نشست سه جانبه آنتالیا و غیبت ایران
به گزارش خبرگزاری رسا، هفته گذشته رؤسای ستاد ارتش‌های روسیه، ترکیه و آمریکا در یک نشست سه جانبه در شهر آنتالیای ترکیه شرکت کردند. در این نشست، ژنرال «خلوصی آکار» رییس ستاد مشترک ارتش ترکیه، ژنرال «جوزف دانفورد» رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا و ژنرال «والری گراسیموف» رئیس ستاد مشترک ارتش روسیه به بحث و گفت وگو درباره تحولات سوریه و عراق پرداختند.
ترکیه، روسیه و آمریکا به ویژه در منطقه اهداف متفاوتی را دنبال می کنند، اما در شرایط فعلی در یک جبهه همه در کنار هم قرار گرفته و قصد دارند با داعش مبارزه کنند. به این ترتیب یکی از اهداف مهم نشست آنتالیا بحث در باره راه های همکاری نظامی و میدانی در مبارزه با داعش به ویژه در رقه بوده است. اهمیت رقه در سوریه همانند اهمیت موصل در عراق است و هر کس بتواند سهم بیشتری در آزادسازی این شهر کسب کند برنده معرکه خواهد بود و به طور طبیعی در تحولات سوریه دست برتر را خواهد یافت.
شرایط جدید سوریه و عراق به گونه ای رقم خورده است که بستر هماهنگی میان رقبا بیش از گذشته فراهم شده است. مناسبات و همکاری های ترکیه و روسیه به ویژه پس از آزادسازی حلب وارد مرحله جدیدی شد و دیری نپایید که این دو کشور وارد همکاری در زمینه آتش بس سوریه و مذاکرات صلح در نشست آستانه شدند.
ایالات متحده آمریکا نیز پس از روی کار آمدن دولت جدید دونالد ترامپ، با نگاه و طرح های جدیدی وارد منطقه شده است. در هفته های اخیر آرایش نیروهای نظامی آمریکا در منطقه غرب آسیا تغییراتی کرده است. ارتش این کشور نیروهای بیشتری به سوریه فرستاده و قصد دارد در افغانستان هم نیروهایش را افزایش دهد.
در هفته گذشته، حدود ۴۰۰ تفنگدار دریایی آمریکایی به پایگاهی در نزدیکی رقه، پایتخت خودخوانده داعش در سوریه اعزام شدند تا به نیروهای دموکراتیک سوریه کمک کنند. علاوه بر این، نیروهای عملیات ویژه ارتش آمریکا به شمال سوریه اعزام شده اند تا به عنوان حائلی بین نیروهای دموکراتیک سوریه و شبه نظامیان مورد حمایت ترکیه به ویژه در اطراف شهر منبج عمل کنند. منبج که در شمال سوریه و در نزدیکی مرز ترکیه قرار دارد، چند ماه پیش توسط نیروهای دموکراتیک سوریه و با حمایت آمریکا از چنگ داعش خارج شد. در حال حاضر این شهر عملا در دست یگان‌های مدافع خلق کرد است. ترکیه حضور این نیرو در مرز خود را برنمی تابد و دارد سیاست آمریکا را در حمایت از کردهای سوریه تغییر دهد.
یگان‌های مدافع خلق شاخه مسلح «حزب اتحاد دموکراتیک» سوریه به شمار می آیند. حزب اتحاد دموکراتیک سوریه و یگان‌های مدافع خلق از نظر آنکارا به عنوان شاخه ای از پ ک ک، حزب کارگران کردستان ترکیه بوده و از این رو دولت ترکیه این جریان را یک سازمان تروریستی قلمداد می‌کند. اما دولت آمریکا حزب اتحاد دموکراتیک سوریه را یک جریان تروریستی نمی داند و بلکه نیروهای وابسته به یگان‌های مدافع خلق را مهم‌ترین و قابل اعتمادترین متحد خود در نبرد با داعش ارزیابی می کند.
تجربه نشان داده است قدرت های بزرگ معمولا از کردها استفاده ابزاری می کنند. لذا بعید نیست کردهای سوریه با تحولاتی که در جنگ علیه داعش در حال تکوین است، مجبور به یک عقب نشینی مهم شوند. به عبارت دیگر نقش بازیگران فعال در سوریه از کردها گرفته تا داعش عمدتا با هماهنگی میان آمریکا و روسیه رقم می خورد. ترکیه هم به عنوان یک بازیگر منطقه ای امتیازاتی کسب کرده و البته باید امتیازهایی هم بدهد. امتیاز کسب شده توسط آنکارا دریافت چراغ سبز جهت حضور نظامی در خاک سوریه و مهار کردهای این کشور است. اما امتیازی که داده آن است که حمایت خود را از تروریست های سوریه کاهش داده و نسبت به آتش بس و روند سیاسی متعهد شود.
سوال مهمی که برخی محافل سیاسی ـ نظامی مطرح کرده اند غیبت ایران در نشست سه جانبه آنتالیا است. این سوال از آن جهت مهم است که نقش ایران در عراق و سوریه و مقابله با داعش بر کسی پوشیده نیست. همکاری ایران و روسیه در سوریه و حضور فعال در نشست آستانه این توقع را ایجاد کرده بود که روسیه در ادامه اقدامات مربوط به سوریه، ایران را از نظر دور نداشته باشد. اما گرایش مسکو به آنکارا و اکنون ایالات متحده آمریکا، این شبهه را ایجاد کرده است که گویی جمهوری اسلامی ایران در تحولات مهم منطقه خصوصا عراق و سوریه دچار انزوا شده است؟
به نقل از سایت تحلیلی طنین، در پاسخ به شبهه فوق لازم به ذکر است که ایران نقش و جایگاه خود را در عراق و سوریه و دیگر مناطق وابسته به کسی نیست. همکاری با روسیه به دلیل اشتراک منافع علی الخصوص در عرصه سوریه بوده و در نتیجه، همکاری و هماهنگی با روسیه تداوم خواهد داشت. در خصوص نشست آنتالیا نیز قطعا جمهوری اسلامی ایران نظرات خود را به طرف روسی منتقل کرده است. خصومت با آمریکا نیز به طور طبیعی موجب دوری ایران از هر گونه اتحاد سیاسی و میدانی در منطقه می شود که یک طرف آن واشنگتن باشد.
اگر مقصود از انزوا، عدم همکاری و گفت وگو با آمریکا باشد، جمهوری اسلامی ایران سالیان دراز است که پیامدهای این انزوا را به جان خریده است. اما اگر مراد دور زدن ایران و نادیده گرفتن نقش اساسی آن در مسایل منطقه ای باشد، به نظر می آید همان گونه که در عرصه میدانی ایران به بازیگری مهم تبدیل شده است، در صحنه دیپلماسی نیز به قدرتی بلامنازع در منطقه تبدیل شده است.
در مجموع نشست سه جانبه آنتالیا نمادی است از همکاری بازیگران جهانی و منطقه ای در شرایطی که اولویت اصلی مبارزه با داعش است و البته هر یک متناسب با اهداف و منافع خود وارد این عرصه شده و معلوم نیست پس از پایان کار داعش، چنین اتحادی تداوم یابد. جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر اهداف و منافع خود که سرلوحه اصلی آن حفظ محور مقاومت است، به نقش آفرینی خود در منطقه ادامه می دهد. این نقش آفرینی گاه در همکاری میدانی و دیپلماسی با روسیه و ترکیه جلوه گر می شود و گاه در مقابله با طرح های نفوذ و توسعه طلبی آمریکا و رژیم صهیونیستی نمود می یابد. مهم آن است که دوست و دشمن به جایگاه منطقه ای ایران اذعان کرده و نادیده گرفتن این بازیگر تاثیرگذار برای هیچ یک از اطراف امکان پذیر نیست./981/ب102/ف