گزارشی از انتقال گروه تروریستی داعش به جنوب شرق آسیا

به گزراش خبرگزاری رسا، در پی شکست کامل گروه تروریستی داعش در عراق و در شهر موصل، این تلقی بیش از پیش در محافل سیاسی و امنیتی منطقه ای و بین المللی قوت گرفته است که حامیان این گروه، تروریستهای داعش را به مناطق مختلف منتقل و با سازماندهی مجدد از انان در جهت اهداف شوم خود استفاده می کنند.

زمینه نظری

گروه تروریستی داعش سه منطقه را برای ایجاد خلافت خود انتخاب کرده است که اول خلافت خاورمیانه ای در عراق و سوریه بود که با شکست مواجه شد. دوم خلافت جنوب شرق آسیا است که در مرحله انتقال نیرو و سازماندهی است که با هوشیاری دولتهای منطقه عملیات آنان در جنوب فیلیپین در جزیره میندانائو با شکست مواجه شد و منطقه سوم تحت عنوان خراسان بزرگ است که افغانستان و بخشهایی از جنوب آسیا و آسیای مرکزی را در برمی گیرد. حامیان گروه تروریستی داعش کار انتقال اعضای آن را از عراق و سوریه به افغانستان آغاز کرده اند و با سازماندهی در این کشور به آسیای مرکزی و قفقاز منتقل خواهند شد. اکنون این سوالات مهم مطرح است که گروه تروریستی داعش در جنوب آسیا چه کشورهایی را هدف قرار داده است؟ به رغم تلاشهای حامیان داعش چرا در این منطقه تاکنون موفق نبوده اند؟ اهمیت منطقه جنوب آسیا برای گروه تروریستی داعش چیست؟ نحوه نگاه دولتهای منطقه به گروه تروریستی داعش چگونه است؟

داعش در جنوب آسیا

گروه تروریستی داعش در منطقه جنوب آسیا و شبه قاره هند تلاش خود را برای نفوذ در سه کشور پاکستان، هند و بنگلادش متمرکز کرده است. در میان این سه کشور داعش حضور خود را در پاکستان اعلام و مسؤولیت چندین عملیات تروریستی را در این کشور برعهده گرفته است. هر چند دولت و مقامات نظامی پاکستان حضور گروه تروریستی داعش را در این کشور رد می کنند. با این حال، برخی احزاب و مقامات درباره کم اهمیت دانستن حضور گروه تروریستی داعش در پاکستان هشدار می دهند. گروه تروریستی جهنگوی که در پاکستان فعالیت می کند با گروه تروریستی داعش اعلام بیعت کرده است. با این حال به رغم تبلیغات این گروه و فعالیتهای وهابیون به عنوان حامی اصلی داعش، مردم پاکستان اقبالی به این گروه نشان نداده اند.

هر چند گروه تروریستی داعش مدعی است فعالیتهای خود را در پاکستان آغاز کرده اما در هند و بنگلادش این گروه تروریستی تاکنون توفیقی کسب نکرده است.

در هندوستان چند عامل مانع از نفوذ تروریست های داعش شده است:

اول برخورد قاطع نظامی و اطلاعاتی دولت هند با وهابیت و نفوذ عربستان است که مانع از ریشه دواندن افکار تروریستی و فرقه گرایانه در هند شده است.

دوم همکاری جامع مسلمانان هند با دولت این کشور برای برخورد با جریانهای افراط گرا و تروریستی است. معرفی ذاکر نایک به عنوان مبلغ افکار تروریستی و وهابیت که منجر به اخراج وی از هند شد نمونه مشهود همکاری علمای اسلامی با دولت هند در این خصوص است.

سومین عامل ناکامی وهابیت و داعش در هند خوی مسالمت جویی و پرهیز از هر گونه خشونت و افراط گرایی مسلمانان این کشور است.

حدود 14 درصد از جمعیت یک میلیارد و سیصد میلیون نفری هند را مسلمانان تشکیل می دهند. آنان در مقایسه با مسلمانان پاکستان ازموضع میانه برخوردارند. هر چند مسلمانان هند در شرایط بسیار دشواری زندگی می کنند اما هیچگاه به سمت افراط گرایی سوق نیافته اند.

مسلمانان هند نیز مانند مسلمانان پاکستان به بریلوی و دیوبندی تقسیم میشوند. اما دیوبندی های هند برخلاف پاکستان صلح طلب هستند. دیوبندی های پاکستان با وهابیت و عربستان ارتباط دارند. اما دیوبندی های هند به دلایل زیر هیچگونه ارتباطی با آنها ندارد:

۱- مسلمانان هند اصولا از وهابیت و خشونت گرایی و فرقه گرایی دوری می کنند و همواره با هندوها زندگی مسالمت آمیز داشته اند.

۲- دولت هند هم، تاکنون اجازه نداده است عربستان و وهابیون در آن کشور فعال شوند و با آن مقابله کرده است. این به رغم روابط خوب دولت هند با عربستان است و در واقع دولت دهلی نو روابط تجاری و سیاسی خود را از فعالیتهای فرقه گرایانه عربستان از طریق گسترش فرقه ظاله وهابیت جدا کرده است.

هر چند دولت هند چندین بار ادعا کرده است که برخی عناصر وابسته به داعش و یا رابطان را بازداشت کرده است اما این گروه تروریستی تاکنون موفق به اجرای عملیات تروریستی در هند نشده است. این در حالی است که گروه تروریستی داعش، هند را به عنوان مرکز خلافت خراسان خود اعلام کرده است. با توجه به اختلافات هند و پاکستان در مورد مسایل مختلف بویژه کشمیر عناصر وابسته به داعش امیدوارند بتوانند از این اختلافات به نفع خود استفاده کنند که تاکنون نتیجه بخش نبوده است. یکی از برنامه های داعش استفاده از گروههای بومی شبه نظامی مخالف دولتها برای تسریع در نفوذ و اجرای عملیات تروریستی است. این در حالی است که گروه شبه نظامی اسلامی و افراط گرا در هند حضور موثر ندارد تا داعش با جذب انها حضور خود را در این کشور اعلام کند. تردیدی نیست هند دارای گروههای شبه نظامی مختلف از جمله در ایالت آسام است اما هیچکدام اسلامی نبوده و عمدتا برای استقلال مناطق قومی خود با دولت هند جنگ می کنند و امکان نفوذ داعش در آنها وجود ندارد.

حضور داعش در بنگلادش

کشور سوم هدف- برای گروه تروریستی داعش - بنگلادش به عنوان یکی از پرجمعیت ترین کشورهای اسلامی است. حمله تروریستی سال گذشته در منطقه دیپلمات نشین داکا پایتخت بنگلادش و گروگان گیری در یک رستوران که منجر به کشته شدن دهها تن از گروگانها شد موضوع حضور تروریست های داعش در این کشور را به طور جدی مطرح کرد.

هر چند گروههای تروریستی مختلفی همچون القاعده و انصار الاسلام نیز مسؤولیت انرا برعهده گرفتند اما از انجا که گروه تروریستی داعش در رسانه وابسته به خود یعنی اعماق مسؤولیت این حمله تروریستی را پذیرفت این موضوع بیشتر در محافل رسانه ای بنگلادش و منطقه ای و بین المللی بازتاب پیدا کرد.

روز نامه نیویورک تایمز با اشاره به قتل های صورت گرفته در بنگلادش از جمله قتل یک تبعه ژاپنی و یک تبعه ایتالیایی، تعداد قتل هایی که مسؤولیت آنها را گروه تروریستی داعش در بنگلادش برعهده گرفته است 19 فقره اعلام و تاکید کرد این گروه در این کشور اقدام به قتل های هدفمند از گروهها و قشرهای خاص مانند هندوها، شیعیان و مسیحیان با موقعیتهای اجتماعی و شغلی مختلف می کند.

این در حالی است که دولت بنگلادش حضور گروه تروریستی داعش در این کشور را رد و عامل حملات تروریستی از جمله در رستوران منطقه دیپلمات نشین داکا را گروه موسوم به انصار الاسلام بنگلادش معرفی می کند. در این خصوص دو دیدگاه مطرح است:

1- برخی معتقدند دولت داکا برای جلوگیری از ایجاد هر گونه رعب و وحشت در جامعه و وانمود کردن توانایی های امنیتی خود در سرکوب هر گونه اقدامات تروریستی بخصوص از جانب داعش، حضور این گروه تروریستی را در بنگلادش رد می کند.

2- برخی دیگر هم براین باورند که تاکتیکهای عملیاتی گروه تروریستی داعش در بنگلادش متفاوت است و این گروه با پرهیز از عملیات کشتار جمعی اقدام به قتل های حساب شده و هدفمند می کند.

به نوشته نیویورک تایمز، برخی براین باورند که دولت بنگلادش برای جلوگیری از دخالتهای آمریکا در امور امنیتیش، حضور گروه تروریستی داعش را در بنگلادش رد می کند.

با این حال، دیدگاههای مختلفی نیز در مورد حضور داعش در بنگلادش مطرح است که عبارتند از:

1- برخی جریانات در بنگلادش که پاکستان را دشمن آن کشور می دانند جولان داعش در بنگلادش را پروژه ای پاکستانی برای مقابله با محور هند -بنگلادش می دانند.

2- گروهی دیگر نیز حملات تروریستی اخیر در بنگلادش را نتیجه برخورد ستیزه جویانه دولت خانم شیخ حسینه واجد نخست وزیر این کشور در مقابله با جریانها و احزاب اسلامی از جمله جماعت اسلامی می دانند.

3- دیدگاه دیگری نیز براین باور است گروه تروریستی القاعده که افغانستان و شبه قاره هند را جولانگاه خود می داند مشکل به نظر می رسد اجازه ظهور داعش را در این منطقه از جمله در بنگلادش بدهد. با این حال عناصر جدا شده از القاعده در این کشور که به بی تحرکی آن معترض هستند ممکن است گروهی تحت عنوان داعش را ایجاد و درصد قدرت نمایی باشند.

صرف نظر از دیدگاههای مختلفی که در مورد حضور گروه تروریستی داعش در بنگلادش مطرح است اعتقاد غالب این است که اعتقادات و روحیه مردم بنگلادش به هیچ عنوان پذیرای خشونتگرایی وگروه تروریستی داعش نیست.

همچنانکه مجله نشنال اینترست با انتشار مقاله ای اعلام کرد:

فعالیت گروه تروریستی داعش در بنگلادش نسبتا محدود است زیرا تمایل مردم این کشور برای پیوستن به ان ضعیف می باشد و داعش برای ایجاد جای پای محکم در بنگلادش با مشکلات زیادی روبرو است. اما این به معنای تلاش نکردن داعش برای نفوذ در بنگلادش نیست. این گروه تروریستی از دو طریق کوتاه مدت و بلند مدت می کوشد بنگلادش را به عنوان پایگاهی محکم برای خود در شبه قاره هند تبدیل کند تا از طریق این کشور حوزه عملیاتیش را در هندوستان و حتی میانمار راهبری کند.

- راهبرد کوتاه مدت داعش، همکاری، عضوگیری و یا جذب عناصر و گروههای افراط گرا و تروریستی بومی بنگلادش از جمله جماعت المجاهدین بنگلادش (جی. ام. بی) و گروه موسوم به انصارالله بنگلادش از طریق تطمیع است. دولت داکا براین باور است گروه جماعت المجاهدین بنگلادش پس از فعالیت مجدد تلاش کرده است با داعش ارتباط برقرار کند.
 
-راهبرد بلند مدت داعش از سوی حامیان آن از طریق ترویج و القا دیدگاههای انحرافی وهابی بخصوص در میان جوانان بنگلادش اجرا می شود. وهابیت ریشه تمام افراط گرایی، فرقه گرایی و تروریسم در سطح منطقه و عرصه بین المللی محسوب میشود. به همین دلیل محافل مختلف در بنگلادش در مورد گسترش نفوذ وهابیت و ترویج اندیشه های ستیزه جویانه که پایه و اساس تفکر داعش را تشکیل می دهد هشدار می دهند.

بنگلادش و تهدید جدی تر داعش

توافق دولت بنگلادش و رژیم آل سعود برای پرداخت هزینه ساخت 560 مسجد در این کشور که درجریان سفر اخیر شیخ حسینه واجد نخست وزیر بنگلادش به عربستان حاصل شد بر شدت نگرانیها در مورد پیامدهای تشدید نفوذ وهابیون در بنگلادش می افزاید که ایدئولوژی آل سعود محسوب میشود. در این باره مصطفی کمال وزیر برنامه ریزی دولت بنگلادش اعلام کرد:

دولت عربستان قرار است ۱.۰۷ میلیارد دلار هزینه ساخت این تعداد از مساجد را پرداخت کند.

دنیل پایپس مورخ و بنیانگذار اندیشکده انجمن خاورمیانه در این خصوص براین باور است: تامین مالی طرحهای مذهبی همچون مساجد از سوی عربستان، سرمایه گذاری بر افکار و عقاید مردم است. این وضعیت می تواند در اینده وهابیت را به یک نیروی مخرب قدرتمند تبدیل کند.

مساجد، مدارس مذهبی، مراکز اموزشی حتی مدرن، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی رسانه های دیداری و شنیداری از جمله ابزارهای وهابیون برای القا عقاید انحرافی و مخرب است که امیدوارند زمینه مناسبی را برای عضو گیری گروههای تروریستی از جمله داعش در بنگلادش فراهم کند.

در حالی که مذهب اکثر مردم بنگلادش حنفی است مبلغان وهابی با حضور در عرصه های مختلف حتی برنامه های مذهبی سوال و پاسخ رادیو و تلویزیون این کشور، تفکرات انحرافی وهابیت را ترویج می کنند که گروه تروریستی داعش مولود چنین تفکرات فرقه گرایانه و تروریستی است. عبدالرشید رییس دانشکده مطالبات اسلامی در دانشگاه داکا در این باره می گوید:

تجربه نشان می دهد ایدئولوژی وهابیت عربستان، افراد را ضد دیگر ادیان تحریک می کند. مردم بنگلادش به همه ادیان احترام می گذارند و در صلح زندگی می کنند. بنابراین دولت داکا باید مراقب باشد که وهابیت در این کشور گسترش پیدا نکند.

رضا الحق چندپوری رهبر مسلمانان فرقه صوفی در بنگلادش نیز ضمن انتقاد از موافقت دولت این کشور برای تامین هزینه ساخت 560 مسجد از سوی عربستان تاکید کرد:ساخت این مساجد در بنگلادش هیچ توجیهی ندارد. زیرا حکام سعودی با استفاده از پول برای گسترش وهابیت از طریق این مساجد تلاش می کند.

دولت شیخ حسینه واجد نخست وزیر بنگلادش با همگرایی با سازمان موسوم به حفاظت اسلامی، به ریاست احمد شفی که دیدگاههای تندروانه دارد وانمود می کند که با اسلامگرایان همکاری دارد. این در حالی است که وی و گروهش با وهابیت ارتباط دارند و زمینه ساز گسترش نفوذ این فرقه در بنگلادش محسوب میشوند. سفر اخیر دو تن از خطبای مکه و مدینه به بنگلادش که به همراه احمد شفی با شیخ حسینه واجد دیدار کردند نشان می دهد ارتباط مناسبی میان دوطرف ایجاد شده که زمینه نفوذ بیش از پیش وهابیت در بنگلادش را به عنوان ریشه تمامی گروههای تروریستی و فرقه گرا فراهم می کند.

نتیجه‌گیری

در هر حال، با توجه به تقلای داعش برای حضور در آن کشورها ونیز شرایط ویژه بنگلادش می توان گفت: روند نفوذ سرعت زیادی ندارد. زیرا فرهنگ اجتماعی آنها مداراگرایی و ضد افراط گرایی است. هر چند دولت شیخ حسینه وانمود می کند که با تشدید تدابیر امنیتی و برخوردهای قاطع با عوامل تندرو و مخالفان موفق به کنترل امور امنیتی و جلوگیری از فعالیت هر گونه گروههای تروریستی از جمله داعش در بنگلادش شده است اما نفوذ عقیدتی و فکری وهابیت به عنوان ریشه و اساس تشکیل این گروهها بسیار خطرناک برای امنیت و وحدت ملی این کشور است. به همین دلیل علما و کارشناسان مسایل امنیتی در مورد پیامدهای بی توجهی مقامات سیاسی و مذهبی بنگلادش به این مساله هشدار می دهند و از خانواده ها بویژه جوانان این کشور می خواهند با هوشیاری با تبلیغات وهابی و عوامل عربستان برخورد کنند./۸۴۷/ب۹۰۴/ف

مجید وقاری