کتاب «نظریه امید؛ راهکارهای ایجاد و افزایش امید از دیدگاه قرآن و روانشناسی مثبت‌نگر»
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، کتاب «نظریه امید؛ راهکارهای ایجاد و افزایش امید از دیدگاه قرآن و روانشناسی مثبت‌نگر»، نوشته زهرا محققیان را با ویراستاری ابوالقاسم عاشوری، منتشر و روانه بازار نشر کرد.
در معرفی پشت جلد این اثر آمده است:
«این کتاب، براساس یکی از رویکردهای موجود در اسلامی‌سازیِ علوم‌انسانی، با کمک داده‌های وحیانی به غنی‌سازی یافته‌های بشری پرداخته و با توجه به فقدان امید و آرامش در زندگی انسان مدرن، «نظریه امید» اسنایدر را که در میان روانشناسان، به عنوان نظریه‌ای جامع و کارآمد مطرح است؛ با پشتوانه‌های دینی و تعالیم قرآن کریم تکمیل و تقویت کرده است. در نهایت نیز نتایج آن را در میان گروهی از بیماران به آزمون گذاشته است. امید که از این طریق بتوان هم به کاربست دین در دنیای معاصر کمک نمود و هم دستاوردهای بشری را در طریقی مطمئن و ماندگار سوق داد.»
نویسنده این کتاب را در سه فصل با عنوان‌های «امید در روانشناسی»، «امیدر در قرآن کریم» و «بررسی تطبیقی مفهوم امید در روانشناسی با آیات قران کریم» تنظیم کرده است.
نگارنده در فصل اول ابتدا به بررسی مفهوم امید و نقش آن در میان روانشاسان پرداخته و سپس به دلیل جامعیت نظریه اسنایدر در این باره، این نظریه را انتخاب و زوایای مختلف آن در پنچ بخش با عنوان‌های «تاریخچه امید در میان روانشناسان»، « نظریه امید»، «تحول امید در دوران رشد آدمی»، «مراحل امیددرمانی» و «امید و افسردگی» بیان کرده است.
در فصل دوم نیز نویسنده متناسب با گنجایش کتاب و با استفاده از تفاسیر متعدد به تحلیل و مفاهیم قرآنی مرتبط پرداخته و عمده مطالب موجود در قرآن را ذیل موضع یاد شده، استخراج و به ترتیب زیر عنوان های: «واژگان امید در قرآن»، «تبیین سیمای الگو ی پسندیده امید در قرآن»، «تبیین سیمای الگوهای ناپسند امید در قرآن» و «ناامیدی در قرآن» دسته‌بندی کرده و در پایان فصل نیز نتیجه‌گیری از این فصل را اورده است.
مؤلف در فصل سوم که اصلی‌ترین بخش این نوشتار به شمار می‌آید، بعد از بحث درباره چگونگی تعامل علوم مختلف با تعالیم قرآن کریم و بیان گزارش مختصری درباره پیشینه مطالعات موجود در این باره، بر اساس روش شهید صدر به تطبیق و تحلیل مباحث فصول قبل پرداخته و در این تحلیل و بررسی، به وجه افتراق و اشتراک هریک از مباحث امید در حل مشکلات بشر توجه کرده است. او سپس با استفاده از آگاهی‌های تخصصی روانشناسی، به تحلیل روانشناختی مفاهیم قرآن کریم درباره امید نیز اشاره کرده است.
برای مثال، مؤلف در صفحه ۲۶۹ در نتیجه گیری فصل سوم چنین نوشته است:
«از بررسی مفهوم امید در نطریه امید اسنایدر و تطبیق آن با آیات قران کریم می‌توان به این نتیجه رسد که امید مطلوب قرآن، همانند امید در نظریه اسنایدر؛ نظریه‌ای جامع دارای ابعاد شناختی و رفتاری است و آدمی می‌تواند از ز طریق آگاهی و شناخت نسبت به خویشتن و اصلاح رفتارها خود به ایجاد یا افزایش امید در درون خود بپردازد.
همچنین می‌توان ابعاد سه گانه نظریه امید و نیز راهکاهای ایجاد و افزایش امید را که در این نظریه آمده است، با آیات قران کریم تطبیق داد و با تعالیم الهی تکمیل کرد، با این تفاوت که این راهکارها؛ در نظریه امید؛ با همراهی مراجع و با کمک درمانگر تعیین می‌شوند؛ اما در قران کریم، خداوند از قبل آنها را به طورکامل تعیین و تعریف کرده است و البته به این نکته نیز باید توجه داشت که خداوند متعال بهترین درمانگر است.»
در نهایت، نگارنده با بیان بخشی از مشترکات این نظریه با اصول و باورهای دینی و هم سو بودن آنها با مصالح اسلامی، به کارآمدی کلی آن برای محو ناامیدی از زندگی پرداخته است.
خانم محققیان برای نگارش این اثر از ۲۴۵ منبع فارسی، عربی و انگلیسی بهره برده که «روانشناسی و تحول مذهبی در انسان»، «زمینه روانشاسی هیلگارد»، «روانشناسی از دیدگاه اسلامی»، «معجم مقاییس اللغه»، «حکمت عبادات» و «هویت علم دینی» از مهمترین این منابع است.
پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، کتاب «نظریه امید؛ راهکارهای ایجاد و افزایش امید از دیگاه قرآن و روانشناسی مثبت‌نگر» را با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه در ۳۰۸ صفحه، در قطع رقعی و به قیمت ۱۱۰۰۰ منتشر کرده است.
گفتنی است، غرفه پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، در سی‌امین نمایشگاه کتاب تهران، در سالن A2 ، راهروی ۴، غرفه ۴۳ قرار دارد./۹۹۸/ن ۶۰۲/ش