سال ۲۰۱۶ سالی مملو از شکست و ناکامی برای عربستان بود
به گزارش خبرگزاری رسا، «بروس ریدل» کارشناس برجسته آمریکایی امور خاورمیانه در یادداشتی در مورد وضعیت عربستان، نوشت: سال 2016، سالی است که عربستان سعودی دوست دارد آن را از یاد ببرد.
به نوشته فارس، ریدل که نزدیک به 30 کارشناس آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا بوده و در امور عربستان تخصص دارد، در این یادداشت که در پایگاه «المانیتور» منتشر شده، فهرستی طولانی از ناکامی‌های عربستان در سال 2016 ارائه کرده است.
در ادامه متن کامل این یادداشت آمده است:
عربستان سعودی سال بدی را پشت سر گذاشت. در حالی که فقط دو سال از حکومت شاه سلمان بن عبدالعزیز می‌گذرد، پادشاهی عربستان با قیمت پایین نفت، تضعیف اقتصاد داخلی، باتلاق یمن و قدرت‌گیری ایران روبروست. کنگره ایالات متحده این کشور را به مشارکت در حملات یازده سپتامبر متهم کرده و حالا هم پادشاهی سعودی بیش از هر زمان دیگر با عدم اطمینان در مورد دولت جدید ایالات متحده مواجه است.
سلمان ماه دسامبر را با اخراج وزیر کار آغاز کرد. رسانه‌های سعودی که عموما محتاط هستند، از این وزیر به دلیل افزایش نرخ بیکاری، که 12% گزارش شده، انتقاد کرده بودند. احتمالا رقم واقعی بیشتر از این مقدار است. رسانه‌ها گفتند که افزایش بیکاری احتمال موفقیت طرح چشم‌انداز 2030 پادشاه را که به شدت روی آن تبلیغ شده، تضعیف می‌کند. در چشم‌انداز 2030 وعده داده شده که عربستان سعودی تا سال 2030 دیگر به درآمدهای نفتی وابسته نباشد، که این هدف به شدت بلندپروازانه به نظر می‌رسد.
توافق اوپک در وین برای کاهش صادرات این کارتل نفتی هم شکست تلویحی دیگری برای پادشاهی است. سعودی‌ها در برابر هرگونه کاهش صادراتی که ایران را هم به کاهش صادرات ملزم نکند، مقاومت کرده بودند. اما در پایان اوپک با افزایش صادرات ایران موافقت کرد و در مقابل پادشاهی سعودی باید بخش اعظم کاهش را بر عهده بگیرد. ایرانی‌ها از این عقب‌نشینی سعودی‌ها تمجید کرده و بابت آن اظهار خوشحالی کردند. میزان ذخایر ارزی سعودی‌ها هم در طول سال کاهش یافت تا شکاف درآمد را پر کند و در این میان این مصرف‌کنندگان بودند که متحمل هزینه می‌شدند. به هیچ وجه هم مشخص نیست که اقدام اوپک بتواند تغییر چندان موثری در کاهش قیمت نفت ایجاد کند.
جنگ یمن هم هزینه سرسام‌آوری برای پادشاهی درست کرده است. شهرهای مرزی عربستان سعودی از حملات موشکی و راکتی متحمل خسارت شده‌اند. ارتش انبوهی از مهمات را مصرف کرده که حالا باید با قیمتی بالاتر جایگزین شوند. هرچند هزینه هواپیماهای فعال در جنگ و دیگر سیستم‌های تسلیحاتی یک راز سر به مهر است، اما احتمالا رقم کلانی باشد. این رقم با ادامه جنگ بیش از پیش بالا می‌رود. با این وضعیت، عربستان به جای اینکه آنطور که در چشم‌انداز 2030 عنوان شده هزینه‌های دفاعی خود را کاهش دهد، باید هزینه‌های بلندمدت بیشتری برای جنگ بپردازد.
اما قطعا یمنی‌ها بهای بسیار بیشتری پرداخته‌اند. بر اساس آمارهای سازمان ملل، بیش از 3 میلیون یمنی به واسطه جنگ آواره شده‌اند. حدود 20 میلیون نفر هم دسترسی کافی به آب ندارند و 15 میلیون نفر به غذا هم دسترسی کافی ندارند. کودکان به صورتی شایع و فراگیر از سوءتغذیه رنج می‌برند و احتمالا تبعات انسانی بلندمدت این وضعیت برای مدت‌ها در فقیرترین کشور جهان عرب ادامه داشته باشد. این مساله طبیعتا به معنی خصومتی بلندمدت علیه عربستان سعودی و شرکایش در جنگ خواهد بود.
سلمان این هفته در نشست شورای همکاری خلیج [فارس] در بحرین شرکت می‌کند. «ترزا می» نخست‌وزیر انگلستان هم مهمان افتخاری این نشست است. پادشاه عربستان برای نزدیک‌تر کردن اعضای این شورا فشار خواهد آورد، اما تنها این بحرین تحت اشغال عربستان است که با این مساله موافق خواهد بود. پادشاه در این تو کشورهای عضو، از سفر به عمان، که اصلی‌ترین مخالف نزدیک‌تر شدن روابط اعضا است، خودداری کرد.
در آستانه این نشست، سعودی‌ها 15 نفر را با ادعای جاسوسی برای ایران به اعدام محکوم کردند. شورای همکاری خلیج [فارس] با ایرانی روبروست که متحدانش در بغداد و دمشق در حال پیشروی قابل ملاحظه در برابر دشمنان سنی خود هستند. تهران در عین حال اتحاد خود با مسکو را هم تثبیت کرده است.
در جریان بهار عربی، مصر بزرگترین موفقیت پادشاهی عربستان بود و ارتش مصر توانست به لطف کمک‌های کلان ریاض، دولت اخوان المسلمین را سرنگون کردن و حکومت نظامیان را احیا کند. اما اکنون قاهره در مساله سوریه از موضع عربستان دوری می‌کند. در هر صورت، باقی نگه داشتن ژنرال‌های مصری در قدرت، هزینه هنگفتی برای پادشاهی خواهد داشت.
روابط عربستان سعودی با یک متحد کلیدی دیگر، یعنی پاکستان هم در برابر دیدگاه سلمان تضعیف شده است. پارلمان پاکستان به اتفاق آرا علیه اعزام نیرو به جنگ در یمن رأی داد. اگر سال آینده برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به هر دلیلی شکست بخورد، سعودی‌ها اگر بخواهند این احساس را تلقین کنند که منبعی قابل اتکا برای دستیابی به بمب هسته‌ای دارند، باید ارتباط با پاکستان را بازسازی کنند. این مساله از اولویت بالایی برای پادشاه برخوردار خواهد بود.
کنگره ایالات متحده هم برای اولین بار در طول دوران هشت ساله ریاست‌جمهوری «باراک اوباما» از وتوی او علیه قانون مبارزه با تروریسم، گذر کرد. این قانون اجازه اقدامات قانونی علیه پادشاهی و مقامات سعودی به دلیل ایفای نقش ادعایی در حملات پانزده سال پیش به آمریکا را می‌دهد. این یک عقبگرد جدی برای ماشین عظیم لابی‌گری پادشاهی در واشنگتن بود. «دونالد ترامپ» هم از این قانون حمایت کرده است.
حالا ترامپ در آستانه مراسم تحلیف قرار دارد و سعودی‌ها تا حد زیادی به ژنرال «جیمز متیس» مسؤول سابق فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا امید بسته‌اند. او برای سعودی‌ها شناخته‌شده است و قبلا حمایت خود از جنگ ائتلافی را ثابت کرده است. رسانه‌های سعودی از این ژنرل بازنشسته به دلیل سرسختی در برابر ایران و شناخت کاملی که از خاورمیانه دارد، تمجید کرده‌اند.
اما مشکل اصلی در کاخ، پسر پادشاه، جانشین ولیعهد و وزیر دفاع، یعنی شاهزاده محل بن سلمان است. یمن جنگ اوست؛ همین‌طور چشم‌انداز 2030. «آقای همه‌کاره» محبوب دل پادشاه است. ظاهرا او مشاور غیرقابل چشم‌پوشی پادشاه 80 ساله عربستان است. این شاهزاده از سال ناامیدکننده 2016 جان به در می‌برد. عملکرد او در سال 2017 می‌تواند سرنوشت پادشاهی را مشخص کند./847/ب102/د