تلاش برای ارائه تصویری معتدل از حماس در سندی که از قطر منتشر شد

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از تسنیم، خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس شامگاه دوشنبه از سند جدید این جنبش رونمایی کرد، اما بلافاصله پس از رونمایی و انتشار این سند جدید گمانه‌زنی‌ها درباره نوع تغییرات و ماهیت این سند در رسانه‌ها مطرح شد. هر چند که هنوز به این موضوع آنطور که باید پرداخته نشده و سئوالات زیادی درباره این سند برای افکار عمومی مطرح است.

خبرگزاری تسنیم با برخی کارشناسان غرب آسیا در این خصوص مصاحبه‌هایی انجام داد تا ابعاد این سند مورد بررسی بیشتری قرار گیرد که چکیده آن از نظر خوانندگان می‌گذرد.

 حماس به مسیری وارد می‌شود که پیش‌ از این سازمان ساف و جنبش فتح رفته‌اند

«احمدرضا روح‌الله زاد»، کارشناس مسائل غرب آسیا و دبیر کمیسیون سیاسی جمعیت دفاع از ملت فلسطین در این خصوص با اشاره به اینکه بحث نابودی رژیم صهیونیستی در این سند همچون سند تأسیسی این جنبش که در سه دهه پیش منتشر شده بود، وجود ندارد، افزود: این موضوع به‌گونه‌ای تعدیل شده است. سند جدید تأسیس کشور فلسطین در مرزهای 1967 را مورد تائید قرار داده است. این بحث موضوع بسیار حساسی محسوب می‌شود.

کارشناس مسائل غرب آسیا با یادآوری اینکه برخی از تحلیلگران با توجه به رفتار حماس بعد از بحران سوریه این احتمال را مطرح کردند که حماس به مسیری وارد می‌شود که پیش‌ از این سازمان ساف و جنبش فتح رفته‌اند، گفت: زمانی که حماس در انتفاضه دوم مسجدالاقصی وارد روند سیاسی شد، گروه‌های فلسطینی خصوصاً جهاد اسلامی در رابطه با استحاله حماس هشدار جدی دادند؛ اما حماس به این هشدارها توجهی نکرد و وارد فرایند سیاسی در چارچوب خودگردانی شد.

وی با توجه به مواضع منطقه‌ای حماس تأکید داشت: ورود غیرمسئولانه حماس به تحولات منطقه‌ای مانند بحران سوریه و اعلام همبستگی این جنبش با اخوان المسلمین مصر در زمان به قدرت رسیدن مرسی موجب شد که حماس بسیاری از ظرفیت‌های حامی خود را در سطح منطقه از دست دهد. حماس برای خارج شدن از مشکلات موجود تلاش کرده در سند تأسیسی خود بازنگری کند.

محل انتشار سند قابل توجه و مهم است

حسین رویوران، تحلیلگر مسائل غرب آسیا نیز در این خصوص گفت: انتشار این سند در دوحه قطر کاملاً نشان می‌دهد مخاطب این مسئله خارج فلسطین است. کشورهای شیخ نشین خلیج فارس به ویژه عربستان به دنبال فعال سازی طرح عربی سال 2002 هستند. خالد مشعل با اعلام این مسئله [قبول کشور فلسطینی در مرزهای 1967 و قبول آتش بس در این مرزها] به گونه‌ای این نیاز آنها را تأمین کرده است. این اتفاقاً نکته قابل توجهی است به خصوص که انتخابات دفتر سیاسی حماس به تعویق افتاده است و برخی از طرف‌ها مانع از این شدند که رهبری حماس از خارج به داخل منتقل شود. چون گزینه‌هایی که مطرح بودند همه مثل اسماعیل هنیه در داخل فلسطین هستند.

استاد رشته مطالعات فلسطین اشغالی در دانشگاه تهران در خصوص وضعیت رؤسای کنونی دفتر سیاسی پس از انتشار این سند سیاسی گفت: تصور می‌کنم با این وضعیت، عملاً شرایط آقای خالد مشعل بهتر می‌شود.

مدیر اسبق شبکه العالم امکان تأثیر گذاری این سند بر راهبرد حماس در سوریه را نفی کرد و گفت: وضعیت حماس در سوریه نسبت به وضعیت حماس در فلسطین یک وضعیت متفاوت است و خیلی این سند بر وضعیت حماس در سوریه نمی‌تواند تأثیر گذار باشد.

زمینه سازی برای تغییر بخشی از کادرهای سنتی حماس

محمد صادق کوشکی در گفت‌وگویی که انجام داد در خصوص این سند سیاسی گفت: در چند ماه اخیر شاهد آن هستیم که برای تغییر بخشی از کادرهای سنتی حماس زمینه سازی می‌شود. یعنی به موازات حذف تدریجی کادرهای دفتر سیاسی، خصوصا چهره هایی شبیه موسی ابومرزوق یا حتی خالد مشعل، ما شاهد روی کار آمدن چهره‌هایی هستیم که رویکرد جهادی‌تر دارند و حتی مثل اسماعیل هنیه ساکن غزه هستند.

وی افزود: با توجه به ناکارآمدی‌هایی که جناح سیاسی حماس - طیفی که خالد مشعل و موسی ابومرزوق در آن قرار داشتند- داشته‌اند و با توجه به بعد مسافتی هم که دارند و در قطر ساکن شده‌اند خیلی نمی‌توانند مسائل فلسطین را دنبال کنند، به نظر می‌رسد نیروهایی که نگرش جهادی داشته، به شاخه نظامی، گردان‌های عزالدین قسام نزدیک‌تر هستند، در حال قدرت گرفتن هستند. به همین خاطر این تغییر - که زمینه سازی برای آن طی ماه‌های اخیر اتفاق افتاد - می‌تواند به بحث تغییر در سیاست‌های حماس منجر شود. اگر اختلالی در این مسیر ایجاد نشود ما می‌توانیم شاهد چهره انقلابی‌تر و هجومی تری از حماس باشیم.

حماس تلاش می‌کند از خود یک تصویر جریان معتدل به نمایش بگذارد

هادی محمدی کارشناس مسائل غرب آسیا نیز در این خصوص با اشاره به اینکه به اینکه رویکرد توهم آمیز اخوانی گری که تلاش برای مصادره بیداری اسلامی داشت، موجب شد بسیاری از تحولات منطقه به بن‌بست کشیده شود، افزود: هزینه نگاه توهم آمیز حماس که یک آرمان سرزمینی را نیز دنبال می‌کند، سنگینی زیادی دارد. حماس تلاش می‌کند از پیامدهای رویکرد چندین سال گذشته خود در قبال کشورهایی چون مصر در امان ماند و در ظاهر از مشی افراطی فاصله گیرد و اعتدال را پیشه خود قرار دهد.

کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه حماس تلاش می‌کند از خود یک تصویر جریان معتدل به نمایش بگذارد که آمادگی دارد با بازیگران مختلف در عرصه داخلی و خارجی دست به تعامل بزند، گفت: این موضوع در فرازهایی از سند جدید حماس قابل‌ مشاهده است.

وی با تأکید بر تأثیر بازیگرانی با رویکرد خاص بر استراتژی حماس مطرح کرد: حماس در یک دوره قابل‌توجه به رژیمی چون قطر که رژیمی انگلیسی اسرائیلی است، نزدیک شده است. قطر مأموریتی را در سطح منطقه دنبال می‌کند و نزدیک شدن حماس به قطر آثار خود را بر رویکردها و استراتژی حماس باقی گذاشته است./969//۱۰۲/خ