خسارت ۱۱۷۰ میلیارد دلاری جنگ به اقتصاد سوریه

به گزارش خبرگزاری رسا، با آغاز صحبت از بازسازی در جنگ‌ در سوریه بار دیگر آمار و ارقام وحشتناک حجم خسارت‌های سوریه طی سال‌های گذشته مطرح می‌شود تا هزینه اقدامات و امکانات مادی که برای احیای مجدد بخش‌های ویران شده سوریه نیاز هست، مشخص گردد.

به نظر می‌رسد مأموریت بررسی دقیق خسارت‌های جنگ در سوریه بر ضد اقتصاد این کشور در سایه ادامه این شرایط فرسایشی بر ضد بخش‌های مختلف سوریه غیرممکن باشد،با این وجود آماری که گزارش‌های مختلف مرتبط در رابطه با حجم خسارت‌ها ارائه می‌دهند، نشان دهنده رقم‌های وحشتناک خسارت‌های اقتصادی و زیرساخت‌های خدماتی سوریه است.

یکی از تازه‌ترین گزارش‌ها و پژوهش‌های منتشر شده در این رابطه نشان می‌دهد که خسارت‌های سوریه طی سال‌های جنگ به رقمی بالغ بر 1170 میلیارد دلار رسیده که شامل خسارت‌ها در تمامی بخش‌ها و هزینه‌های مربوط به بازسازی این کشور می شود.

این پژوهش را دکتر عمار یوسف کارشناس مسائل اقتصادی انجام داده است. براساس این پژوهش بخش مسکن و عمران بیشتر خسارت‌ها را در نتیجه این جنگ دیده‌اند، تعداد زیادی از شهرهای سوریه عرصه مستقیم درگیری‌های شدید بود و خسارت‌های گسترده‌ای به زیرساخت‌های شهرها وارد شده است. این پژوهش تعداد واحدهای مسکونی متضرر را بالغ بر 2 میلیون و 400 هزار واحد مسکونی برمی‌شمارد که مجموع خسارت های آن رقمی بالغ بر 200 میلیارد دلار است. همچنین بازسازی املاک و مستغلات سوریه بر اساس شرایطی که قبل از جنگ داشت، دست کم به 300 میلیارد دلار بودجه نیاز دارد. این در حالی است که آمار موجود شامل میزان تخریب کارخانه‌ها و ایستگاه‌های تولید برق و زیرساخت‌های مربوط به خدمات عمومی در کشور نمی‌شود.

بخش صنعت دومین بخش خسارت دیده در نتیجه جنگ سوریه است. این پژوهش توضیح می‌دهد که 67 درصد از توانمندی صنعتی سوریه در نتیجه این جنگ به صورت کامل تخریب شده است. این تخریب‌ها در سه بخش قابل ملاحظه است: تخریب و سرقت از کارخانه‌ها و دستگاه‌های تولید که خسارت آن بالغ بر 60 میلیارد دلار است. دوم از بین رفتن فرصت سود در صورت ادامه فعالیت که بالغ بر 40 میلیارد دلار ارزیابی می‌شود. محور سوم مربوط به پول هایی است که برای بازگرداندن چرخ صنعت این کشور به دوره قبل مورد نیاز است که رقم آن بالغ بر 110 میلیارد دلار برآورد می‌شود. به این ترتیب مجموع خسارت‌های جنگ سوریه در بخش صنعت به بیش از 210 میلیارد دلار می رسد.

بخش کشاورزی نیز خسارت‌های قابل توجهی در نتیجه فشارهای جنگ دیده است تا سومین بخش خسارت دیده لقب گیرد. در نتیجه این جنگ سوریه از کشور صادرکننده محصولات کشاورزی که از خودکفایی در این عرصه برخوردار بودند، به کشوری تبدیل شده که بسیاری از تولیدات کشاورزی ضروری را وارد می‌کند. بر اساس این پژوهش خسارت های این بخش در نتیجه از بین بردن ابزارهای تولیدات کشاورزی بالغ بر 25 میلیارد دلار است. خسارت سود از دست رفته در نتیجه این سالها در صورت عدم وجود جنگ نیز بالغ بر 20 میلیارد دلار بر آورد شده است. حجم خسارت های بی سابقه ناشی از فقدان ثروت های حیوانی سوریه نیز بالغ بر 4 میلیارد دلار است.

با وجود اینکه بخش گردشگری در سوریه در این مدت رها شده است، یوسف در پژوهش‌ها تأکید می‌کند که تخریب صورت گرفته به صورت بی‌سابقه‌ای شامل بسیاری از هتل‌ها و آثار گردشگری و مکان‌های تاریخی و مهم این کشور شده و خسارت‌هایی نزدیک به 14 میلیارد دلار در این بخش رقم زده است. این پژوهش خسارت‌های بخش خدماتی را 9 میلیارد دلار ارزیابی می‌کند، این در حالی است که بازسازی بخش خدمات در سوریه بالغ بر 15 میلیارد دلار هزینه در بر دارد که شامل بازسازی زیرساخت‌های مواصلاتی و پل‌ها و انرژی و خطوط آب و فاضلاب و خطوط تلفن می شود. خسارت‌های بخش انرژی برق به علت ارتباطی که با بخش‌های متعددی دارد، بیشترین تأثیرات را در این رابطه برداشته است. این پژوهش تأکید می‌کند که احیای مجدد بخش انرژی بزرگ‌ترین چالش به شمار می رود، این در حالی است که هزینه‌هایی که مردم سوریه برای تأمین منابع جایگزین انرژی برق (شامل باطری ها و موتورهای برق) متحمل شده‌اند، حدود 4 میلیارد دلار است. این موضوع مجموع هزینه‌های بخش خدمات را به 28 میلیارد دلار افزایش می‌دهد.

خسارت‌های نجومی بخش بانکی

شاید بتوان گفت بخش بانکی حساس‌ترین بخش طی سال‌های جنگ در سوریه بود. این پژوهش تأکید دارد که این موضوع به عوامل متعددی مرتبط می‌شود که ازجمله آنها خروج بسیاری از بانک‌ها به ویژه در مناطق بحران زده از خدمات رسانی و مقادیر فراوان سرقت و غارت بانک ها و توقف روند استقراض بانک ها بود. این در حالی بود که مقادیر زیادی از نقدینگی که پیش ‌از این استقراض شده بود، در نتیجه وجود جنگ امکان باز پس دادن آن وجود نداشت. افت ارزش لیر سوریه نیز در کنار سایر خسارت های اقتصادی و بانکی سوریه ناشی از این جنگ بود. جلوگیری از تعامل بانکی و اعمال تحریم‌ها بر ضد بانک‌های سوریه باعث شد خسارت‌های زیادی به بخش بانکداری وارد شود که بر اساس آمار موجود رقم آن بالغ بر 9 میلیارد دلار برآورد می‌شود.

این گزارش می‌افزاید که ادغام افت ارزش لیره سوریه و خسارت ‌های بانک مرکزی سوریه در نتیجه این جنگ باعث شده است خسارت‌های بخش نقدینگی به ویژه در زمینه حفظ ارزش لیر سوریه به رقمی بالغ بر 40 میلیارد دلار برسد. این پژوهش همچنین هزینه‌های لازم برای بازگرداندن ارزش لیره به دوره قبل از جنگ ( یعنب 50 لیره برای هر دلار) را بالغ بر 70 میلیارد دلار بر آورد می کند که عملا اقدام کردن در این زمینه صرفه اقتصادی ندارد.

در اینجا هم چنین نباید از خروج سرمایه‌ها در نتیجه آغاز جنگ و سرمایه گذاری آنها در کشورهای همسایه چشم‌پوشی کرد. بر اساس آمارهای ارائه ‌شده از سوی سازمان ملل متحد و بخش‌های دیگر ارزش این سرمایه‌ها بالغ بر 22 میلیارد دلار است. خسارت‌های بخش اداری در سوریه نیز بر اساس برآورد این گزارش بالغ بر 4 میلیارد دلار ارزیابی می‌شود. بازسازی بخش اداری در این کشور نیز جهت بازگرداندن آن به شرایط قبل از جنگ به هزینه‌ای بیش از 6 میلیارد دلار نیاز دارد.

پیامدهای اجتماعی و تربیتی جنگ

این پژوهش می‌افزاید که خسارت‌های دولت در بخش‌های امور اجتماعی شامل هزینه‌های مربوط به احداث مراکزی جهت پناه دادن به مهاجران از مناطق جنگ زده و هزینه بالای استفاده‌ کنندگان از آنها و هزینه‌های بی‌سابقه کوچ افراد از مناطق مختلف می شود. علاوه بر اینها باید هزینه‌های گسترده انجام شده برای مجروحان جنگی را نیز در نظر گرفت که تمامی این هزینه‌ها به رقمی بالغ بر 7 میلیارد دلار می‌رسد.

بخش تعلیم و تربیت نیز از حملات و آسیب‌های عمدی و روشمند عناصر مسلح تروریست در امان نماند، آنها عمدا عناصر و کادر فعال در بخش آموزش و پرورش را هدف قرار داده و آنها را درمعرض تهدید و کشتار یا مهاجرت اجباری قرار دادند. این گزارش تأکید می‌کند که مدارس و زیرساخت‌های آموزشی هدف قرار گرفته بالغ بر 30 درصد از مجموع بخش آموزشی در سوریه است. عناصر مسلح همچنین از زیرساخت‌های آموزش به عنوان مراکز نظامی خود استفاده می‌کردند و همین موضوع حجم ویرانی‌های این مراکز را افزایش داده و آن را به رقمی بالغ بر 16 میلیارد دلار رسانده است. این در حالی است که 40 درصد از یک نسل کامل از کودکان سوریه از آموزش بی بهره شده اند و احیای مجدد این نسل به مبلغی بالغ بر 5 میلیارد دلار هزینه نیاز دارد.

همین اوضاع در بخش بهداشت و سلامت نیز قابل مشاهده است. عناصر مسلح از طریق تخریب بیمارستان‌های عمومی و هدف قرار دادن کادر پزشکی، اقدام به تخریب این بخش در سوریه کردند. پژوهش مذکور تأکید می‌کند که بیش از 45 درصد از مراکز بهداشتی قادر به ارائه خدمات نیستند. سوریه میزان خسارت‌های وارد آمده به کادر پزشکی خود را نزدیک به 37 درصد اعلام کرده است که این رقم به نسبت مناطق دیگر دنیا رقمی بی‌سابقه است. همچنین سرقت و غارت گسترده محتویات و تجهیزات پیشرفته این مراکز و درمانگاه‌ها باعث شده خسارت‌های بخش بهداشت و سلامت به رقمی بالغ بر 12 میلیارد دلار برسد، احیای مجدد این بخش نیز بیش از 25 میلیارد دلار هزینه در بر دارد.

به نوشته تسنیم، مجموع خسارت‌های وارد آمده به بخش حمل و نقل عمومی شامل تخریب خودروها و سرقت آنها بعلاوه تخریب بسیاری از ادارات حمل و نقل و مسیرهای عمومی مواصلاتی و پل‌ها و زیرساخت‌های دیگر بیش از 5 میلیارد دلار به سوریه خسارت زده که بازسازی و احیای مجدد آنها به حدود 6 میلیارد دلار هزینه نیاز دارد.

این گزارش مجموع خسارت‌های بخش نفتی را بالغ بر 29 میلیارد دلار ارزیابی کرده و می‌نویسد که قضاوت‌های نفتی در دو بخش قابل بررسی است. بخش اول شامل عدم امکان استفاده از منابع نفتی کشور بوده و بخش دوم مجبور شدن دولت به واردات نفت سوریه از بازارهای جهانی و عدم امکان سرمایه‌گذاری در چاه‌های نفت و گازی است که به تازگی اکتشاف شده بودند. همچنین خسارت‌های بخش گردشگری در نتیجه این جنگ نشان می‌دهد که جنگل‌ها به شکل بی‌سابقه‌ای درنتیجه آتش‌سوزی‌های مکرر در مناطق متشنج به ویژه در بخش‌های ساحلی آسیب دیدند. آتش‌سوزی‌های گسترده در تأسیسات نفتی و قطع درختان جنگل برای گرم شدن یا تخریب آنها جهت تبدیل کردن آن به اراضی زراعی، خسارتی حدود 17 میلیارد دلاری به سوریه تحمیل کرده است.

فرسایش انسانی

دکتر یوسف مولف و پژوهشگر تدوین کننده این گزارش می‌افزاید که مهاجرت کادر انسانی سوریه از بزرگترین خسارت‌های این کشور به شمار می‌رود، به گونه‌ای که فرسایش گسترده اقتصاد ملی را موجب شده و ایجاد نسل جدید از این کادر انسانی به زمان و هزینه های بسیار زیادی نیاز دارد.

پژوهش مذکور مجموع این خسارت‌ها را بالغ بر 8  میلیارد دلار ارزیابی کرده و می‌نویسد که خسارت‌های دولت سوریه در نتیجه از بین رفتن پتانسیل انسانی این کشور و هزینه های لازم برای احیای مجدد این کادر انسانی بالغ بر 7 میلیارد دلار است، این در حالی است که احیای این نسل انسانی برای سهیم شدن در بازسازی سوریه بالغ بر 25 میلیارد دلار هزینه در بر دارد که این رقم مجموع خسارت‌های سوریه در نتیجه مهاجرت عناصر انسانی آن را به رقم 40 میلیارد دلار می رساند.

این پژوهش در ادامه به بررسی تأثیرات جنگ بر معیشت شهروندان سوریه می‌پردازد و می‌نویسد که حدود 89 درصد از ساکنان سوریه زیر خط مطلق فقر قرار دارند و این نشان دهنده خدمات ناشی از جنگ است. میزان درآمدهای اکثریت قریب به اتفاق شهروندان سوری حتی به 20 درصد از هزینه های آنها نمی رسد، این موضوع می طلبد که میزان در آمدها و مزد مردم در سوریه باید دست کم هشت برابر شود تا سطح زندگی مردم سوریه به دوره پیش از آغاز جنگ برسد./982/ب101/د