نگاهی به «موسیقی رمضان در ایران»

به گزارش خبرگزاری رسا، آواها و نغمه های سحرخوانان، سال ها زینت بخش شب های رمضان بوده و این شب ها را تبدیل به یكی از خاطره انگیزترین شب های سال كرده است. بخش بندی كتاب بسیار دقیق صورت گرفته و در هر بخش جزئیات مربوط به هر مراسم با دقت ذكر شده است.

هوشنگ جاوید، در بخش اول این كتاب، ضمن بررسی آیین های مربوط به ماه رمضان، از قبیل پیش‌خوانی رمضان، موسیقی رویت هلال، آواها و نواهای بیداری و سحرخوانی، به بررسی تك تك این آیین ها در نقاط مختلف ایران می پردازد. یكی از نكات قابل تقدیر در این بخش از كتاب، سازشناسی موسیقی رمضان در ایران است.

هوشنگ جاوید با تكیه بر تخصص خود در حوزه موسیقی، به بررسی سازهای كوبه ای، زخمه ای و بادی مورد استفاده سحرخوانان در شهرها و روستاهای مختلف ایران می پردازد. این امر باعث شده این كتاب مورد توجه اهالی موسیقی به‌خصوص دانشجویان و پژوهشگران موسیقی قرار بگیرد.

در بخش دیگری از كتاب، آوازهای ماه رمضان در شهرهای مختلف ذكر شده است. در این بخش همچنین تصاویری از نوازندگان، مداحان و سحرخوانان معروف هر شهر گنجانده شده است. از دیگر نكات قابل توجه در این كتاب، ذكر اشعار مورد استفاده سحرخوانان در مناطق مختلف ایران است. در ادامه، آیین نقاره زنی در ماه رمضان مورد بررسی قرار گرفته است.

هوشنگ جاوید با استناد به منابع به‌جامانده از تاریخ كهن ایران، ریشه های آیین نقاره زنی را مربوط به دوران پیش از اسلام می داند و معتقد است ایرانیان در اوقات خاص از جمله برآمدن آفتاب و هنگام جنگ، از سازهای كوبه ای مانند نقاره استفاده می كردند. مصاحبه با سحرخوانان در نقاط مختلف ایران و بیان خاطرات ایشان، یكی از بخش هایی است كه مطالعه آن برای خوانندگان، خالی از لطف نیست.

كتاب «موسیقی رمضان در ایران» تحقیقی ارزشمند است درباره هنر سحرخوانی در ایران؛ هنری كه به واسطه ظهور رسانه های جمعی مانند رادیو و تلویزیون رو به فراموشی است.

هوشنگ جاوید، نویسنده این كتاب، گفته است: در گذشته، آواز در ماه مبارك رمضان، جانشین ترانه ها می‌شد. درواقع ماه رمضان باعث می شد متن موضوعی آوازها تغییر كند و مضمون ستایش و نیایش در آوازها مطرح شود؛ همچون رمضانیه ها و ... كه با صدای بسیار زیبایی خوانده می شدند. ترانه ها و آواهای رمضانی امروز دیگر نمی توانند تاثیرگذاری گذشته را داشته باشند؛ چراكه مناجات خوان ها و افرادی كه در گذشته این كار را انجام می دادند به دنبال مسائل مالی نبودند و این كار را یك وظیفه دینی تلقی می كردند و حرف دل خود را بیان می كردند. بنابراین می توان گفت كه آن ارتباط در گذشته، ارتباط معنوی بود و این ارتباط، هنری است. امروز خواننده یا مناجات خوان بر مبنای احساس می‌خواند و این روند ارتباط عمیق با ذات باری تعالی ندارد. در گذشته كسی كه خوانندگی می‌كرد، سحرگاه مردم را در تنهایی خود و با لطافت بیدار می‌كرد. این ارتباط زمین تا آسمان با این ارتباط مكانیكی كه از طریق رادیو و تلویزیون به وجود می آید فرق دارد.

گفتنی است، كتاب «موسیقی رمضان در ایران» در 307 صفحه و قطع وزیری، از سوی انتشارات سوره مهر حوزه هنری منتشر شده است./998/د102/ق

منبع: حوزه هنری