علمای ابرار دانستن ائمه معصوم تنزل شأن آنها است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی در نشست علمی همگرایی بین آگاهی امام حسین(ع) از شهادت خود و ترسیم خطوط نبرد که در ساختمان مجمع وارث الانبیاء واقع در بلوار جمهوری برگزار شد با بیان این که برای روشن شدن این موضوع نیاز است بحث علم غیب در ائمه روشن شود، گفت: مستفاد از آیات مربوط به علم غیب ائمه معصوم(ع) با مستفاد از روایات مربوط به علم غیب ائمه معصوم(ع) مطابقت دارد.

رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) اضافه کرد: از آیات قران کریم استفاده می شود که علم غیب عبارت از علم بدون واسطه است و چنین علمی به خداوند اختصاص دارد؛ در مقابل از برخی آیات استفاده می شود که خداوند علمی را در اختیار انبیاء قرار داده است چنانچه حضرت عیسی(ع) می فرماید می توانم از آنچه که در خانه های خود می خورید و از آنچه که ذخیره می کنید خبر دهم.

وی با تأکید بر این که خداوند علمی را که از نظر بشر غیب محسوب می شود را در اختیار انبیاء قرار داده است، خاطرنشان کرد: از سویی ائمه معصوم(ع) علم غیب را از خود نفی کرده اند و از سویی دیگر روایات فراوانی بیان می کنند ائمه معصوم(ع) علم گسترده ای در اختیار دارند در حالی که علم غیب مختص واجب الوجود است و از ائمه معصوم(ع) نفی شده است؛ ائمه معصوم(ع) دارای علم با واسطه هستند که معلمشان یا پیامبر اکرم(ص) است یا امام قبلی.

نظرات در زمینه علم غیب ائمه معصوم(ع)

استاد درس خارج حوزه علمیه قم به نظرات در زمینه علم غیب ائمه معصوم(ع) اشاره کرد و بیان داشت: برخی محققین اعتقاد دارند که بحث علم غیب را مفوضه وارد تشیع کرده اند؛ در کتاب «مکتبی در فرآیند تکامل» بیان شده است چنین افرادی ائمه معصوم(ع) را علمای ابرار و اتقیا می دانند یعنی ائمه معصوم(ع) به احکام و تفسیر قرآن کریم آگاهی دارند اما رتبه علمی آنها فقط چند درجه از دانشمندان عادی بالاتر است و نباید امور فوق بشری را به آنها نسبت داد و علم غیب نیز ازاین موارد است.

وی ادامه داد: مفوضه افرادی هستند که مورد لعن و تکفیر ائمه معصوم(ع) قرار گرفته اند؛ همان گونه که افراد غالی برای ائمه معصوم(ع) مقام ربوبیت قائل بوده اند افراد مفوضه چند درجه کوتاه آمده اند و می گویند خداوند پس از آفرینش ائمه معصوم(ع) تمام شؤونات را به آنها تفویض کرده است.

آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی افزود: در پاسخ به این نظریه باید گفت آیاتی که دلالت بر علم غیب ائمه معصوم(ع) دارند را چه می کنید؟ به ویژه آیه 43 سوره بقره«وَكَذٰلِكَ جَعَلناكُم أُمَّةً وَسَطًا لِتَكونوا شُهَداءَ عَلَى النّاسِ وَيَكونَ الرَّسولُ عَلَيكُم شَهيدًا» که خداوند در این آیه سه گروه شاهد یعنی پیامبر اکرم(ص)، مردم عادی و افرادی که میان آنها قرار دارند را معرفی می کند و می گوید پیامبر اکرم(ص) شاهد گروه میانی است و گروه میانی نیز شاهد براعمال مردم عادی هستند در حالی که شخصی می تواند شاهد باشد که عالم به همه اعمال مردم باشد.

وی تصریح کرد: آیا این آیه شریفه نیز از تراوشات فکری مفوضه است؟ مراد ما از علم غیب ائمه معصوم(ع) این است که آنها به تمامی سؤالات پاسخ می داده اند چه سؤالات مربوط به احکام و چه سؤالات مربوط به موضوعات چه دینی و چه غیر دینی.

رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با بیان این که برخی علم انبیا را در احکام می دانند و برخی نیز در موضوعات، ابراز داشت: برخی افراد نیز اعتقاد دارند انبیا در موضوعات جزئی علم دارند اما در کلیات دارای علم نیستند؛ از قرآن کریم استفاده می شود که انبیا دارای علم حضوری فعلی کامل به جمیع احوال و موضوعات هستند.

وی آیات قرآن کریم در زمینه علم غیب انبیا را مطلق دانست و بیان داشت: در برخی روایات قید«قوامه به دین» بیان شده است در حالی که اکثر آنها مطلق می باشند؛ روایت صحیحه کافی که در جلد یک صفحه 263 آمده در ظاهر مقید است زیرا کلمه« مما فیه قوام دینهم» بیان شده است که برخی به دلیل وجود این کلمه در روایت می گویند علم ائمه معصوم(ع) مربوط به دین مردم است نه احکام و موضوعات.

آیت الله فاضل لنکرانی اضافه کرد: آیا می توان آیات مطلق قرآن کریم در زمینه علم غیب ائمه معصوم(ع) را با روایاتی که دارای قید هستند مقید کرد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت، این آیات دارای عنوان مثبتین هستند و قاعده اطلاق و تقیید در این گونه موارد جاری نمی شود و از سوی دیگر این روایات در مقام تقیید نیستند و موردی را نفی نمی کنند؛ بنابراین با بررسی این روایات می توان به این نتیجه رسید علمای ابرار دانستن ائمه معصوم(ع) تنزل شأن آنها است.

رابطه شفاعت و شهادت

وی به رابطه شفاعت و شهادت اشاره کرد و بیان داشت: برخی افراد هرگونه گناهی که می خواهند انجام می دهند و در پایان می گویند امام حسین(ع) را شفیع خود قرار می دهیم در حالی که امام شاهد اعمال مردم است و امامی که شاهد اعمال مردم باشد دیگر شفیع هر شخصی نخواهد شد و شفاعت نیز یک امر بی حساب و کتاب نیست بلکه جمع بندی اموال موجب شفاعت می شود.

استاد درس خارج حوزه علمیه در پایان خاطرنشان کرد: مفوضه در روایات نفی شده اند اما نسبت به بخشی که ناظر به علم غیب امام معصوم(ع) است مورد نفی واقع نشده اند؛ به دلیل اینکه مفوضه مورد لعن و تکفیر قرار گرفته اند نمی توان گفت تمام افکارآنها باطل است بلکه دلیل لعن آنها این است که می گویند خداوند تمام  امور را به ائمه معصوم(ع) تفویض کرده است./1324/پ201/ی