اهداف سفر ترامپ به رياض
به گزارش خبرگزاری رسا، دونالد ترامپ در نخستين سفر خارجي در دوران رياست جمهوري خود در يک سفر دو روزه وارد عربستان شد. ملک سلمان در کاخ سلطنتي خود در رياض، بالاترين مدال افتخار شهروندي عربستان، موسوم به «مدال عبدالعزيز آل سعود» را به گردن دونالد ترامپ آويخت.
پادشاه عربستان که سلطنت خود را متزلزل مي بيند، مي خواهد با اين اقدامات نمادين و حاتم بخشي‌ها به ترامپ، آمريکا را به عنوان حامي خود همچنان داشته باشد. رئيس جمهور آمريکا در طول سفر 9 روزه اش، از اسرائيل و واتيکان نيز ديدن خواهد کرد. پادشاهي سعودي در تلاشي براي نشان دادن نفوذ و قدرت خود، از سران ده‌ها کشور خاورميانه، آفريقا و آسيا دعوت کرده در نشستي در رياض با حضور ترامپ شرکت کنند. به گفته رسانه‌هاي عربستان، بيش از 50 تن از مقام‌هاي ارشد منطقه به دعوت رياض پاسخ مثبت داده‌اند.
در جريان سفر ترامپ به عربستان سه نشست برگزار مي شود. اولين اجلاس اختصاص به پادشاهي سعودي و آمريکا دارد، دومين اجلاس مشترک کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج‌فارس و آمريکا است، و سومين اجلاس سران عربي- اسلامي- آمريکايي است، که با حضور رهبران کشورهاي مختلف برگزار شد. سفر ترامپ به عربستان در شرايط کنوني اهداف مختلفي دارد که عبارتند از:
1 - خالي کردن خزانه عربستان
دونالد ترامپ در همان دوران تبليغات انتخابات رياست جمهوري، وعده بهبود اوضاع اقتصادي آمريکا را داد. به همين منظور يکي از مهمترين روش هاي کسب درآمد، فروش سلاح است. کشورهاي غرب آسيا و به ويژه پادشاهان عربي مهم ترين خريداران سلاح هستند، چرا که اين پادشاهان مشروعيت خود را تنها متکي به سلاح و حمايت غرب مي دانند. در همين ارتباط ترامپ در سفر به رياض ده ها موافقتنامه همکاري و قرارداد اقتصادي و نظامي با عربستان امضا کرد. روز شنبه بزرگ ترين قرارداد تسليحاتي جهان به امضاي دونالد ترامپ و ملک سلمان بن عبدالعزيز پادشاه سعودي رسيد. ارزش اين قرارداد که تا کنون در سطح قراردادهاي تسليحاتي جهان نمونه اي نداشته است، 110 ميليارد دلار برآورد شده است. همچنين محمد بن سلمان، وليعهد و وزير کشور عربستان و «رکس تيلرسون» وزير خارجه آمريکا بر سر توليد بالگرد «سيکورسکي» (بلک هاوک) موسوم به «شاهين سياه» براي مدرن سازي و تقويت نيروهاي مسلح عربستان به توافق رسيدند.
عادل الجبير وزير خارجه عربستان به توافق‌هاي امضا شده ميان سلمان بن عبدالعزيز و ترامپ اشاره کرد و گفت اين توافق‌ها به شراکت استراتژيک قوي‌تر ميان دو کشور مي‌انجامد. بنا بر اظهارات وزير خارجه عربستان، تنها در بخش دفاع و خريدهاي فوري سعودي‌ها از آمريکا، توافق شد رياض 110 ميليارد دلار سلاح از آمريکا بخرد و در طول 10 سال تا 350 ميليارد دلار ديگر در اين زمينه هزينه شود. عادل الجبير همچنين ارزش توافق‌هاي امضا شده ميان دو کشور را حدود 500 ميليارد دلار ارزيابي کرد و گفت: تحول فني ميان دو کشور به تقويت و رشد اقتصاد و افزايش فرصت‌هاي سرمايه گذاري آمريکا در عربستان مي‌انجامد. در همين جهت دو کشور توافق کرده‌اند که با مشارکت شرکت «ريتون» آمريکا، شرکت «ريتون العربيه» براي گسترش سامانه دفاع موشکي و سلاح‌هاي هوشمند تشکيل شود.
2 - ناتوي عربي
دولت آمريکا با مشورت رژيم صهيونيستي از چند سال پيش با هدف شکل دادن به يک نيروي نظامي عربي در مقابل ايران، پروژه «ناتوي عربي» را کليد زده است. همان‌گونه که «ناتو» براي مقابله با تهديدات شوروي به وجود آمد، هدف اصلي اين سازمان نيز به زعم آنان مقابله با خطري به نام ايران است. تلفيق نيروهاي هوايي و دريايي کشورهاي عربي با يکديگر و تجهيز آن‌ها به سامانه‌هاي تسليحاتي و نظامي آمريکا و نيز ادغام نيروهاي گشتي هوايي و دريايي و سپر دفاع موشکي در اين طرح، به کشورهاي عربي پيشنهاد شده است. پايگاه «دبکا فايل» نزديک به سازمان جاسوسي رژيم صهيونيستي در همين ارتباط مدعي شد که «دونالد ترامپ» رئيس‌جمهور آمريکا در جريان سفر به عربستان، تشکيل «ناتوي عربي- سني- اسلامي» را اعلام خواهد کرد. در صورت تشکيل ارتش عربي- اسلامي، هدف اصلي آن هرگز مبارزه با داعش نخواهد بود، بلکه طبق ارزيابي‌هاي کارشناسان اين پايگاه نزديک به سازمان جاسوسي اسرائيل، تشکيل ارتش سني، مبارزه با شيعيان در ايران، عراق و سوريه و نيز «حزب‌الله» لبنان را هدف قرار خواهد داد.
استراتژيست‌هاي دولت ترامپ تشکيل يک ناتوي عربي با همراهي اسرائيل را براي مقابله با بحران‌هاي غرب آسيا طراحي کرده‌اند. بنا بر گزارش روزنامه «وال‌استريت ژورنال»، گفتگوهاي اوليه بر سر ايجاد يک پيمان نظامي از نوع ناتو بين دولت ترامپ و مسئولان نظامي و امنيتي عربستان و امارات متحده صورت گرفته است. از ديگر اعضاي احتمالي اين پيمان نظامي، از کشورهاي مصر و اردن ياد مي‌شود. در عين حال پيوستن ساير کشورها به ناتو عربي نيز منتفي نيست. اين پيمان نظامي از همراهي و حمايت اطلاعاتي و امنيتي اسرائيل و آمريکا نيز برخوردار خواهد بود.
هدف از اين پيمان نظامي، ايجاد همبستگي بين کشورهاي عربي و سني مذهب در برابر ايران و جلوگيري از نفوذ آن در منطقه اعلام شده است. بر اساس اين طرح، عملا وظيفه اصلي مقابله با «دشمن مشترک» به بازيگران محلي و متحدان منطقه‌اي آمريکا واگذار مي‌شود. هدف ديگر از تشکيل اين نيرو بيش از آن که مربوط به دفاع از کشورهاي عربي در مقابل حملات بيگانه باشد با يک طرح آمريکايي – اسرائيلي، اتحاد اين کشورها و تجميع امکانات نظامي براي مقابله با اعتراض هاي داخلي و انقلاب هاي مردم اين کشورها را در نظر دارد تا حکام کشورهاي عربي بتوانند با تکيه بر يک نيروي نظامي گسترده به راحتي به ديکتاتوري هاي خود ادامه دهند و هراسي از فعاليت هاي داخلي مخالفان نداشته باشند. اين طرح قرار است در رياض و در جريان سفر ترامپ نهايي شود که هنوز خبرهايي از آن منتشر نشده است.
3 - صلح فلسطين با رژيم صهيونيستي
صلح فلسطين نيز يکي ديگر از ابزارها براي پادشاهان عربي جهت خوش خدمتي به غرب است، از اين رو تمام تلاش خود را به کار گرفته اند تا اين مسئله را محقق کنند. در همين ارتباط، وزير خارجه عربستان حضور ترامپ در اين کشور را فرصت بزرگي براي برقراري صلح ميان رژيم صهيونيستي و فلسطينيان دانسته است. محمود عباس هم اعلام کرد که ترامپ قول داده است کمتر از يک سال بين فلسطين و رژيم صهيونيستي صلح ايجاد کند. در آخرين نشست سران عرب، بسياري از مقامات عربي درباره لزوم صلح با اسرائيل صحبت کرده اند و بيانيه حماس نيز گوياي همين مسئله است.
پادشاه اردن در نشست سران عرب اعلام کرد: تا زماني که قضيه فلسطين به‌طور عادلانه و کامل حل نشود، منطقه روي صلح و آرامش را به خود نخواهد ديد. مقامات عربي در بيانيه پاياني اين نشست، خواستار ازسرگيري گفتگوها ميان رژيم صهيونيستي و تشکيلات خودگردان فلسطين شده اند.
اين دست مواضع گوياي مهيا شدن شرايط براي آغاز مذاکرات صلح بين اعراب و رژيم صهيونيستي مي باشد، چرا که ترامپ بعد از عربستان به سرزمين‌هاي اشغالي سفر مي کند و اين مسئله را دنبال خواهد کرد. همچنين دونالد ترامپ تلاش خواهد کرد کشورهاي عربي، به ويژه کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج فارس را به برقراري رابطه آشکار با رژيم صهيونيستي تشويق کند. در صورت گشايش سفارتخانه‌هاي رژيم صهيونيستي در کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج فارس، اين منطقه در آينده شاهد بحران‌هاي جديدي خواهد بود. از اين رو ديدار ترامپ از عربستان در ابعاد سياسي، نظامي، امنيتي و اقتصادي از اهميت بالايي برخوردار است و به تغييرات ژئوپلتيکي در منطقه منجر خواهد شد. لابي صهيونيستي مستقر در آمريکا به دنبال آن است تا سناريوي خاورميانه جديد که مورد نظر رهبران رژيم صهيونيستي است را در جريان سفر رئيس جمهور آمريکا به منطقه عملياتي کند و در پرتو آن تعامل جديدي ميان اعراب و رژيم صهيونيستي بر قرار کنند.
سخن نهايي
در جريان سفر ترامپ، نمايندگان شش کشور عضو شوراي همکاري خليج‌فارس در نشست خود در رياض که با حضور «دونالد ترامپ» و «سلمان بن عبدالعزيز» برگزار شد، يادداشت تفاهمي در خصوص تأسيس مرکز مبارزه با حمايت مالي از تروريسم امضا کردند. اين در حالي است که اين کشورها خود از مهمترين حاميان گروه‌هاي تروريستي هستند. بنابراين اين سوال مطرح مي شود که هدف از اين نشست و يادداشت تفاهم چيست؟
واقعيت آن است که هم دولت جديد آمريکا و هم تيم حاکم بر دربار سعودي، به شدّت خواستار محدود کردن قدرت ايران و سدِ نفوذ اين کشور هستند. از اين رو در چند ماهي که از عمر دولت ترامپ مي گذرد، شاهد تشديد اقدامات ضد ايراني دولت آمريکا هستيم. نفوذِ فزاينده ايران در منطقه باعث شده است تا عربستان ميدان هاي رقابت را به ايران ببازد و از تمامي درگيري‌ها دست خالي خارج شود، بنابراين تنها راهکار باقيمانده براي رياض پناه بردن به آمريکا و اسرائيل در جهت تشکيل ائتلافي ضد ايراني است. به همين دليل سفر ترامپ نقطه عطفي بر تشکيل اين ائتلاف خواهد بود. رياض سفر ترامپ را تاکيدي بر حمايت واشنگتن از متحد خود در برابر رقيب سنتي آن در منطقه، يعني جمهوري اسلامي ايران، مي‌بيند.
ديپلماسي سعودي ها به شدت در عرصه بين الملل فعال شده است و عربستان با حمايت آمريکا در حال تشکيل ائتلاف و فضايي عليه ايران است. اين در حالي است که ايران در روزهاي گذشته درگير انتخابات رياست جمهوري بود و همين مسئله باعث کم توجهي به تحولات منطقه اي شده است.
در شرايط کنوني دستگاه ديپلماسي بايد فعاليت خود را براي خنثي کردن اين ائتلاف عربي- عبري- آمريکايي دو چندان کند. در واقع رياض با استفاده از ديپلماسي دلار در حال اقناع دونالد ترامپ که رئيسي جمهوري تاجر مسلک است، مي باشد و قصد دارد آمريکا را بيش از پيش عليه ايران تحريک کند. هرچند تجربه نشان داده است که اين ائتلاف سازي براي شکست ايران با موفقيت همراه نخواهد بود، اما اين به معناي آن نيست که دستگاه ديپلماسي فعاليت هاي خود را براي بي اثر کردن اقدامات و مصوبات سفر ترامپ به رياض آغاز نکند./۹۱۶/ ۱۰۲/ع
يوسف شفيعي