اختیار عناصر داعش قرار دارد و برنامه بعدى نیروهاى امنیتى عراق، آزادسازى شهر تلعفر است.
بافت جمعیتى شهر تلعفر از قومیت ترکمان تشکیل شده و در آن ترکمان‌هاى شیعى و سنى حضور دارند و در حال حاضر این شهر تحت محاصره نیروهاى حشد الشعبى قرار دارد و با توجه به مخالفت طرف‌هاى منطقه‌اى و بین‌المللى، تا به الان زمینه براى ورود نیروهاى حشد به داخل شهر فراهم نشده است، با این وجود با آزادسازى موصل مى‌توان کار داعش در عراق را پایان‌یافته دانست، چراکه موصل مرکز خلافت خودخوانده داعش بود.
آزادسازى موصل در وضعیت کنونى که بازیگران عمده تحولات منطقه‌اى به فکر بازسازى صحنه بازى منطقه‌اى با هدف حفظ توازن میدانى و سیاسى به نفع تروریست‌ها هستند، از چند نظر اهمیت ویژه‌اى دارد:
1. تغییر صحنه تحولات به نفع جبهه مقاومت؛ تحرک جدید جبهه آمریکایى صهیونیستى سعودى براى تقویت جبهه تکفیر و معارضه علیه جبهه مقاومت که در هفته‌هاى اخیر شاهد آن بودیم، مثمر ثمر واقع نشد و آزادسازى موصل نشان داد جبهه تکفیر در وضعیت شکست قرار گرفته است.
2. مهر ابطال بر پروژه خلافت؛ واقعیت تغییر هندسه تحولات منطقه‌اى و شکست تروریسم و جریان تکفیرى، شکست ساختارهاى بدیل انقلاب اسلامى از حیث نظرى و عملى به‌ویژه پروژه خلافت است که از سوى آمریکا و سعودى دنبال مى‌شود.
3. استقلال و آزادى؛ پیام مهم آزادسازى شهر موصل این است که مقاومت و ایستادگى جانانه هر ملتى در برابر ظلم، تجاوز و تعدى، استقلال سیاسى واقعى و آزادى کامل را براى آن‌ها به ارمغان خواهد آورد. این در حالى است که استکبار جهانى و دست‌نشانده‌هاى منطقه‌اى آن همه تلاش خود را به‌کار بسته تا جلوى استقلال کشورها و ملت‌ها را بگیرند.
اگر نیروهاى ارتش و مقاومت مردمى عراق به توصیه آمریکایى‌ها و متحدانش عمل کرده و غلبه بر داعش را آن‌گونه که آن‌ها توصیف مى‌کردند، ناممکن مى‌دانستند، امروزه نه فقط عراق در اختیار آمریکا و متحدان اروپایى و منطقه‌اى آن بود، بلکه در همسایگى خود با داعشى‌هاى وحشى که تمام امکانات و ظرفیت‌هاى عراق را نیز در اختیار گرفته بودند، روبه‌رو بودیم.
مقامات عراقى بارها اعلام کرده‌اند که آمریکایى‌ها به آنان هشدار مى‌دادند که غلبه بر داعش ممکن نیست و مخصوصا آزادسازى موصل را ناممکن معرفى کرده و حتى برخى از آنان توصیه مى‌کردند با داعش در موصل به تفاهم! برسند اما همین ایام ژنرال «رابرت مک گورک» نماینده آمریکا در ائتلاف آمریکایى موسوم به ضدداعش. در جمع خبرنگاران گفته بود «جنگ موصل به‌ویژه در بخش غربى آن، از سخت‌ترین جنگ‌هایى بود که از زمان جنگ جهانى دوم شاهد آن بوده‌ایم.» و ژنرال «رابرت سوفجى» رییس ائتلاف بین‌المللى ضدداعش نیز تأکید کرده بود «نیروهاى عراقى شایسته تقدیر هستند. هیچ ارتش جدیدى در زمان کنونى قادر نیست کارى را انجام دهد که نیروهاى عراقى در موصل انجام دادند، تنها مى‌توان جنگ جهانى دوم را با این جنگ تشبیه کرد.»
4. امنیت بیشتر مناطق شمالى و مرکزى عراق: موصل دسترسى کاملى به مناطق مختلف عراق ازجمله مناطق کردنشین و مرکزى دارد. داعش در سال 2014م از طریق تصرف موصل توانست به مناطق و استان‌هاى مرکزى عراق همچون تکریت و صلاح‌الدین دسترسى پیدا کند و توانست تا مناطقى از بغداد نیز پیشروى کند.
5. انسداد مرزهاى عراق و دسترسى به مناطق شمالى سوریه: در رابطه با این موضوع باید گفت که اگرچه داعش همچنان در برخى مناطق الانبار حضور دارد و از این طریق به سوریه دسترسى دارد، اما باید گفت دسترسى داعش به سوریه، امروزه محدود به مناطق بیابانى و فاقد اهمیت است. این در حالى است که دسترسى سابق داعش به سوریه از طریق موصل و ارتباط با استان دیرالزور و رقه به‌عنوان پایتخت خودخوانده داعش میسر بود.
6. در رابطه با بعد اقتصادى آزادسازى موصل باید گفت که این استان به‌دلیل موقعیت برتر جغرافیایى و هم‌چنین دسترسى به چاه‌هاى نفت عراق، مسیر و کانال ارتباطى مهمى در جهت انتقال نفت عراق به اروپا از طریق خاک ترکیه است. موصل هم‌چنین به‌دلیل نزدیکى به چاه‌هاى نفت کرکوک (اولین استان نفت‌خیز عراق) محرک مهمى در استخراج منابع عظیم نفتى عراق است. از سوى دیگر موصل دسترسى مهمى به کردستان عراق دارد و مى‌تواند مسیر ترانزیتى خاصى براى کشورهاى همجوار باشد.
7. پیام دیگر آزادسازى موصل، به حامیان داعش در سطح منطقه است. کسانى‌که با حمایت‌هاى خود از داعش به‌لحاظ نظامى، ایدئولوژى و سیاسى، سعى در هرج و مرج و ناامنى در منطقه دارند. این کشورها باید بدانند که حتى با حمایت‌هاى آن‌ها، امروزه داعش در عراق دیگر جایگاهى ندارد. عراق امروزه به مرحله‌اى از توان نظامى و سیاسى رسیده است که حق هیچ‌گونه مداخله در امور داخلى خود را به سایر کشورها همچون عربستان نخواهد داد.
جایگاه عراق در امنیت ملى ایران
عراق به‌عنوان کشورى که بیشترین مرز مشترک را با ایران دارد، از لحاظ اشتراکات تاریخى، فرهنگى و مذهبى، روابط عمیق و دوستانه مقامات عالى‌رتبه دو کشور و هم‌چنین نقش عراق در محور مقاومت و همسایگى آن با سوریه و نیز تأثیرگذارى تاریخى عراق در جهان عرب، مسائل مشترک و مهمى را با ایران دارد و از این‌رو تحولات عراق همواره در بالاترین سطح حساسیت و اهمیت از منظر سیاست خارجى و امنیت ملى ایران مورد رصد قرار مى‌گیرد.
عراق امروز، برخلاف دوره صدام، از بعد امنیت ملى براى ایران یک فرصت است، چراکه افزایش روابط سیاسى، اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى ایران و عراق، آمد و شد مقامات و مردم دو کشور، نزدیکى سیاست‌ها، گرایشات و مواضع دو طرف نسبت به تحولات منطقه‌اى و بین‌المللى، منجر شده امروزه تهران و بغداد، بالاترین سطح روابط در طول تاریخ خود را داشته باشند. بنابراین هرگونه تهدیدى علیه عراق، تهدیدى علیه امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران نیز مى‌باشد و از این‌رو آزادسازى موصل ضریب امنیت ملى ایران را افزایش مى‌دهد. طى مدتى که موصل در اشغال تروریست‌هاى داعشى بود، زمینه سرمایه‌گذارى آمریکا و همراهان منطقه‌اى او بر روى تروریست‌ها و استفاده از آن‌ها علیه امنیت ملى کشورمان وجود داشت، اما اکنون این پایگاه تروریسم در عراق از بین رفته است.
وحدت شیعه و سنى
اختلاف شعیه و سنى در عراق همواره به‌عنوان ابزارى از سوى دشمنان جهت تهدیدآفرینى علیه ایران مطرح بوده است. در جریان نبرد ارتش و نیروهاى مردمى عراق علیه تروریست‌ها، اهل سنت و شیعیان در کنار هم به مبارزه با تروریست‌ها پرداختند. بسیج مردمى عراق اعلام کرده است که 25 هزار رزمنده اهل‌سنت در صفوف حشدالشعبى (بسیج مردمى) عراق با تکفیرى‌هاى داعش مى‌جنگند. چنین وحدتى باعث مى‌شود زمینه ضربه زدن به امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران نیز از بین برود. از سوى دیگر جریانات سیاسى سنى مخالف ایران همواره ادعا مى‌کردند که اهل سنت خواستار کاهش نفوذ ایران در عراق است، اما حضور مستشاران نظامى ایران در عراق و کمک به آزادسازى مناطق سنى‌نشین باعث شد که این ابزار از دست جریان‌هاى سیاسى نیز خارج شود.
پیوند جغرافیایى محور مقاومت
آزادسازى موصل، ارتباط زمینى محور مقاومت از ایران تا لبنان را فراهم مى‌کند. در واقع فراهم شدن یک «کریدور» زمینى که ایران را از طریق عراق و سوریه به لبنان و کرانه مدیترانه وصل مى‌کند، یکى از مهم‌ترین پیامدهاى آزادسازى موصل است و زمینه مانور دادن ایران در این منطقه را فراهم ساخته و این مسأله به‌صورت مستقیم بر افزایش امنیت ملى ایران تأثیر‌گذار است.
دور شدن تهدید از مرزهاى ایران
پیروزى تروریست‌ها در عراق مى‌توانست منجر به ناامن شدن مرزهاى ایران شود. در صورتى که تروریست‌ها موفق به اشغال بغداد مى‌شدند، زمینه هجوم آن‌ها به مرزهاى ایران فراهم مى‌شد، هرچند آنان از کمترین توانایى جهت ناامن‌سازى جدى مرزهاى ایران برخوردار نبودند، اما از لحاظ روانى، پیروزى آنان در عراق، اربابان غربى و منطقه‌ای آن‌ها را جرى‌تر مى‌کرد و فشار علیه ایران افزایش مى‌یافت. در چنین شرایطى آزادسازى موصل سبب شده تا سازمان‌یافتگى داعش در عراق از بین برود و این مسأله به‌معناى این است که تروریست‌ها اکنون به‌دنبال مخفى کردن خود و تلاش براى حملات پراکنده انتحارى هستند. البته حملات انتحارى تروریست‌ها در عراق و کشته شدن مردم بى‌گناه این کشور، یکى از نگرانى‌هاى جدّى ایران است، اما همچنان که گفته شد، فروپاشى لانه آن‌ها در موصل مى‌تواند، زمینه سرمایه‌گذارى آمریکا، عربستان، رژیم صهیونیستى و دیگر اربابان ترور را از بین ببرد و تروریست‌ها وقتى از جایى تأمین نشوند، طى مدت زمان نه چندان طولانى از بین مى‌روند و مهم‌تر این‌که انگیزه‌هاى تروریستى آنان نیز فروکش مى‌کند.
اهمیت این موضوع زمانى است که یادآور شویم سال قبل تقریبا در همین ایام، نیروهاى مقاومت عراق، تحت هدایت سپاه پاسداران، آشیانه منافقین تروریست در عراق را براى آخرین بار هدف قرار دادند و آنان را مجبور کردند از آخرین پایگاه خود در این کشور، یعنى پادگان لیبرتى، به آلبانى فرار کنند. دور کردن دو کانون مهم ترور از عراق و مرزهاى ایران، نقش تاریخى سپاه پاسداران و نیروهاى مقاومت منطقه در افزایش ضریب امنیت ملى ایران را نشان مى‌دهد.
نقش سردار سلیمانى در آزادسازى موصل و افزایش امنیت ملى ایران
حضور مستشارى فرماندهان ایران از ابتداى ورود داعش به عراق، یکى از مؤثرترین اقداماتى بود که در جهت تأمین امنیت ملى صورت گرفت. در اینجا نباید از نقش یک فرمانده و استراتژیست بى‌بدیل، یعنى سردار سلیمانى غافل شد.
توانایى و هوش نظامى سردار سلیمانى به همراه نفوذ زیاد او در بین اهل سنت و شیعیان عراق، باعث شده بود تا وى به‌عنوان یک فرمانده جنگى، سهم زیادى در هماهنگى بین گروه‌هاى معارض عراقى، جهت اقدام علیه تروریست‌ها داشته باشد. سفیر کشورمان در لندن نیز با اشاره به آزادسازى موصل، در رابطه با نقش سردار سلیمانى اظهار کرد: سردار سلیمانى با ابتکارات و شیوه‌هاى نوین نظامى خود، نشان داد که با در نظر گرفتن عالى‌ترین استانداردهاى جهانى، او بى‌تردید بزرگترین استراتژیست نظامى جهان معاصر است. این سردار بزرگ با ابتکارات، خلاقیت‌ها و نگاهى نو در اتخاذ استراتژى نوین نظامى در صحنه‌هاى نبرد عراق و سوریه، مسیر جنگ علیه داعش را چنان تغییر داد تا امروز دنیا بتواند شاهد ظهور آثار پیروزى‌هاى بزرگ ارتش عراق و سوریه در جنگ با داعش باشد.
سردار سلیمانى زمانى به درخواست دولت عراق مسؤلیت مستشارى نظامى براى ارتش عراق را به‌عهده گرفت و به صحنه نبرد عراق وارد شد، که بغداد در شصت کیلومترى مناطق تحت اشغال قرار داشت و داعش تصرف پایتخت عراق را دور از انتظار نمى‌دید. سامرا، کاظمین و مناطق اطراف، همه ناامن بودند و ناامنى‌هاى مداوم این شهرهاى مذهبى و حرمین شریفین، آن‌ها را در تیررس مداوم درگیرى‌هاى نظامى قرار داده بود.
در همان روزى که موصل سقوط کرد، منابع غیررسمى از حضور فرمانده سپاه قدس در عراق خبر دادند. حیدر الخویى تحلیلگر عراقى مؤسسه «چتم هاوس» انگلیس در صحفه توییتر خود نوشت: «یک دوست و منبع آگاه به من گفت که قاسم سلیمانى بلافاصله وارد بغداد شده و شخصا از مراکز دفاعى بغداد بازدیده کرده تا مطمئن شود این شهر از استحکام دفاعى مناسبى برخودار است.»
پس از مطمئن شدن از وضعیت دفاعى بغداد، هدف اول جلوگیرى از پیشروى بیشتر داعش و هدف دوم، بازپس‌گیرى مناطق تحت اشغال تعریف شد.
فتواى «جهاد کفایى» آیت‌الله سیستانى علیه داعش نیز، زمینه را براى جذب و آموزش صدها هزار عراقى براى جنگ علیه این گروه تروریستى فراهم کرد. داوطلبان مردمى که در قالب «کمیته‌هاى بسیج مردمى» سازماندهى شدند، نقش اصلى را براى مقابله با داعش به‌عهده گرفتند. اکثر فرماندهان کمیته‌هاى بسیج مردمى ازجمله هادى العامرى (وزیر کشور عراق و رییس سازمان بدر) و «ابو مهدى مهندس» (فرمانده کمیته‌هاى بسیج مردمى)، روابط نزدیکى با قاسم سلیمانى داشته و دارند و در کنار هم در جنگ ایران و عراق، علیه صدام جنگیده‌اند. فعالیت‌هاى قاسم سلیمانى در عراق محرمانه و دور از چشم رسانه‌ها بود، اما همزمان با شکست‌هاى پى‌درپى داعش، نقش وى بیشتر آشکار شد. هرجا عراقى‌ها در جنگ با داعش به پیروزى رسیده‌اند، بلافاصله عکسى از قاسم سلیمانى منتشر شده است. اولین تصویرى که از قاسم سلیمانى منتشر شد، پس از شکسته شدن محاصره شهر آمرلى واقع در استان صلاح‌الدین بود. از این‌روست که اکنون همه سردار سلیمانى را به‌عنوان یکى از بزرگترین فرماندهان نظامى دنیا مطرح مى‌کنند. نقشى که وى در خنثى کردن تهدیدات تروریست‌ها در منطقه داشته و دارد را نمى‌توان با هیچ اقدام دیگرى مقایسه کرد و اقدامات وى اکنون باعث شده تا امنیت ملى ایران بیش از گذشته تأمین شود./۸۴۷/ب۱۰۱/ف
منبع: تسنیم