پاسخ به پرسش هایی درباره اربعین در یک کتاب

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، رحمت الله ضیائی و مجتبی باقری از فضلای حوزوی در کتاب چراغ هدایت که به همت گروه کلام و معارف پژوهشکده حج و زیارت، وابسته به حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت منتشر شده است، به 22 پرسش درباره اربعین حسینی پاسخ داده اند.

در بخشی از دیباچه این اثر درباره اهمیت اربعین چنین آمده است:

جایگاه اربعین امام حسین علیه السلام از قدیم الایام میان شیعیان و در تقویم تاریخی ‌وفاداران به آن حضرت شناخته شده بوده است‌. اهمیت اربعین حسینی به خاطر آن است که در این روز، یاد شهادت امام حسین علیه السلام زنده شد و پرچم پیام شهادت کربلا در این روز برافراشته گردید.

اگر اربعین نبود بنی امیه موفق می‌شدند یاد حسین علیه السلام و رشادت‌های اهل‌بیت علیهم السلام و یارانش را از خاطره نسل بشر آن روز و اعصار بعد محو کنند. با توجه به اهمیت یاد شده، حفاظت از این رویداد عظیم وظیفه همگانی و حفظ جایگاه آن در مقابله با انحراف ها و آسیب‌ها امری اجتناب‌ناپذیر است . ازاین‌رو پیاده‌روی اربعین حسینی علیه السلام از نجف تا کربلا در سال‌های اخیر به فرهنگی جدانشدنی از سلوک شیعیان و آزادگان جهان تبدیل شده است و هر سال سیل جمعیت عاشقان حسینی از پیر و جوان و زن و مرد به سوی حرم سید و سالار آزادگان جهان رهسپار می‌شوند و هر سال بر سیل این جمعیت مشتاق افزوده می شود.

از سوی دیگر، دشمن نیز در طول تاریخ برای خنثی سازی این مراسم عظیم، برنامه های مختلفی مانند تخریب، تهدید و تحریف و ... را در دستور کار خود قرار داده است و به‌خصوص در سال‌های اخیر برای رسیدن به اهداف شوم خود به حربه‌ای خطرناک‌تر روی آورده و آن، ایجاد شبهه و تردید در اذهان و قلوب پاک درباره مراسم باشکوه اربعین حسینی است.

از‌این‌رو وظیفه همه فرهیختگان و اندیشوران جهان تشیع است که با تمام توان به مقابله علمی با این حربه خطرناک برخاسته و با پاسخ‌های متقن و محکم به سؤالات و شبهات در مورد این حماسه و حادثه بی‌نظیر، راه هر گونه تردیدافکنی را سد کنند.

در ادامه به پرسش های 22 گانه و بخشی از پاسخ آنها اشاره می شود؛

پرسش اول: اساس پیاده‌روی اربعین

آیا پیاده‌روی اربعین، اساس و ریشه‌ای در اسلام دارد؟ دلایل مشروعیت آن چیست؟

پاسخ:

زیارت اربعین با پای پیاده، از نگاه تاریخی، ریشه در زیارت صحابی بزرگ و گرانقدر رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله، جناب جابر بن عبدالله انصاری دارد. ایشان نخستین کسی بود که از مدینه به کربلا رفت و به زیارت امام حسین علیه السلام توفیق یافت. همچنین سنت مقدس پیاده‌روی برای زیارت امام حسین علیه السلام، در روزگار امامان علیهم السلام وجود داشت. ائمه علیهم السلام می‌فرمودند: هر کس پیاده به زیارت امام حسین علیه السلام برود، پاداشی چنین، و هر کس سواره برود، پاداشی چنان خواهد داشت.

پرسش دوم: ثواب‌های متفاوت برای زیارت اربعین

چرا در روایات، ثواب‌های متفاوتی برای زیارت اربعین امام حسین علیه السلام بیان شده است؟

پاسخ:

می‌دانیم که هر عمل، با توجه به اینکه در چه زمانی، چه مکانی، چه شرایطی، از سوی چه کسی، با چه هدفی و با چه میزان بصیرتی انجام گیرد، ارزش‌هایی متفاوت و تأثیراتی مختلف پیدا می‌کند. مرحوم علامه مجلسی، در بیان رمز این اختلاف پاداش‌ها و گوناگونی تعبیرها در ثواب آن، می‌گوید:

شاید اختلاف این اخبار، در اندازه ارزش، فضیلت و ثواب زیارت را بتوان بر اختلاف اشخاص و عمل‌ها و نیز، کم و زیادی ترس در راه زیارت، یا دوری و نزدیکی مسافت و... حمل کرد؛ زیرا هر عمل نیکی، نسبت به اختلاف مراتب اخلاص، شناخت، تقوا و دیگر شرایطی که موجب کمال یک عمل است، دارای ثواب و ارزش‌های متفاوت می‌شود. علاوه بر اینکه در بسیاری از احادیث، امامان، طبق درک، شعور، اندازه ایمان، ظرفیت و گنجایش فکری طرف، سخن می‌گفتند.

پرسش سوم: نقش اهل بیتعلیهم السلام در زیارت اربعین

آیا خود اهل بیت در ایجاد و استمرار زیارت اربعین، نقشی داشته‌اند؟

پاسخ:

بر اساس برخی روایات، اولین کسانی که در اربعین اول به زیارت امام حسین علیه السلام رفتند، امام سجاد علیه السلام و خاندان امام حسین علیه السلام بودند. آنان پس از اسارت و برگشت از سفر شام، مصادف با اربعین شهادت امام حسین علیه السلام و دیگر شهدا، به کربلا رسیدند و از همان ابتدا، اهمیت زیارت اربعین امام حسین علیه السلام را تأیید و تأکید کردند. همچنین در این خصوص، روایتی از امام حسن عسکری علیه السلام وارد شده است که در آن، زیارت اربعین امام حسین علیه السلام، هم‌ردیف نمازهای یومیه، از نشانه‌های مؤمن شمرده شده است.

پرسش چهارم: پیاده‌روی اربعین و خودآزاری!

آیا پیاده‌روی اربعین، خودآزاری نیست؟ با توجه به اینکه پیاده‌روی موجب خودآزاری و مشقت است، آیا پیاده‌روی اربعین، از نظر اسلام، مشروع است؟

پاسخ:

در این شبهه، ادعا شده است که پیاده‌روی اربعین، یک نوع خودآزاری است و خودآزاری، در اسلام ممنوع است. از‌این‌رو خداوند متعال، راضی به این عمل نیست!

در پاسخ به این ادعا، باید گفت که ضرر بر دو نوع است:

1.  ضرری که موجب مرگ، قطع عضو و امثال آن شود؛

2. ضرری که تا این حد نیست، گرچه اندکی سختی و رنج داشته باشد.

بی‌گمان پیاده‌روی برای زیارت امام حسین علیه السلام، از نوع اول نیست، بلکه اگر ضرری هم باشد، از نوع دوم است، که همراه با مشقت و رنجی اندک است؛ اما این رنج اندک، با منافع فراوانی که از این ناحیه نصیب مؤمنان می‌شود، قیاس شدنی نیست. بی شک این راهپیمایی بزرگ، افزون بر جنبه معنوی، سبب نشاط، تحرک و طراوت در انسان می‌شود.

پرسش پنجم: تعداد زائران اربعین

آیا شهر کربلا، گنجایش این حجم از جمعیت (بیست میلیونی) را دارد؟

پاسخ:

بدیهی است که شهر کربلا، در حال حاضر گنجایش یک‌باره جمعیت بیست میلیون زائر را ندارد و کسی نیز چنین ادعایی نکرده است، بلکه آنچه مورد ادعای رسانه‌هاست، تعداد تخمینی زائران زیارت اربعین، در یک بازه زمانی خاص است، که از اوائل ماه صفر تا بیست‌ویکم صفر را در بر می‌گیرد. زیارت در این بازه زمانی، به طور متناوب صورت می‌گیرد و خبرگزاری‌ها، بر اساس مشاهده‌های خویش، آن را در حدود بیست میلیون برآورد کرده‌اند. این ادعا دور از واقعیت نیست؛ زیرا تمام این جمعیت، یک باره وارد شهر کربلا نمی‌شود بلکه به ترتیب، وارد می‌شوند و پس از زیارت و اجرای مراسم عزاداری، به سرعت از کربلا خارج می‌شوند، تا امکان ورود عزاداران دیگر نیز فراهم شود.

پرسش ششم: مشروعیت عزاداری

آیا عزاداری (در اربعین و غیر اربعین) مورد نهی پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه بود؟ آیا این کار برگرفته از مسیحیت نیست؟

پاسخ:

درباره عزاداری، نه‌تنها از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام نهی وارد نشده است، بلکه آیات و روایات فراوانی دلالت می‌کند که اصل عزاداری، مشروع است. حضرت رسول صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام نیز خود عزاداری می‌کردند و دیگران را نیز به عزاداری برای شهدا سفارش می‌کردند.

پرسش هفتم: مشروعیت سینه زدن

چرا در ایام اربعین، شیعیان بر سر و سینه می‌زنند؟ با اینکه در منابع شیعه هم، مورد نهی قرار گرفته و حرام است.

پاسخ:

در پاسخ به این پرسش، باید گفت که دلایل زیادی برای اثبات مشروعیت عزاداری و سینه‌زنی برای امام حسین علیه السلام وجود دارد. در این بین، ما تنها به چند مورد از سنت معصومان علیهم السلام اشاره می‌کنیم:

نقل شده است هنگامی که زنان و فرزندان خاندان هاشمی را از شام به سمت مدینه حرکت دادند، در میان راه، از راهنمای قافله خواستند آنها را به کربلا ببرد، تا با شهیدان کربلا تجدید دیدار کنند. هنگامی که به آن سرزمین رسیدند، دیدند که جابر بن عبداللّه انصاری و جمعی از بنی‌هاشم برای زیارت قبر حسین علیه السلام به کربلا آمده‌اند. این دو قافله، وقتی با یکدیگر ملاقات کردند، دیدارشان همراه با اندوه، گریه و بر سر و صورت زدن بود. به این ترتیب آنان، ماتمی جانسوز در آن سرزمین برپا کردند.

پرسش هشتم: نوحه‌گری در روایات

در روایات آمده است، کسی که نوحه‌سرایی کند و کسی که گوش دهد، هر دو ملعون‌اند، با این حال، چرا شیعیان در زیارت اربعین، عزاداری می‌کنند؟

پاسخ:

اگرچه در برخی روایات آمده است که نوحه‌سرایی، از رسوم جاهلیت است یا اینکه نوحه‌گر، ملعون است، ولی اولاً این روایات از نظر سندی ضعیف هستند و علمای حدیث‌شناس شیعه، به محتوای آنها اهمیت نداده‌اند و با توجه به علم حدیث‌شناسی و رجال، ‌این دسته از روایات از درجه اعتبار مردود است؛ هرچند در منابع روایی ذکر شده است؛ زیرا بدیهی است که صرف وجود روایت در منابع، دلیل بر اعتبار آن نیست.

ثانیاً بر فرض صحت این‌گونه احادیث و قبول آنها، باید با روش علمی، مراد و مقصود آنها را به دست آورد، تا روشن شود که آیا نوحه‌سرایی برای میت، به طور کلی جایز نیست یا مقصود از منع، برخی اقسام نوحه‌گری است؛ زیرا دسته‌ای دیگر از روایات، به طور صریح مشروعیت نوحه‌سرایی را تبیین می‌کنند. به طور کلی دو نوع نوحه‌سرایی داریم: نوحه‌سرایی غیر مشروع و نوحه‌سرایی مشروع.

پرسش نهم: عزاداری و بدعت

آیا عزاداری برای امام حسین علیه السلام در قرن سوم از سوی معزالدوله دیلمی پایه‌گذاری شد؟ آیا عزاداری برای امام حسین علیه السلام، در دوران صفویه مرسوم شد و در زمان امام صادق علیه السلام و شیخ مفید مرسوم نبود؟

پاسخ:

عزاداری در غم سرور و سالار شهیدان، از همان روز عاشورای سال  61 ه‍ .ق و بعد از شهادت آن حضرت و یارانش، شروع شد. حضور اسیران بر جنازه شهدای به خون خفته و صحبت ها و نوحه‌سرایی که از سوی بازماندگان آنها انجام می‌شد، بالاترین درجه عزاداری بود که صورت گرفت. پس از آن، به مناسبت های مختلف و با روش های گوناگون عمل می‌شد. البته در هر عصر، متناسب با امکانات و شرایط همان عصر، عزاداری بر پا می‌شد.

در بسیاری از دوره‌های تاریخی، شیعیان در تقیه بودند و آزادانه نمی توانستند آنچه را می‌خواستند، انجام دهند. نباید انتظار داشت که مانند آنچه امروز در کشورهای اسلامی عزاداری صورت می‌گیرد و در زیارت اربعین، جمعیت میلیونی زائران به عشق امام شهدا، خودشان را به کربلا می‌رسانند، در آن زمان‌ها نیز، این‌گونه جمعیتی جمع می‌شد. در آن زمان ها تعداد زائران و عزاداران در این حد نبود؛ ولی از روایات زیادی که به ما رسیده است، استفاده می‌شود که تمام اهل بیت علیهم السلام عزاداری می‌کردند و به گونه‌های مختلف به جامعه آن وقت، عزاداری برای امام حسین علیه السلام را القاء می‌نمودند تا کم کم عزاداری در سراسر جهان گسترش یافت.

پرسش دهم: عدم توانایی مزور

آیا امام حسین علیه السلام و حضرت ابوالفضل علیه السلام که از دنیا رفته‌اند، می‌توانند حاجت زائران را برآورده کنند؟

پاسخ:

پیش از پاسخ به این پرسش، از طریق آیات، روایات، عمل رسول‌الله صلی الله علیه و آله و بزرگان دین، لازم است به این نکته اشاره کنیم که یكی از اختلافات اساسی بین عقاید و باورهای پیروان مکتب انبیاء الهی و مکاتب مادی، در این است که آیا انسان پس از مرگ، نابود می‌شود و دیگر اثری از او در عالم هستی باقی نمی ماند و با فنای جسم، روح نیز فنا می‌پذیرد؟ این، همان چیزی است که مادیون به آن باور دارند.

پرسش یازدهم: نذر برای غیر خدا

آیا می‌توان از چیزهایی که برای غیر خدا نذر می‌شود، مانند نذر برای امامان، مصرف کرد؟

پاسخ:

پیش از آنکه نگاه شیعیان را در موضوع نذر بیان کنیم، لازم است معنای اصطلاحی نذر، روشن شود، نذر، عبارت است از اینکه انسان، خود را ملزم و متعهد كند كه اگر حاجتش برآورده شد، كاری را انجام دهد. مثلاً بگوید: برای خداست بر عهده من كه اگر از این بیماری خوب شدم، گوسفندی را ذبح کنم. این، همان نذر شرعی است و باید نذر برای خداوند باشد و برای غیر او جایز نیست.

پرسش دوازدهم: حدیث ارتداد و روایت حضور جابر در اربعین

روایت حضور جابر در اربعین امام حسین صلی الله علیه و آله در کربلا را چگونه با حدیث «ارتد الناس بعد النبی الا ثلاث»، که جابر هم یکی از مرتدین است، جمع می‌کنید؟

پاسخ:

روایتی که می‌گوید پس از درگذشت رسول الله صلی الله علیه و آله، همه صحابه به جز سه نفر مرتد شدند، از نظر سندی ضعیف است؛ زیرا در سلسله سند آن، افراد مجهولی وجود دارند و از نگاه اصول و ضوابط علم رجال، مخدوش‌اند. از این‌رو هیچ‌گاه به مضمون چنین روایاتی اعتنا نمی شود. از جمله افرادی که در سند این روایت قرار دارد، «یحیی بن خالد» است. این شخص به دلیل مجهول بودنش، نه مدح شده است و نه ذم.

پرسش سیزدهم: تاریخچه اربعین

ریشه‌های اربعین و تاریخچه آن در اسلام چیست؟

پاسخ:

اربعین در لغت به معنای چهلم است و در اصطلاح، به بیستم صفر سال ۶۱ه‍.ق، چهلمین روز شهادت امام حسین علیه السلام اطلاق می‌شود. گرامی‌داشت اربعین سالار شهیدان، در میان شیعیان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از دیدگاه بسیاری از صاحب‌نظران و مورخان شیعه و اهل سنت، مبنای تاریخی چنین بزرگداشتی، ورود اهل بیت علیهم السلام به کربلا، در اولین اربعین حسینی و دفن سرهای مطهر شهیدان، به‌ویژه سر مقدس امام حسین علیه السلام در کنار پیکرهای مطهر آنهاست.

پرسش چهاردهم: مکان قبر امام حسین علیه السلام

برخی ادعا می‌کنند محل دفن امام حسین علیه السلام، نامشخص است؛ با این حال چگونه ممکن است جابر در اربعین امام حسین علیه السلام را زیارت کرده باشد؟

پاسخ:

درباره محل دفن پیکر امام حسین علیه السلام، تقریباً هیچ اختلافی وجود ندارد. از همان روزهای اول حادثه جانسوز، برای خود اهل بیت علیهم السلام و افرادی دیگر از بنی‌اسد، که در دفن شهدای کربلا آمده بودند، قبر امام حسین علیه السلام، یاران و اهلبیت او مشخص بود. شیخ مفید می‌نویسد:

گروهی از بنی‌اسد که در غاضریه بودند، نزد اجساد مطهر امام حسین علیه السلام و یارانش آمده، بر آنان نماز گزارده، آنان را دفن کردند. بدین ترتیب که حسین علیه السلام در همین جایی است که اکنون، قبر شریف اوست و فرزندش علی‌اصغر، کنار پای حضرت است. برای شهیدان (از خاندان و یاران آن بزرگوار که اطرافش به زمین افتاده بودند) گودالی در پایین پای حسین علیه السلام کنده، همگی را گرد آورده، در آنجا دفن کردند. عباس بن علی علیه السلام را نیز در همان‌جا که کشته شده بود، سر راه غاضریه (جایی که اکنون قبر اوست) دفن کردند.

پرسش پانزدهم: اعتبار مقتل ابومخنف

آیا زیارت اربعین امام حسین علیه السلام، مدرکی جز مقتل ابومخنف ندارد؟

پاسخ

در پاسخ به این ادعا باید گفت که تنها ابومخنف نیست که موضوع اربعین سید الشهدا علیه السلام را نقل کرده است، بلکه کسانی دیگری نیز هستند که این مسئله را بیان کرده و به آن صحه گذاشته‌اند. ابوریحان بیرونی (م.440ه‍.ق) به صراحت تمام گفته است:

در روز بیستم [صفر]، سرِ حسین علیه السلام به بدنش ملحق و در همان مکان دفن شد و زیارت اربعین، درباره این روز (بیستم صفر) است و آنان (چهل نفر) اهل بیت او بودند [که] پس از بازگشت از شام، [قبر امام علیه السلام را زیارت کردند].

پرسش شانزدهم: اربعین و سنت نبوی

آیا شیوه‌های عزاداری در اربعین، اسلامی است و احیای اربعین، بر خلاف سنت نبوی نیست؟

پاسخ:

عزاداری شیعیان، چه در اربعین و چه در ایام دیگر، نه‌تنها بر خلاف سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله نیست، بلکه عین سنت ایشان است و به جرئت می‌توان گفت، اولین عزاداری درباره امام حسین علیه السلام، از سوی شخص رسول الله صلی الله علیه و آله بود. این، تنها سخن و ادعای شیعیان نیست، بلکه در منابع معتبر اهل سنت نیز روایاتی وجود دارد که این ادعا را اثبات می‌کند.

پرسش هفدهم: بازنگشتن اسیران به کربلا

برخی مدعی‌اند، اسیران کربلا، هیچ وقت به کربلا بازنگشتند، نه در اربعین اول و نه سال‌های بعدی؛ پاسخ چیست؟

پاسخ

اینکه گفته می‌شود اسیران به کربلا برنگشتند، خلاف واقعیت تاریخی است؛ زیرا دانشمندان زیادی معتقدند، اهل بیت امام حسین علیه السلام در بیستم صفر، یعنی اولین اربعین شهادت امام حسین علیه السلام، به کربلا رسیدند و همراه با جابر بن عبدالله انصاری، صحابی بزرگ رسول الله صلی الله علیه و آله، شهدای کربلا را زیارت کردند. از‌این‌رو آنها به عنوان اولین زائران امام حسین علیه السلام در تاریخ ثبت و ضبط شده‌اند. برخی از نویسندگانی که به این مسئله تصریح کرده‌اند، عبارت‌اند از: ابوریحان بیرونی، دانشمند پرآوازه قرن پنجم، بر اساس مستنداتی که در اختیار داشت، با اطمینان می‌گوید: «در روز بیستم صفر، سر حسین علیه السلام به بدنش ملحق و در همان مکان دفن شد و زیارت اربعین نیز در این روز (بیستم صفر) بود و آنان، چهل نفر بودند که پس از بازگشت از شام قبر امام را زیارت کردند».

پرسش هجدهم: اربعین و سیاست

آیا برگزاری باشکوه اربعین، به دلایل سیاسی است؟

پاسخ:

اگر خوب به تاریخچه پیاده‌روی اربعین حسینی بنگریم، یقین خواهیم کرد که این مراسم دینی باعظمت، مردمی ترین مراسمی است که در دنیا برگزار می‌شود و سیاست، هیچ‌گونه دخالتی در آن ندارد. پیش از اینکه دولت های شیعه در ایران و عراق به وجود بیاید، شیعیان عراق، به‌ویژه علما و بزرگان در ایام اربعین از نجف به کربلا پیاده می‌رفتند و موکب‌ها و پذیرایی ها (در حد محدود، نه به این گستردگی که اکنون وجود دارد) صورت می‌گرفت.

پرسش نوزدهم: اربعین و اهل سنت

آیا شیعیان در تقابل با اهل سنت، مراسم اربعین را برگزار می‌کنند؟

پاسخ:

برخی از رسانه‌های عربی، تلاششان بر این است که این حرکت را به نوعی عرض‌اندام و خودنمایی شیعیان در برابر اهل سنت تلقی کنند، درحالی‌که بسیاری از اهل سنت عراق هم در این مراسم شرکت دارند. عشایر غرب عراق، با نمادهای خودشان در مراسم اربعین شرکت می‌کنند و این امر نشان می‌دهد که این حرکت، نوعی تلاش برای ایجاد وحدت میان شیعه و سنی تلقی است.

بی شک، امام حسین علیه السلام، یکی از نماد های وحدت میان فرقه‌های اسلامی است و متعلق به همه مسلمانان است و همه می‌توانند از وجود نورانی آن حضرت در زندگی سیاسی، اجتماعی و دینی خویش بهره ببرند. البته که شیعیان در تمسک به مکتب عاشورا از همه فرقه‌های اسلام جلوترند و از همه بیشتر از این چراغ هدایت استفاده کرده‌اند، ولی این‌گونه نیست که برادران اهل سنت از این قضیه به کلی بر کنار بوده و بی تفاوت از آن گذشته باشند. وقتی به تاریخ بنگریم، بزرگانی از علمای اهل سنت را می‌یابیم که از واقعه روز عاشورا و آنچه بر خاندان پیامبر گذشت، متألم و عزادار بودند.

پرسش بیستم: هزینه‌های زیارت اربعین

چرا این همه برای اربعین هزینه می‌شود؟ بهتر نیست این پول‌ها در راه رفع مشکلات جوانان و فقیران مصرف شود؟

پاسخ

برای اینکه پاسخ این شبهه به خوبی روشن شود، نیاز است که به یک نکته اشاره کنیم و آن اینکه، پرداخت هزینه‌ها دو نوع است:

1. نفاق واجب: مانند زکات، خمس، کفاره، آنچه به سبب نذر در مورد خاص واجب می‌شود و هزینه افراد تحت تکفل؛

2. نفاق مستحب: مثل صدقه، تبرعّات، اوقاف و. ... 

در مورد انفاق های واجب، که برای تأمین نیاز فقیران، یتیمان، سادات و... باید هزینه شود، مؤسسات دولتی و مردمی باید به گردآوری و هزینه کردن آنها اقدام کنند و حق ندارند آن را در غیر از موارد تعیین شده، حتی در شعائر حسینی، هزینه کنند. اما نذورات و انفاق‌های مستحب با انواع گوناگون آن، تابع نیت نذرکنندگان و هزینه کنندگان است. انفاق‌های داوطلبانه هم به اختیار خود اشخاص است که صرف چه کاری شود.

اموالی که در مسیر اربعین و زیارت امام حسین علیه السلام هزینه می‌شود، مانند نذورات برای شعائر حسینی، انفاقات داوطلبانه، صدقات، تبرّعات و اوقاف برای شعائر حسینی، خاص این مراسم است و کسی حق ندارد نذورات این راه را صرف کار دیگری کند، یا مردم را به هزینه کردن اموال خود در کاری دیگر مجبور کند.

پرسش بیست و یکم: علت اختصاص اربعین به امام حسین علیه السلام

چرا شیعیان، تنها برای امام حسین علیه السلام مراسم اربعین می‌گیرند؟

پاسخ:

هرچند شیعیان در طول سال، برای امام حسین علیه السلام و شهدای کربلا عزاداری می‌کنند و در هر مصیبتی که برای هر کدام از شیعیان پیش می‌آید و عزیزان و بستگان خویش را از دست می‌دهند، بیش از اینکه بر عزیز از دست رفته خویش گریه کنند، بر مظلومیت امام حسین علیه السلام و یاران ایشان گریه و عزاداری می‌کنند، اما اینکه چرا تنها برای امام حسین علیه السلام اربعین می‌گیرند، نه برای بقیه ائمه علیهم السلام، دلایلی خاصی دارد که در این اثر به آنها اشاره شده است.

پرسش بیست و دوم: پیاده‌روی و اغتنام فرصت

اگر هدف ما زیارت است، چرا چند روز وقتمان را صرف پیاده‌روی کنیم و از زیارت بیشتر در جوار امام حسین علیه السلام محروم بمانیم؟

پاسخ:

البته که در پیاده‌روی در راه زیارت دشواری ها و مشکلات بسیاری وجود دارد، ولی با توجه به روایتی که از رسول الله صلی الله علیه و آله آمده است که فرمود: «افضل الاعمال احمزها»؛ «بهترین اعمال، مشكل‏‌ترین آنهاست»، فلسفه این رفتار به خوبی روشن می‌شود و به طور کلی، عباداتی که با سختی همراه است، دارای ثواب بیشتری است.

مؤسسه فرهنگی هنری مشعر کتاب چراغ هدایت را در قطع رقعی و صد صفحه و در شمارگان 1000 نسخه با تدوین پژوهشکده حج و زیارت منتشر کرده است./920/پ ۲۰۰/ش