اخوان المسلمین افغانستان؛ از جنگ علیه شوروی تا فعالیت ضد آمریکا

خبرگزاری رسا ـ گروه بین‌الملل: جمعیت اخوان المسلمین یکی از جمعیت‌های اسلام‌گرای عصر حاضر است که شاخه‌های متعدّدی را در بسیاری از کشورهای اسلامی و حتی غیر اسلامی تاسیس کرده است. افغانستان نیز از جمله کشورهایی است که اخوان المسلمین در آنجا حضور پررنگی دارد. در ادامه با نحوه شکل‌گیری و اندیشه‌ها و شخصیت‌های تاثیر گذار این جمعیت آشنا خواهیم شد.

اولین جرقه‌های شکل‌گیری اخوان در افغانستان
 برخی معتقدند که وجود اخوان در افغانستان به روزهای آغازین مبارزه با اشغال شوروی باز می‌گردد که بسیاری از جهادی‌ها برای آزادی افغانستان از کشورهای عربی و غیر عربی وارد خاک افغانستان شدند تا این کشور را از چنگال اشغالگری شوروی‌ها آزاد کنند و همین امر به تاسیس اخوان المسلمین در افغانستان انجامید.

در مقابل اما تفسیر متفاوتی نیز از نحوه شکل‌گیری اخوان المسلمین در افغانستان مطرح است. افغانستان نیز یکی از کشورهای تحت استثمار امپراطوری بریطانیا در دهه چهل بود و مانند سایر کشورها از اشغالگری رنج فراوان می‌برد. این امر بستر را برای حضور اخوانی‌ها فراهم کرد تا با هدف آزادسازی افغانستان از سیطره انگلیس شاخه‌ای از این جمعیت را در این کشور ایجاد کنند.

اخوان المسلمین در آن روزگار اخبار و حوادث افغانستان را به دقت رصد می‌کرد. حسن البنا موسس اخوان مقالات متعدّدی در حمایت از مردم افغانستان منتشر ساخت و همایش‌های مختلفی در حمایت از ملت افغانستان آغاز شد. حسن البناء در مقاله‌ای با هجوم به پادشاه افغانستان می‌نویسد: «ایران و افغانستان حکومت‌های پریشانی دارند. فرصت طلبان از هر گوشه و کناری به این دو کشور وارد شدند تا ثروت‌های دو ملت را چپاول کنند.»

با تاسیس جمهوری مصر و تلاش جمال عبدالناصر رییس جمهور وقت مصر برای ارتباط با کشورهای عربی و اسلامی، بسیاری از طلاب افغانستانی برای فراگیری علم وارد الازهر شدند. این افراد بعدها تاثیر بسزایی را در جنگ علیه شوروی ایفا کردند. بسیاری از این افراد از جمله برهان الدین ربانی پس از بازگشت به افغانستان اندیشه اخوان المسلمین را در میان طلبه‌ها گسترش دادند.

اخوان افغانستان؛ آغاز شکل‌گیری با هدف مبارزه با اشغالگری
در 3 می 1982م مجاهدان افغانستان به رهبری عبد رب الرسول سیاف جبهه‌ای را علیه روسیه تاسیس کرده و نام آن را «اتحادیه اسلامی مجاهدان افغانی» نامگذاری کردند که به عنوان شاخه اخوان در افغانستان شناخته شد. با آغاز حرکات جهادی در کشورهای عربی و مصر، دعوت برای پیوستن به این جریان‌ها از سوی اخوان المسلمین و اعلام همبستگی با اخوانی‌های افغانستان بالا گرفت. با حضور مجاهدان در افغانستان و جنگ علیه شوروی، سرانجام در 15 فوریه 1989 نیروهای روس مجبور به عقب نشینی از خاک افغنستان شدند و اخوان المسلمین افغانستان به عنوان عامل اصلی موفقیت و پیروزی مردم در مبارزه علیه اشغالگری شناخته شد.

بعدها 30 تن از رهبران اخوان در کابل جمع شدند تا یک نهاد فعال و قوی با هدف مشارکت در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و رسانه‌ای ایجاد کنند. سرانجام با توافق رهبران اخوانی، «الجمعية الأفغانية للإصلاح والتنمية الاجتماعية» به عنوان شاخه رسمی اخوان المسلمین در افغانستان اعلام موجودیت کرد.

رهبران اخوان المسلمین افغانستان
قلب‌الدین حکمتیار
رهبران اخوانی در جنگ علیه شوروی حضور پررنگی داشتند. قلب الدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی افغانستان از مهمترین شخصیت‌های اخوانی افغانستان است. وی حزب اسلامی افغانستان را در 1973م پایه‌گذاری کرد. این حزب، یک حزب سیاسی ـ نظامی است که به اقوام پشتون افغانستان تعلّق دارد. او به تازگی پس از سالها دوری از افغانستان به این کشور بازگشته است.

عبد رب الرسول سیاف
وی رهبر اتحادیه اسلامیه مجاهدان افغانستان و از دیگر شخصیت‌های تاثیر گذار اخوانی افغانستان است. سیاف در الازهر تعلیم یافت و در دانشگاه کابل به عنوان استاد انتخاب شد اما در زمان حکومت داوود خان به زندان افتاد.

سیاف در سال 1971م و به هنگام تحصیل در قاهره با اندیشه اخوانی آشنا شد. با فارغ التحصیل شدن از الاهر در رشته حدیث، در 1983م حرکت جهادی اتحادیه اسلامی را تاسیس کرد. همانطور که گذشت این جریان در ابتدا با هدف مبارزه با شوروی تاسیس شد اما بعد از جنگ افغانستان علیه شوروی، سیاف به یکی از مهمترین فرماندهان جهادی در جهان عرب تبدیل شد.

برهان‌الدین ربانی
از دیگر رهبران اخوانی افغانستان به برهان الدین ربانی متولد شهر فیض اباد مرکز ولایت بدخشان می‌توان اشاره کرد. وی متعلق به قبیله تاجیکی‌های اهل تسنن است که به مدرسه ابوحنیفه کابل پیوست. در 1960م به دانشگاه کابل راه یافت و در 1996م به کرسی تدریس در این دانشگاه رسید. وی برای تکمیل دروس خود به الازهر پیوست و در رشته فلسفه اسلامی فارغ التحصیل شد. همزمان با بازگشت ربانی به کابل در 1972م به عنوان رییس جمعیت اسلامی انتخاب شد. به دلیل فعالیت‌های فراوان در 1974م از سوی پلیس افغانستان ترور شد اما با کمک طلبه‌ها توانست از این حادثه جان سالم به در ببرد.

اخوان در زمان کرزای
جمعیت اخوان افغانستان در اواخر ریاست حامد کرزای و با سقوط طالبان پس از دوره‌ای خاموشی، بار دیگر فعالیت‌های خود را از سر گرفت و اندیشه اخوانی را به عنوان جانشین حقیقی جهاد اسلامی ترویج کردند. با روی کار آمدن حکومت جدید در افغانستان، پیشنهادات و طرح‌های جمعیة الاصلاح مورد پذیرش حکومت افغانستان قرار گرفت و اخوان المسلمین در این کشور بیش از پیش حامی پیدا کرده و توجه طبقه فقیر را به خود جلب کرد.

اعضای دفتر ارشاد اخوان افغانستان
دفتر ارشاد جمعیت اخوان المسلمین افغانستان شخصیت برجسته‌ای را همچون عبدالصبور فخری استاد زبان عربی دانشگاه کابل در خود جای داده است.

محمد صهیب رئوف عضو مجلس شورای جمعیة الاصلاح، نصیر احمد نویدی رییس شورای اخوان افغانستان، محمد نعیم جلیلی عضو مجلس شورای جمعة الاصلاح و صفت الله قانت رییس مرکز پژوهش‌های اسلامی از دیگر شخصیت‌های طراز اول اخوان المسلمین افغانستان هستند.

هزینه اخوان المسلمین افغانستان از طریق حق عضویت اعضا به دست می‌آید. هر عضو بایستی حداقل 2درصد از درآمد ماهانه خود را برای پیشبرد اهداف جمعیة الاصلاح پرداخت کند. علاوه بر آن برخی از مسؤولان در رده‌های مختلف کشوری نیز حمایت‌های مالی از اخوان المسلمین افغانستان انجام می‌دهند./۹۸۱/ب۹۲۰/ک