تحلیلی بر اندیشه های علم دینی در جهان اسلام

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی صلی الله علیه و آله، کتاب تحلیلی بر اندیشه های علم دینی در جهان اسلام را به قلم سیدمحمد تقی موحد ابطحی با موضوع علم و دین، اسلام و علوم، دین – فلسفه و دینداری منتشر کرد.

این اثر با هدف بررسی طیف وسیعی از دیدگاه های موجود موافق و مخالف علم دینی در جهان اسلام، شناسایی ظرفیت ها و محدودیت های هر یک از این دیدگاه ها، بررسی برخی از مسائل مهم در موضوع علم دینی از زوایای مختلف و فراهم آوردن زمینه ای مناسب برای هم گرایی دیدگاه های موجود در زمینه علم دینی به نگارش درآمده است.

در فصل اول کتاب، ضمن بیان مراحل و گونه های مواجهه جهان اسلام با ندیشه ها و علوم شرق و غرب جهان اسلام، به پیشینه بحث علم دینی، به خصوص اقداماتی که در چهل سال گذشته در زمینه علم دینی انجام گرفته است، اشاره می شود.

فصل دوم با تأکید بر آرای برخی از چهره های برجسته موافق علم دینی در جهان اسلام، از جمله اسماعیل فاروقی، سیدمحمد نقیب العطاس، ضیاءالدین سردار، طه جابر علوانی، جمال الدین عطیه، محمدمحمد امزیان، ابراهیم عبدالحرمن رجب (از متفکران جهان اسلام) و سیدحسین نصر، مهدی گلشنی، خسرو باقری، عبدالله جوادی آملی و محمدمهدی میرباقری (از متکفران ایران) ابعاد مختلفی از موضوع علم دینی معرفی شده است.

در ابتدای این فصل، تبیین های فلسفی، جامعه شناختی، روانشناختی و تاریخی درباره امکان علم دینی به تفصیل ارائه شده و در ادامه به دو دلیل عمده «دلایلی که تلاش برای تولید علم دینی را برای رفع مشکلات علم جدید لازم می دانند» و «دلایلی که تلاش برای تولید علم دینی را وظیفه ای دینی قلمداد می کنند» در مورد ضرورت علم دینی اشاره گردیده است.

چهار راهکار عمده تولید علم دینی (رویکرد استنباطی، رویکرد تهذیب و تکمیل علوم موجود، رویکرد مبناگرا و مشخص کردن جایگاه دستاوردهای علمی در هندسه معرفت دینی) و بررسی نسبت علم دینی با عینیت، واقع گرایی و نسبیت گرایی از موضوعات دیگری است که در این فصل به تفصیل بیان شده است.

در فصل سوم با تکیه بر آرای اندیشمندانی همچون مصطفی ملکیان، عبدالکریم سروش، علی پایا، احمد نراقی، بیژن عبدالکریمی، حمیدرضا جلائی پور (از متکفران ایرانی) و پرویز هودبوی، فضل الرحمن ملک، برهان غلیون، زکی نجیب محمود، نصر حامد ابوزید، محمد عابد جابری (از متفکران جهان اسلام) ادله ای که در مخالفت با علم دینی مطرح گردیده، در چهار بخش (امتناع علم دینی، عدم ضرورت علم دینی، نامطلوب بودن علم دینی و اخلاقی نبودن علم دینی) بازسازی و به تفصیل بیان شده است.

در بخش اول فصل چهارم، چهار دسته ادله ای که در فصل سوم در مخالفت با علم دینی مطرح شد، بررسی و نشان داده شده است که این ادله برای اثبات امتناع علم دینی و نامطلوب و غیراخلاقی بودن علم دینی، کافی نیستند.

در پایان این بخش با تکیه بر مبانی مختار دو تن از مخالفان علمی دینی (علی پایا و عبدالکریم سروش)، سه دلیل در مکان علم دینی و دو راهکار برای تولید علم دینی ارائه شده است تا نشان داده شود نه تنها مبانی آنها برای مخالفت با علم دینی کافی نیست، که بر همان مبانی می توان از علم دینی دفاع کرد.

در بخش دوم از فصل چهارم، دیدگاه موافقان علم دینی بررسی شده است. در ابتدای این فصل، اشکالات و ابهاماتی که درباره چهار راهکار پیشنهادی تولید علم دینی وجود دارد بیان شده است تا زمینه برای تقویت هرچه بیشتر این دیدگاه ها فراهم آید.

در این بخش با توجه به ظرفیت ها و محدودیت های چهار روش کلان تولید علم دینی، تلاش شده است با بهره گیری از آرای آیت الله جوادی آملی، الگویی برای تولید علم دینی ارائه شود که هم به لحاظ نظری قابل دفاع باشد و هم به لحاظ عملی در عرصه سیاست گذاری و برنامه ریزی به کار رود. بررسی دیدگاه موافقان علم دینی درباره عینیت و واقع گرایی، قسمت پایانی این بخش را تشکیل می دهد.

کتاب تحلیلی بر اندیشه های علم دینی در جهان اسلام به قلم سیدمحمد تقی موحد ابطحی در 435 صفحه، شمارگان 300 نسخه و به قیمت 21 هزار تومان از سوی مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی صلی الله علیه و آله منتشر شده است./920/پ202/ق