سفر وزیرخارجه آمریکا به منطقه؛ حل تنش یا تشدید تنش
به گزارش خبرگزاری رسا، رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا، روز دوشنبه ۱۹ تیر سفر منطقه‌ای خود به خلیج فارس را با هدف تلاش برای حل بحران قطر و جلوگیری از سوق یافتن آن به جنگ منطقه‌ای آغاز کرد. در حالی‌که طرف قطری بر مواضع خود تأکید و هرگونه امتیازدهی، که به مثابه نقض حاکمیت این کشور باشد را رد می‌کند، ائتلاف چهارگانه یعنی عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین هرگونه گفت‌وگو را مشروط به اجرای فهرست شروط ۱۳ گانه توسط قطر کرده‌اند و خطرناک‌تر اینکه این چهار کشور، پنجشنبه‌شب گذشته این فهرست شروط را به دلیل پاسخ منفی قطر به آن، به طور کامل پس گرفتند.
تيلرسون دوشنبه ۱۹ تير سفر منطقه اي خود را با ديدار از کويت آغاز کرد. وي در جريان اين سفر با مقامات کويت گفتگو خواهد کرد.اين سفر به دعوت امير کويت انجام مي شود. کویت در موضوع اختلاف عربستان و چند کشور عربی دیگر با قطر نقش میانجی را بازی می کند.آقای تیلرسون که پس از مذاکره و گفتگو با مقام‌های ترکیه وارد کویت شده، به گفته وزارت خارجه آمریکا در ادامه سفر خود با مقام‌های قطر و عربستان سعودی نیز دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.یک دیپلمات غربی که نامی از وی برده نشده به خبرگزاری رویترز گفته است که پدید آوردن یک ساز و کار نظارتی در مورد حمایت مالی از تروریسم در دستور کار گفتگو‌ها قرار دارد.رکس تیلرسون که پیش از این به عنوان مدیر شرکت نفت و گاز اِکسان‌موبیل مناسبات گسترده‌ای با کشورهای این منطقه برقرار کرده، قرار است با رهبران کشورهای کویت، قطر و عربستان سعودی دیدار و تبادل نظر کند. رکس تیلرسون پیش از این یکشنبه چهارم تیر (۲۵ ژوئن) در واشنگتن گفته بود برخی از این سیزده شرط، «شروط بسیار سختی» است، اما در عین حال خواستار آن شده بود که این چهار کشور و قطر با هم همکاری کنند و راه حلی برای این بحران بیابند.
عربستان و گروهی از کشورهای هم‌پیمان آن، قطر را متهم به حمایت از «تروریسم» می‌کنند و با فشار بر قطر خواهان فاصله گرفتن دوحه از ایران و همچنین قطع روابط قطر از جمله با گروه حزب‌الله لبنان هستند؛ قطر اتهام حمایتش از تروریسم را «بی‌پایه» می‌داند.عربستان، امارات، بحرین و مصر به قطر ۱۰ روز فرصت دادند تا برای برچیده شدن تحریم و محاصره علیه خود، شروط سیزده‌گانه‌ای را بپذیرد، شروطی که قطر هفته گذشته آنها را رد کرد و با تهدید تشدید تحریم‌ها از سوی چهار کشور یادشده روبه‌رو شد.
به نوشته رویترز، آر. سی هاموند، یکی از مشاوران ارشد آقای تیلرسون، در توضیحات خود در خصوص سفر روز دوشنبه وزیر خارجه آمریکا به منطقه، با اشاره به تنش در روابط گروهی از کشورهای عربی با قطر گفت: «هرچه این کشمکش بیشتر ادامه پیدا کند، برای ایران فرصت‌های بیشتری ایجاد می‌شود. هدف ما این است که ایالات متحده امن بماند و امنیت هم‌پیمانان‌مان حفظ شود.او افزود که منظور از سفر تیلرسون به عربستان سعودی و قطر تأکید بر این امر است که: کار، نشد ندارد«.
آمریکا دربحران قطر: سیاست فشار و امتیاز
دولت آمریکا از یک طرف می گوید قطر از تروریسم حمایت می کند و از طرف دیگر تسلیحات نظامی به ارزش ۱۲ میلیارد دلار به این کشور می فروشد و با نیروهای مسلح قطری رزمایش مشترک برگزار می کند.در حالی که بعضی ناظران این سیاست های متناقض را به نبود یک سیاست مسنجم در کاخ سفید ربط می دهند اما به نظر می رسد این سیاست متناقض آمریکا به رهبری ترامپ حاکی از آن است که واشنگتن به تنها چیزی که فکر می کند پول هست و برای دستیابی به آن حتی تلاش نمی کند ظاهر سازی کند.
حالا به نظر می رسد فشارهای ترامپ علیه قطر نیز کارساز بوده و دوحه برای اینکه از ریاض عقب نماند و برای جلب رضایت واشنگتن قرارداد خرید تسلیحات نظامی به ارزش ۱۲ میلیارد دلار را نهایی می کند. در نتیجه باید گفت: اساساً برای آمریکائیها به خودی خود نه تروریزم اهمیت دارد، نه حقوق بشر و نه ثبات و امنیت در منطقه. بلکه آنها از این موضوعات استفاده ابزاری می نمایند. دوستی و دشمنی آنها با کشورها ، دولتها و گروهها، فقط و فقط بر اساس منافع آنها است. این منافع، هر چه که اقتضا نماید اعم از دروغ، تناقض، حمایت از تروریزم، حمایت از دولتهای غیر دمکراتیک و مستبد همچون عربستان، مقابله با نظامهای مردم سالار که با رأی مردم روی کار آمده اند مانند نظام جمهوری اسلامی ایران است. زیرا در منطق زور مدار و ستمگرانه آمریکا، هدف وسیله و روش را توجیه می کند.
تشدید بحران قطر و احتمال وقوع درگیری منطقه‌ای
رکس تیلرسون کویت را به عنوان اولین ایستگاه سفر منطقه‌ای خود انتخاب کرد و این انتخاب در راستای حمایت از طرح ابتکاری و میانجی گرانه «شبخ صباح الاحمد» امیر کویت برای حل سیاسی بحران قطر، انجام شد. ولی شانس پیروزی این تلاش‌های وی بسیار محدود به نظر می‌رسد.
این تحرکات دیپلماتیک آمریکا و بریتانیا با هدف آرام کردن اوضاع و پس از دریافت گزارش‌هایی صورت می‌گیرد که حاکی از احتمال انتقال بحران قطر به مرحله مداخله نظامی است و این احتمال را به‌ویژه نشست روسای دستگاه‌های اطلاعاتی عربستان سعودی، امارات، مصر و بحرین تقویت می‌کند که در آن نشست طرح‌هایی برای بی‌ثبات کردن کشور قطر، ایجاد اختلاف و دودستگی در خاندان حاکم بر این کشور و نیز متحد کردن برخی قبایل علیه نظام حاکم، تدوین شد.
وزرای خارجه چهار کشوری عربی، که چهارشنبه گذشته در قاهره برای اتخاد تدابیر اقتصادی شدید و چه‌بسا نظامی علیه قطر گرد هم آمده بودند، چه‌بسا هیچ‌یک از تهدیدهای خود مبنی بر تعلیق عضویت قطر در شورای همکاری خلیج‌فارس، تشدید تحریم‌های اقتصادی علیه آن را اجرایی نکرده‌اند تا چوب لای چرخ سفر تیلرسون نگذارند و از سوی آمریکا متهم به بی‌نتیجه گذاشتن این سفر نشوند.
چهار کشور عربی محاصره‌‌کننده به موضع خود مبنی بر ضرورت تسلیم شدن کامل و بی‌چون و چرای قطر به خواسته‌های‌شان اصرار دارند و نشست منامه، که بلافاصله پس از پایان سفر تیلرسون برگزار خواهد شد، تحریم‌های جدیدی را اعمال می‌کند و اعلان دولت مصر به ممنوعیت تردد کشتی‌های قطری از کانال سوئز یکی از این شاخص‌هاست.
این ترافیک دیپلماتیک، که شامل سفر وزیران خارجه انگلیس و آمریکاست، دلیلی برای بدتر شدن بحران و تشدید آن است که نزدیک به انفجار است که باید آن را مهار کرد. این تنش بسیار قوی است و وخامت اوضاع منطقه، بسیار منفی خواهد بود و این وضعیت بد، نه تنها کشورهای منطقه بلکه همه جهان را تحت تاثیر قرار خواهد داد.طرفین بحران و منازعه ،مسیری را پیش رفته اند که تداوم آن و حرکت به سمت تنش بیشتر، مستلزم هزینه های بیشتر سیاسی، اقتصادی و حتی خطر بروز جنگ می باشد. از طرف دیگر، کوتاه آمدن هر یک از طرفین نیز مستلزم هزینه های زیادی می باشد. اگر دو طرف منازعه، از موضع خود عقب نشینی نکنند و واشنگتن هم به تمایل رئیس جمهور خود به سمت ریاض ادامه دهد، نه تنها راهی برای تعدیل این بحران به یک عقب نشینی همراه با سازش پیدا نخواهد شد، بلکه بحران، پیچیده تر نیز خواهد شد./۹۹۴/ب۱۰۱/ف
رامین بخشی