آیا رؤياي پادشاهي بن سلمان محقق مي‌شود؟
به گزارش خبرگزاری رسا، «سلمان بن عبدالعزيز» پادشاه عربستان اخيرا برخي از وزرا، مسئولان و سفير رياض در واشنگتن را عزل و نصب کرد. «سلمان بن عبدالعزيز» طي فرماني «خالد بن عبدالله العرج» وزير خدمات شهري را از منصب خود برکنار کرد. ملک سلمان همچنين نسبت به تشکيل کميته اي براي تحقيق از العرج درباره تخلفات وي دستور داده است. از سوي ديگر پادشاه عربستان «محمد بن ابراهيم السويل» وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات را از سمت خود برکنار و «عبدالله بن عامر السواحه» را به عنوان جانشين وي تعيين کرد. «عادل الطريفي» وزير فرهنگ و اطلاع رساني نيز به موجب حکم ملک سلمان از سمت خود عزل و «عواد بن صالح العواد» به عنوان جانشين وي منصوب گرديد. همچنين «عبدالعزيز بن سعد» به عنوان امير منطقه حائل و «حسام بن سعود» به عنوان امير منطقه الباحه منصوب شدند.
در همين حال «فيصل بن خالد بن سلطان» به سمت امير مرزهاي شمالي، «عبدالعزير بن سلمان آل سعود» به سمت وزير مشاور در امور انرژي و شاهزاده «فهد بن ترکي» به سمت فرماندهي نيروي زميني ارتش منصوب شدند. پادشاه سعودي «عبدالله بن فيصل بن ترکي» سفير عربستان در آمريکا را نيز برکنار و شاهزاده «خالد بن سلمان» را به عنوان سفير جديد اين کشور در واشنگتن منصوب کرده است. ضمن اينکه شاهزاده «عبدالله بن مساعد» از سازمان ورزش کنار گذاشته شد. پادشاه عربستان در حکمي ديگر «احمد بن حسن عسيري» را به عنوان معاون رئيس اطلاعات کل اين کشور جايگزين «يوسف الادريسي» کرد. همچنين «عبدالرحمن الشلهوب» به عنوان مشاور جانشين وليعهد منصوب گرديد.
طبق اعلام منابع رسانه اي، در فرمان هاي صادره از سوي پادشاه عربستان 41 پُست و سِمَت در اين کشور دستخوش تغيير شده اند که به مهمترين آنها اشاره شد. واقعيت اين است که در شرايط کنوني مبادرت ورزيدن به انجام چنين تغييرات گسترده اي در کابينه سعودي و همچنين در صفوف مسئولان اين کشور، با هدف سرپوش نهادن بر بي‌کفايتي در سياستهاي اقتصادي داخلي و ناکارآمدي در سلسله سياستهاي جنگ طلبانه و توسعه طلبانه خارجي، صورت گرفته است. سياستهاي ملک سلمان و فرزندش محمد بن سلمان در خصوص «رياضت اقتصادي» در داخل و همچنين حمايت آنها از تروريسم براي تحقق اهداف توسعه طلبانه در خارج، تاکنون کمترين سود و منفعتي براي مردم عربستان نداشته است. از همين روي، ملک سلمان از ايجاد تغييرات گسترده در کابينه سعودي به عنوان حربه‌اي براي فرار از پاسخگويي به افکار عمومي داخلي به دليل سياستهاي ناکارآمد خود، استفاده کرده است.
از سوي ديگر، تغييرات گسترده ايجاد شده در صفوف کابينه و مسئولان رژيم سعودي بار ديگر بر وجود اختلافات عميق ميان خاندان اين رژيم صحّه گذاشت. بسياري از افرادي که توسط محمد بن سلمان از مناصب خود کنار گذاشته شدند، به سياستهاي داخلي و خارجي محمد بن سلمان، وليعهد دوم، معترض بودند. گروهي ديگر نيز به دليل روابط نزديک خود با «محمد بن نايف» وليعهد سعودي، از هماهنگي با سياست هاي محمد بن سلمان، خودداري مي کردند. از همين روي پادشاه سعودي که سياستهايش به شدت متأثر از القائات محمد بن سلمان است، به منظور جلوگيري از گسترش اختلافات داخلي، به حذف شمار زيادي از مسئولان سعودي از ساختار قدرت در عربستان، مبادرت ورزيد؛ هرچند که اين اختلافات بسيار عميق‌تر از آن هستند که با عزل و نصب حدود 40 وزير و مسئول در نطفه خفه شوند.
افزون براين، شايد بتوان ريشه ايجاد تغييرات گسترده اخير در ميان وزرا و مسئولان رژيم سعودي توسط ملک سلمان را در نارضايتي عمومي داخلي از عملکرد خاندان اين رژيم، جستجو کرد. در واقع، ملک سلمان، وزرا و مسئولان سعودي را قرباني سياستهاي ناکارآمد داخلي و خارجي خود و فرزندانش کرد. وي با ايجاد اين تغييرات گسترده تلاش کرد تا حتي الامکان مسئولان سعودي را مقصر اصلي بحران‌هاي فعلي در عربستان معرفي کرده و مسئوليت اين بحران‌ها را صرفا بر گردن آنها بيندازد. اين در حالي است که در حقيقت، سياستهاي شخص پادشاه و فرزند جوان او در حوزه‌هاي نظامي، اقتصادي و سياسي موجب شده تا دولت عربستان با بحران‌هاي شديدي مواجه شود. کسري بودجه بالغ بر 100 ميليارد دلاري در سال 2016 از جمله عواملي است که موجي از نارضايتي عمومي را در سرتاسر عربستان سعودي به وجود آورده است؛ مسئله‌اي که پادشاه سعودي را برآن داشت تا براي در امان ماندن از خشم مردم، مسئولان زيردستش را سپر بلاي خود قرار دهد.
در همين حال، به نظر مي رسد که پادشاه سعودي علاوه بر اهداف ذکر شده پيشين، قصد دارد با اقدامات کنوني خود در ايجاد تغييرات گسترده در صفوف مسئولان، زمينه لازم براي تکيه زدن فرزندش «محمد بن سلمان» بر کرسي پادشاهي، پس از خود را فراهم آورد. انتصاب فرزندان ملک سلمان در برخي از مناصب و پست هاي مهم دولتي يا تعيين افراد نزديک به محمد بن سلمان در اين مناصب، خود به تنهايي گواه بر اين مدعاست. اينگونه استنباط مي شود که پادشاه سعودي عزم خود را جزم کرده تا محمد بن سلمان بدون هيچ درگيري و دردسري بتواند پس از وي، بر کرسي پادشاهي تکيه زده و ضمن تحقق رؤياي ديرينه خود، سکان اداره کشور را در دست بگيرد. ملک سلمان در همين راستا حتي فرماني را مبني بر تشکيل يک مرکز امنيت ملي زير نظر ديوان سلطنتي عربستان، صادر کرد.
ازآنجايي که اهداف و مسئوليتهاي اين مرکز امنيت ملي نوپا در موارد متعددي با مسئوليتهاي تعريف شده براي وزارت کشور عربستان سعودي که هم اکنون توسط «محمد بن نايف» اداره مي‌شود، مشابه است، اين شائبه به وجود آمده که ملک سلمان چنين مرکزي را با هدف کاهش اختيارات محمد بن نايف ايجاد کرده است. در واقع، ملک سلمان با اين اقدام قصد دارد تا پروژه به زير کشيدن محمد بن نايف از ساختار قدرت در عربستان سعودي را به تدريج جلو ببرد و از همين روي، در مرحله اول، سياست کاهش اختيارات وي را اجرايي ساخته است. هم اکنون اختلافات عميقي ميان «محمد بن نايف» و «محمد بن سلمان» که سوداي پادشاهي را از مدتها پيش در سر مي پرورانند، وجود دارد.
از سوي ديگر، ملک سلمان در احکامي ديگر پاداش مالي کارکنان دولتي و نظامي عربستان را که پيشتر متوقف يا لغو شده بود، مجددا برقرار کرد. همچنين مجوز پرداخت دو ماه حقوق تمامي نيروهاي شرکت کننده در تجاوز به يمن در چارچوب عمليات هاي موسوم به «توفان قاطعيت» و «بازگرداندن اميد» صادر شد. علاوه بر اين، همانگونه که پيشتر ذکر شد، پادشاه عربستان در حکمي «احمد عسيري» را به عنوان معاون رئيس دستگاه اطلاعات، جايگزين «يوسف الادريسي» کرد. سلسله تغييرات ايجاد شده توسط ملک سلمان در عرصه نظامي حاکي از موج نارضايتي عمومي از عملکرد سعوديها در جنگ يمن است. ملک سلمان به خوبي دريافته است که عدم تحقق اهداف از پيش تعيين شده رياض در جنگ يمن با وجود هزينه هاي هنگفتي که بار سنگين آن را مردم عربستان تحمل کردند، موجبات به راه افتادن موجي از نارضايتي در اين کشور را فراهم آورده است. از همين روي، با برقرار کردن مجدد پاداش کارکنان دولتي و نظامي تلاش مي‌کند تا اندکي از اين نارضايتي ها را بکاهد./۹۱۶/ ۱۰۲/ ع
رامين حسين آباديان