تجزیه خاورمیانه طرح آمریکایی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا درمشهد، حمید احمدی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران عصر امروز15 آذر در همایش ملی «اسلام سیاسی در خاورمیانه» در دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد درباره طرح خاورمیانه بزرگ، گفت: برای شناخت سیاست‌های آمریکا باید مطالعه کرد و صرفاََ به ذهنیات شخصی نباید بسنده کرد چرا که در آمریکا بسیاری از برنامه‌ها به صورت شفاف مطرح می‌شود، از همین رو درک آن برای همگان آسان است.

وی با بیان اینکه طرح خاورمیانه بزرگ یعنی همه آن چیزی که بعد از عملیات سپتامبر و سقوط طالبان رخ داد، افزود: بعد از این اتفاقات، فضای ضدآمریکایی در خاورمیانه حاکم شد؛ از همین رو مسؤولان و دولتمردان آمریکایی تصمیم گرفتند، در سال ۲۰۰۲ دست به اجرای طرح ابتکاری خاورمیانه بزرگ بزنند.

احمدی با بیان اینکه این طرح، اولویت‌های مختلفی را پوشش می‌داد، گفت: قدرتمند کردن زنان، گسترش سواد و دموکراسی از جمله اهداف این طرح بود تا مردم خاورمیانه را نسبت به اهداف دولت آمریکا مثبت‌اندیش کنند اما دولتمردان آمریکایی خواستند تا اجرای این طرح را از سوی مردم آغاز کنند؛ از همین رو با مشکلاتی در این عرصه مواجه شدند، زیرا دولتمردان سایر کشورها به خصوص کشورهای عربی در برابر این طرح، مخالفت کردند.

وی بیان کرد: در این طرح، دولتمردان آمریکایی سعی داشتند تا اجرای طرح را از گروه‌های مردمی شروع کنند، اما پروژه دولت‌های اروپایی بر این اساس بود که اجرای طرح خاورمیانه بزرگ با رایزنی با مسئولان کشورهای مختلف آغاز شود تا دولتمردان سایر کشورها در برابر آن جبهه نگیرند.

اهداف پشت پرده طرح خاورمیانه بزرگ

این استاد دانشگاه با بیان اینکه یکی از اهداف پشت پرده طرح خاورمیانه بزرگ، مبارزه با افراطی‌گری اسلامی بود، اما برخی تصور می‌کنند که ظهور داعش و جنگ‌های فرقه‌ای از برنامه‌های آمریکا در خاورمیانه بزرگ است، تصریح کرد: این در حالی است که دولت آمریکا به خصوص بعد از اوباما از اجرای طرح خاورمیانه بزرگ دست برداشتند و عملاََ فعالیتی در این راستا صورت نگرفت.

وی با اشاره به اینکه طرح خاورمیانه بزرگ با هدف مبارزه با گروه‌هایی مثل القاعده اجرایی شد، تصریح کرد: تصور عموم در این موضوع، بر خلاف آنچه که واقعیت دارد، است.

وی ادامه داد:  آن‌ها تصور می‌کنند که آمریکا نماد قدرت بزرگ جهانی است؛ در صورتی که قدرت آمریکا هم محدود است و این موضوع را می‌توان در طولانی شدن موضوع دستگیری صدام به خوبی دید.

این استاد دانشگاه  تصریح کرد: این ادبیات نه تنها در منطقه خاورمیانه که در دنیا به کار می‌رود و معتقدند که آمریکا قصد دارد با این طرح تحولات بزرگی را در منطقه خاورمیانه ایجاد کند.

وی با بیان این مطلب که البته در کنار بحث خاورمیانه بزرگ طرح دیگری به نام طرح «سایسپیکو» نیز مطرح می‌شود، تصریح کرد: متأسفانه یکی از ویژگی‌های ادبیات سیاسی منطقه این است که قبل از این‌که بر بینش‌های عمیق استوار باشد بر ذهنیات استوار است و در طرح خاورمیانه بزرگ ما شاهد همین نوع نگاه و بینش ذهنی نیز هستیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر این موضوع که بیشتر افرادی که درباره طرح خاورمیانه بزرگ صحبت می‌کنند اطلاعی در مورد این طرح ندارند و به طور کلی نمی‌دانند که این طرح چیست؟، ادامه داد: تمام رؤسای جمهوری آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم طرح‌هایی را برای اداره جهان مطرح می‌کنند که طرح خاورمیانه بزرگ نیز یکی از این طرح‌ها است.

تحولات جهان مدام در حال به روز شدن است

احمدی بیان داشت: البته درست است که دو حزب بزرگ آمریکا یعنی حزب دموکرات و جمهوری‌خواه بر اساس منافع ملی کشورشان فعالیت می‌کنند؛ اما اغلب این طرح‌ها در دوره آنان عملیاتی نمی‌شود و به دوره رییس جمهور بعدی سپرده می‌شود و در دوره بعد نیز به دلیل این‌که رییس جمهور جدید طرحی جدید را دنبال می‌کنند طرح قبلی کنار می‌رود؛ چرا که تحولات جهان مدام در حال بروز شدن است و طرح‌های قدیمی کارا نیستند.

وی با یادآوری این مطلب که بسیاری معتقدند طرح خاورمیانه بزرگ طرحی بزرگ و شیطانی است که با یک استراتژی بلند مدت دنبال می‌شود، بیان داشت: به همین دلیل به وجود آمدن و گسترش داعش و ایجاد جنگ‌های فرقه‌ای را به طرح خاورمیانه بزرگ نسبت می‌دهند.

وی با بیان این موضوع که این طرح در فوریه 2004 در روزنامه الحیاط منتشر شد و بعد وزارت خارجه آمریکا آن را در سایت خود انتشار داد و در آن مشخص کرد که آغاز و انتهای این طرح چیست؟، تصریح کرد: بعد از عملیات سپتامبر و آمدن آمریکا به افغانستان فضای ضد آمریکایی در خاورمیانه و جهان شکل گرفت و این فضا به ضرر آمریکا بود؛ چراکه منافع آمریکا را با تهدید روبرو می‌کرد به همین دلیل آمریکا اقدام به ارائه طرح خاورمیانه بزرگ کرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران اضافه کرد: بسیاری معتقدند که بوش با ارائه این طرح درصدد بوده که در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری پیروز میدان شود.

احمدی ضمن یادآوری این نکته که طرح خاورمیانه بزرگ بر چهار اصل ارتقای دموکراسی، ارتقای توسعه اقتصادی و اجتماعی، گسترش دانش و قدرتمند کردن زنان در خاورمیانه استوار بود، خاطرنشان کرد: هدف از نگاشتن این طرح نیز نشان دادن چهره‌ای مثبت از آمریکا در جهان و خاصه در خاورمیانه بود.

وی ضمن تأکید بر این مطلب که این طرح همان ابتدا با مخالفت کشورهای خاورمیانه مواجه شد، گفت: آمریکا در ابتدا درصدد بود که پای کشورهای اروپایی را در اجرای و حمایت از این طرح باز کند؛ اما با توجه به این‌که اروپاییان از چندین سال قبل خود طرح دیگری را دنبال می‌کردند، بنابراین وارد این طرح آمریکایی نشدند.

اروپاییان در طرح خاورمیانه بزرگ وارد مشارکت با آمریکا نشدند

عضو هیأت علمی افزود: علاوه بر این مطلب، اروپاییان معتقد بودند که طرح خاورمیانه بزرگ منجر به هراس دولت‌های خاورمیانه می‌شود؛ چرا که تحولات بر اساس این طرح از پایین به بالا است؛ اما طرح اروپایی ایجاد تحولات از بالا به پایین و مذاکره با دولت‌ها بود و همه این عوامل سبب شد که اروپاییان در طرح خاورمیانه بزرگ وارد مشارکت با آمریکا نشوند.

احمدی ادامه داد: به همین دلیل آمریکایی‌ها مجبور شدند به تنهایی اقدام به تخصیص بودجه جهت توسعه مسائل اقتصادی، سیاسی، دانش و بحث زنان به تصویب برسانند که در این راستا از سال 2002 تا 2005 آمریکایی‌ها حدود 350 برنامه با صرف هزینه 293 میلیون دلاری کردند.

وی یکی از اهداف اصلی طرح خاورمیانه بزرگ را مبارزه با افراط گرایی اسلامی خواند و گفت: به طور کلی بعد از سال 2008 که اوباما به روی کار آمد بحثی از خاورمیانه بزرگ نبود؛ اما این سنت در خاورمیانه ماند و هر حادثه‌ای که رخ می‌داد مانند بهار عربی و یا به وجود آمدن داعش را زیر سر این طرح می‌دانستند.

احمدی با بیان این مطلب که بحث تجزیه بحثی است که تنها در رسانه‌ها مطرح است، تصریح کرد: طرح تجزیه منطقه مطرح نیست، قدرت آمریکا محدود است و بسیاری از کارها را آمریکایی‌ها نمی‌توانند، انجام دهند، چنانچه می‌توانست دو سال به دنبال صدام حسین و 10 سال به دنبال بن لادن نمی‌بود.

قدرت آمریکا محدود و ابزارهای او هم محدود است

وی با تأکید بر این موضوع که قدرت آمریکا محدود و ابزارهای او هم محدود است و نمی‌تواند خاورمیانه را تجزیه کند، افزود: اصولاً کسی نمی‌تواند منطقه را به این آسانی تجزیه کند حتی نمی‌تواند طرح سایسپیکو را تغییر دهد؛ چراکه تغییر مرزهایی که ساسیپیکو ایجاد کرده است دریای خون راه خواهد انداخت.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در ادامه با بیان این نکته که رؤسای جمهور آمریکا برای وجهه اجتماعی خود اقدام به طرحی چنین طرح‌هایی می‌کردند، خاطرنشان کرد: این طرح‌ها، طرح‌های امنیتی بود تا تهدیدهای امنیتی علیه آمریکا را رفع کنند.

وی با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های ادبیات سیاسی منطقه، استوار بودن آن بر ذهنیت افراد است که در همین راستا این ادبیات بیشتر شبیه تئوری توطئه مطرح شده است، گفت: بیشتر افرادی که درباره طرح خاورمیانه بزرگ صحبت می‌کنند، اطلاعی از طرح ندارند، در واقع طرح خاورمیانه بزرگ یکی از طرح‌های بزرگ دولت آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم است./934/201/ب2