نقد و بررسی کتاب «تاریخ شفاهی کمیته استقبال از امام خمینی» برگزار شد

به گزارش خبرگزاری رسا، نشست نقد و بررسی کتاب «تاریخ شفاهی کمیته استقبال از امام خمینی» تالیف اکبر قاسملو و معصومه آقاجان‌پور منتشر شده توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی عصر امروز با حضور داوود قاسم‌پور نویسنده و پژوهشگر و معصومه آقاجان‌پور یکی از دو مولف این کتاب در سالن مرحوم سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.

داوود قاسم‌پور که در مقام منتقد در این نشست حضور داشت گفت: 3 نقد اساسی به همه آثار تاریخ شفاهی وارد است که عموم آثار این حوزه نمی‌توانند به طور کامل از این نقدها جدا بمانند. به‌ویژه اگر این کتاب‌ها توسط برخی از ارگان‌های رسمی کشور مانند مرکز اسناد انقلاب اسلامی یا حوزه هنری و... تولید و منتشر شود.

وی ادامه داد: نخستین نقد این است که موضوع بحث کتاب تحت الشعاع نقد یک فکر، شخص، یا جریان خاص قرار می‌گیرد. عموم کتاب‌های تاریخ شفاهی در معرض این آسیب هستند که خود موضوع کتاب به کار نقد یک جریان می‌آید و گویی این نقد اهمیت بیشتری نسبت به موضوع اصلی کتاب پیدا می‌کند.

قاسم‌پور درباره نقد دوم به کتاب‌های تاریخ شفاهی گفت: دومین آفت این آثار آفت تسلط راوی محوری است؛ به این معنا که راوی‌ها در روایت موضوع سعی می‌کنند نقش خود را برجسته کنند و خودشان عامل اساسی در روند یک واقعه یا جریان قلمداد کنند.

این پژوهشگر درباره سومین آفت و نقدی که به آثار تاریخ شفاهی وارد می‌شود هم اظهار کرد: تسلط یافتن رویکرد پسینی در بیان روایت سومین آفت این آثار است؛ به این معنا که راوی در سال 93 یا 94 می‌نشیند به سال 57 نگاه می‌کند؛ در سال 94 جریان‌ها و اتفاقات گذشته شفافیت یافته‌اند و چیزهای زیادی درباره آن‌ها مشخص شده که در سال 57 مشخص نبوده است؛ اما راوی طوری از آن واقعه در گذشته حرف می‌زند که انگار شفافیت کنونی در آن زمان هم وجود داشته است.

وی اظهار کرد: هر سه این نقدها به نوعی در کتاب «تاریخ شفاهی کمیته استقبال از امام خمینی» راه یافته است که البته همان طور که گفتم این آفت‌ها ناخودآگاه رخ می‌دهد و شاید در بسیاری از موارد گریزی از آن‌ها نباشد. منظور من هم این نیست که نویسندگان این کتاب در ایجاد این نقدها تعمدی داشته‌اند.

قاسم‌پور درباره ویژگی‌های ظاهری و ساختاری کتاب «تاریخ شفاهی کمیته استقبال از امام خمینی» گفت: این اثر از نظم ساختاری خوبی برخوردار است و با اینکه دو نویسنده داشته، متن کتاب از یکدستی و نظم قابل قبولی برخوردار شده است.

به گفته وی، این کتاب مسئله‌محور پیش‌رفته و موضوعی را که انتخاب کرده به خوبی مورد تحلیل و کاوش قرار داده است.

قاسم‌پور اظهار کرد: به نظر من این کتاب با توجه به تاکیدی که بر خاطرات اعضای کمیته استقبال از امام خمینی دارد و کمتر از منابع دست دوم استفاده کرده است، یک کتاب تاریخ شفاهی محسوب می‌شود.

در ادامه نشست، معصومه آقاجان‌پور یکی از دو نویسنده کتاب «تاریخ شفاهی کمیته استقبال از امام خمینی» در مقام پاسخ‌گویی به نقدهای مطرح شده توسط منتقد این جلسه اظهار کرد: قصد ما مطرح کردن نظرات و اظهارات و خاطرات طیف‌های مختلف درباره موضوع کتاب بود و اگر در طرح این موضوعات نقدی به جریان خاصی پررنگ شده است از طبیعت اظهارنظرهای طیف‌‌های مختلف ناشی شده است. و الا ما به عنوان نویسنده قصدی برای نقد یک جریان یا نظرات شخص خاصی نداشتیم.

آقاجان‌پور ادامه داد: درباره آفت راوی‌محوری و رویکرد پسینی هم باید بگویم که این موضوعات ناگزیر است و اساسا وقتی تاریخ شفاهی مبتنی بر روایت‌محوری است این موضوعات پیش می‌آید.

این نویسنده اظهار کرد: من فکر می‌کنم «تاریخ شفاهی کمیته استقبال از امام خمینی» کتاب تاریخ شفاهی نیست، بلکه بیشتر یک کار پژوهشی درباره کمیته استقبال از امام خمینی است. زیرا به نظر من صرف استفاده از خاطرات اعضای این کمیته کتاب را تبدیل به تاریخ شفاهی نمی‌کند.

به گفته وی، خاطرات بیشتر اسناد خامی هستند که ممکن است بعدها برای روشن شدن برخی موضوعات و مسائل به کار آیند. چون پیش از انتشار این اثر کار پژوهشی خاصی در زمینه کمیته استقبال صورت نگرفته بود ما سعی کردیم یک کار پژوهشی خوب در این زمینه خلق کنیم.

آقاجان‌پور در پایان گفت: فکر می‌کنم اگر در عنوان این کتاب «تاریخ شفاهی» قید نمی‌شد بهتر بود و مخاطب با این اثر با عنوان یک کار پژوهشی که برخی جوانب موضوع را روشن می‌کند روبه‌رو می‌شد./998/د102/ق 

منبع: حوزه هنری