پشت پرده سفر اردوغان به روسیه

به گزارش خبرگزاری رسا، رجب طیب اردوغان رییس­ جمهور ترکیه، نخست­ وزیر رژیم صهیونیستی و وزیر امور خارجه آلمان روز جمعه ۲۰ اسفندماه سال جاری تقریباً همزمان به مسکو سفر کردند و رایزنی­ های مفصلی با ولادیمیر پوتین رئیس ­جمهور روسیه داشتند. این امر نشان از نقش فعال روسیه در معادلات منطقه ­ای و جهانی دارد. در این میان سفر اردوغان به مسکو با توجه به نقش فعال دو کشور در بحران سوریه حائز اهمیت است و اردوغان با خواسته ­ها و انتظارات بیشتری به دیدار پوتین رفته بود. لغو کامل تحریم­ های روسیه علیه ترکیه، افزایش سطح معادلات تجاری دو کشور، هماهنگی بیشتر در مسئلۀ سوریه و خرید سامانۀ موشکی اس ـ۴۰۰، از خواسته­ های اردوغان بود.

اردوغان همچنین در این دیدار ضمن تأکید بر اهمیت مبارزه با گروه ­های تروریستی در سوریه گفت: «منتظریم که فعالیت­‌های حزب کردی اتحاد دموکراتیک سوریه (پ.ی.د) در مسکو متوقف شود.»حضور رئیس ستاد ارتش و رییس سازمان امنیت ترکیه (میت) در ترکیب هیأت همراه اردوغان در راستای مذاکرات دو طرف در خصوص تحولات سوریه و به خصوص موضوع منبج، عملیات رقه و پ.ی.د و تعامل مسکو با این گروه می ­باشد. هرچند که رسانه­ ها اهداف سفر اردوغان را مسائل اقتصادی و همکاری در مسئلۀ سوریه را عنوان می­ کنند، امّا به نظر می ­رسد ترکیه بازهم به دلیل عدم توجه ایالات متحدۀ آمریکا به خواسته ­های خود و به ویژه مسئله کردهای شمال سوریه به دنبال تقویت روابط خود با روسیه است. بنابراین این سوال در ذهن پیش می آید که اردوغان از سفر به مسکو به دنبال چه اهداف و منافعی است؟

نخست؛ با روی کارآمدن ترامپ در آمریکا مقامات ترکیه امیدوار بودند تا اختلافات بوجود آمده میان دو کشور در دوره اوباما، فروکش کند و همکاری ترکیه و آمریکا در منطقه و بالاخص بحران سوریه گسترش یابد. در این راستا ترکیه تلاش کرد تا با اهمیت جلوه دادن خود در پیشبرد اهداف ایالات متحده در منطقه، نظر ترامپ را به خود جلب کند. ترکیه به دنبال آن بود تا با گسترش روابط و رفع تنش­ های بوجود آمده، آمریکا را در مسائل منطقه­ ای با خود همراه کند. در این راستا سفرهای متعددی میان مقامات دو کشور صورت گرفت که مهم ترین آنها سفر رییس جدید سازمان امنیت ملی آمریکا (CIA) به ترکیه بود. در این سفر پامپئو  ضمن توجه به حساسیت­ های ترکیه، در خصوص مسائل مختلفی از جمله اعاده فتح­ اله گولن، منطقه پرواز ممنوع و کردهای شمال سوریه با مقامات ترکیه به تبادل نظر پرداخت.

بعد از این مذاکرات ترک­ ها امیدارو بودند، آمریکا در مسائل منطقه­ ای و بحران سوریه و به ویژه بحث منطقۀ پرواز ممنوع، محدودیت فعالیت کردهای سوریه (ی.پ.گ) و جلوگیری از شکل­ گیری نواری کردی در شمال سوریه، ترکیه را همراهی کند. حتی ترک­یه سیاست همراهی با آمریکا در خصوص ایران را نیزدر پیش گرفتند. مقامات ترکیه از جمله اردوغان چند بار به طور مکرر مسئله ایران هراسی و شیعه هراسی را در سفر به کشورهای عربی و کنفرانس مونیخ مطرح کردند. هر چند که انتظار می ­رفت ترکیه بار دیگر اهمیت خود در سیاست خاورمیانه ­ای آمریکا را به دست آورد، امّا دیری نگذشت اختلافات ترکیه و آمریکا در خصوص عملیات رقه و حمایت آمریکا از پ.ی.د بالا گرفت. ترکیه انتظار داشت ترامپ بر خلاف اوباما، سیاست حمایت از کردهای شمال سوریه و شاخۀ نظامی آن ی.پ.گ را کنار بگذارد. دیدار مخفیانه ژنرال«جوزف وتل» فرمانده نیروهای مرکزی آمریکا از شمال سوریه و تأکید بر حمایت ایالات متحده از کردها، ارسال تجهیزات نظامی به کردها و عدم استقبال آمریکا از طرح ترکیه در عملیات آزادسازی رقه و اصرار بر حضور نیروهای ی.پ.گ در این عملیات، به نوعی نشان داد که سیاست آمریکا در قبال سوریه و کردهای این کشور تغییر نکرده است و ترامپ دنباله رو همان سیاست ­های اوباما می ­باشد. بنابراین مقامات ترکیه با ناامیدی از همراهی آمریکا، سیاست گسترش روابط با روسیه را در پیش گرفتند. در واقع می ­توان گفت سفر اردوغان به مسکو به معنای دوری بیشتر ترکیه از آمریکا می ­باشد. بنابراین اردوغان در عرصه سیاسی با نزدیکی بیشتر به روسیه به دنبال آن است تا آمریکا را با خود همراه سازد.

دوم؛ یکی دیگر از موضوعاتی که در خصوص اهداف سفر اردوغان می ­توان به آن اشاره کرد بحث کردهای سوریه و حمایت روسیه از آنها می ­باشد. همان طور که گفته شد اردوغان در این دیدار خواستار توقف فعالیت­ های حزب اتحاد دموکراتیک سوریه در مسکو شده است. ترکیه بارها نگرانی خود را از همکاری روسیه با این گروه اعلام کرده است. ترکیه مخالف حضور پ.ی.د در مذاکرات صلح سوریه است،در حالی که روسیه بر حضور نیروهای کرد در این مذاکرات تأکید دارد. روسیه همچون آمریکا، مخالف طرح­ های ترکیه در شمال روسیه می­ باشد؛ چرا که منجر به تضعیف کردها می­ شود.

به نقل از سایت خبری تحلیلی طنین، حضور نیروهای کرد در غرب فرات و به ویژه در منبج همواره یکی از نگرانی ­های ترکیه بوده است. ترکیه بارها از ایالات متحده خواسته است تا بر وعده خود مبنی بر عقب کشاندن کردها از منبج عمل کند. امّا نه اوباما و نه ترامپ به وعده خود عمل نکردند. هرچند که عقب­نشیی نیروهای کرد از مواضع خود در منبج و واگذاری آن به نیروهای دولتی سوریه که تحت حمایت هوایی روسیه هستند تا حدودی از نگرانی­ های ترکیه کاست و به نظر ترک ­ها اقدامی مثبت تلقی می­ شود، امّا این امر به پیچیدگی اوضاع منطقه افزوده است و ارتش ترکیه در صورت پیشروی به سمت منبج با نیروهای سوریه و همچنین روسیه درگیر خواهد شد. البته از آنجا که ترکیه بر خواسته خود یعنی عقب نشینی ی.پ.گ از منبج دست­ یافته است و این امر توسط روسیه محقق شده است بعید به نظر می­ رسد، ترکیه سیاست درگیری نظامی با نیروهای دولتی سوری و روسی در پیش گیرد.

بنابراین می ­­­توان گفت ترکیه با آگاهی از نقش و نفوذ روسیه در بین کردهای سوری به دنبال آن است، مسائل مربوط به شمال سوریه از جمله موضوع منبج، عملیات رقه، منطقه پرواز ممنوع و همچنین کنترل و محدودسازی فعالیت­ های ی.پ.گ را با همراهی روسیه حل نماید و به نوعی هشداری برای آمریکا است که در صورت عدم توجه به خواسته­ های ترکیه، این کشور به راحتی با تغییر موضوع خود در زمین روسیه بازی خواهد کرد./981/ب101/ف