فرهنگ را در سازمان ها و نهادهای فرهنگی زندانی نکنیم/ کار فرهنگی بدون توجه به اصلاح جامعه به نتیجه نمی رسد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حسن بنیانیان، رییس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی، شامگاه پنجشنبه در آخرین جلسه از سطح چهارم سلسله نشست های تخصصی «رویش فرهنگ» در هتل ولایت، با اشاره به گله مندی رهبر معظم انقلاب از نخبگان به دلیل نداشتن درک صحیح از فرهنگ، گفت: از دیدگاه رهبر معظم انقلاب، فرهنگ، حاشیه و ذیل اقتصاد و سیاست نیست بلکه اقتصاد و سیاست، ذیل و حاشیه فرهنگ هستند.

وی افزود: نخبگان و مسؤولان رسالت تبیین و ارائه جزئیات راهبردهای کلی رهبر معظم انقلاب برای عموم را بر عهده دارند؛ این در حالی است که اغلب آن ها تاکنون حتی معنای فرهنگ را به درستی درک نکرده اند که بخواهند بدان توجه یا آن را برای مردم تبیین کنند.

در هر سطح و عرصه ای می توان با رویکرد فرهنگی کار کرد
بنیانیان مدیریت راهبردی فرهنگ را از دیگر موارد مورد تأکید رهبر معظم انقلاب در رابطه با فرهنگ عنوان و تصریح کرد: تا اسم از واژه راهبردی می آید، ذهن ها روی سطح کلان و کشور متمرکز می شود در حالی که همه اجزاء حوزه کاری در هر سطحی اعم از یک کشور، یک وزارتخانه، مسجد یا مدرسه را می توان ذیل فرهنگ، مدیریت کرد.

نقاط ضعف، قوت، فرصت و تهدید نظام اسلامی در عرصه فرهنگ
استاد دانشگاه با اشاره به ضرورت شکل گیری نهضتی در کشور برای آن که هر کس میزان آلودگی رفتار وگفتار خود به تهاجم  فرهنگی را اصلاح کند، به تبیین نقاط ضعف و قوت نظام اسلامی پرداخت و افزود: ظرفیت های حاصل از انقلاب اسلامی و وجود ولایت فقیه، حضور دین در اداره جامعه، رشد علمی و فنی، جوانان متدین تحصیل کرده، نهادهای سنتی کارآ و موقعیت جغرافیایی ممتاز از جمله نقاط قوت داخلی محسوب می شود.

وی در ادامه عدم درک اهمیت دین و فرهنگ از سوی نخبگان، تداوم پیامدهای مخرب فرهنگی درسازمان های اجرایی، وجود نگاه حداقلی به مفهوم دین و فرهنگ میان مدیران و نخبگان، فراهم بودن بستر نفو دشمن، تداوم ضعف های فرهنگی نظام آموزش وپرورش و دانشگاه، عدم گسترش نهادهای دینی از جمله نظام روحانیت، متناسب با نیازهای زمان، الگوگیری افراطی از روش های غربی از جمله شکل گیری مردم سالاری و عدم شکل گیری نظام مدیریت فرهنگی متناسب با نیاز ادامه حیات نظام را از نقاط ضعف داخلی معرفی کرد.

بنیانیان همچنین جهانی شدن و جهانی سازی، تهاجم فرهنگی وجنگ نرم استکبار جهانی، تلاش سازمان یافته تاریخی دشمن برای نفوذ در ذهن و تمایلات بسیاری از نخبگان جامعه، بهره گیری دشمن از همه گسل های اعتقادی فرهنگی بین مذاهب مختلف اسلامی، وجود سران و حاکمان وابسته به غرب در کشورهای اسلامی را از تهدیدهای بیرونی نظام اسلامی برشمرد.

مسؤول تلفیق برنامه های بخش فرهنگ برنامه سوم توسعه اظهار کرد: شکل گیری بیداری اسلامی، گسترش نفوذ و اقتدار جمهوری اسلامی در سطح منطقه و جهان، رشد معنویت خواهی در جهان، عدم توان پاسخگویی نظام لیبرال به نیازهای بشری، الگوگیری از نظام جمهوری اسلامی میان کشورهای در حال توسعه و افزایش امکان دسترسی به افکار و اندیشه افراد بشری  نیز از فرصت های بیرونی نظام به شمار می رود.

اهمیت راهبردی مدیریت فرهنگی
وی درباره اهمیت راهبردی مدیریت فرهنگی، به طبقه بندی تعاریف فرهنگ از نگاه یکی از دانشمندان غربی، اشاره و تصریح کرد: ما با دسته سوم تعاریف فرهنگ که اشاره به راه و رسم زندگی، اعمال، فعالیت ها، باورها و آداب تعدادی از مردم، یک گروه و یا یک جامعه دارد، سر و کار داریم.

بنیانیان ادامه داد: طبق تعریف شورای عالی انقلاب فرهنگی، فرهنگ، نظام واره ای از باورها، ارزش ها، الگوهای رفتاری ریشه دار و نمادها و مصنوعات که ادراکات و مناسبات جامعه را جهت و شکل می دهد و هویت آن را می سازد.

همه فرهنگی که اکنون میان مردم رایج است، دینی نیست
رییس سابق حوزه هنری کشور با بیان این که همه فرهنگی که اکنون میان مردم رایج است، دینی نیست، افزود: تمدن، وجه عینی فرهنگ تلقی می شود؛ اگر اعتقادات جامعه از جهان بینی اسلامی استخراج شده و باورهای ما را بسازد و ارزش ها ودر نهایت رفتارهایمان را شکل دهد، آن گاه می توان گفت فرهنگ ما اسلامی است.

ارتقاء فرهنگ؛ عامل تسریع در پیشرفت متوازن جامعه/ مدیریت فرهنگی یعنی درونی سازی رفتارها
وی ارتقاء فرهنگ را عامل تسریع در پیشرفت متوازن جامعه دانست و گفت: تقویت فرهنگ، ضرورتی برای مقابله با تهاجم فرهنگی و کاهش آثار مخرب جهانی سازی است.

بنیانیان اظهار کرد: عده ای رفتارهای دینی را با ابزارهای اقتصادی، ترس و مشوق های سیاسی اجتماعی ایجاد می کنند، اسم این کار، کار فرهنگی نیست؛ مدیریت فرهنگی یعنی ارائه دانش و اگاهی به مخاطب به گونه ای که منجر به اعتقاد و باور قلبی در وی شود و از درون این اعتقاد، علاقه و رفتار ایجاد شود.

کار فرهنگی بدون توجه به اصلاح جامعه به نتیجه نمی رسد
استاد دانشگاه با بیان این که کار فرهنگی بدین معنا از پیچیده ترین فرآیندهایی است که در کشور بدان نیاز داریم، افزود: فرهنگ، روح کالبد جامعه است بنابراین کار فرهنگی بدون توجه به اصلاح جامعه به نتیجه نمی رسد.

وی اضافه کرد: زمانی که فرد مشاهده می کند یک رفتار خوب در جامعه، پاداش می گیرد، آن رفتار در ذهنش می ماند و بدون آن که خود آگاه باشد عامل به آن رفتار می شود و حتی دیگران را هم بدان تشویق می کند.

رییس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: وضعیت باورها و عقاید کنونی جامعه ما بد نیست چرا که این عقاید 1400 سال سابقه داشته و پشتوانه هایی همچون مکتب عاشورا دارد اما در لایه ارزش ها و هنجارها وضع مناسبی نداریم و این وضعیت نامطلوب در لایه رفتارها و نمادها به وضعیت نگران کننده می رسد.

جو عمومی جامعه علیه فرهنگ دینی است
وی با بیان این که تغییرات فرهنگی ممکن است آگاهانه یا غیرآگاهانه باشد، افزود: گاهی شدت فرهنگ‌سازی نااگاهانه نمی گذارد فرهنگ‌سازی آگاهانه کار خود را به درستی انجام دهد؛ برای نمونه، بانوان بدحجاب خیابان ها تجلی نمونه های ارائه شده در ویترین ها هستند. یعنی ما هر چه هم که این ها را از نظر معرفتی و به صورت مستقیم نسبت به اهمیت حجاب مجاب کنیم، باز تحت تأثیر محیط و فرهنگ‌سازی غیرآگاهانه ویترین ها به بدحجابی خود ادامه می دهند.
 
بنیانیان با اشاره به مصادیق تهاجم فرهنگی در معماری، پوشاک، رفتارها و غیره، گفت: جو عمومی جامعه علیه فرهنگ دینی است چرا که معنای فرهنگ به درستی درک نشده است.

هیچ فرد یا سازمانی در تغییرات فرهنگی جامعه بی طرف نیست
وی تأکید کرد: نه فقط فعالان فرهنگی بلکه همه افراد جامعه، عنصر فرهنگی هستند و باید نقش خود را در فرهنگ شناسایی و آن را ارتقا دهند؛ از سوی دیگر باید نهادسازی شود تا این ها بتوانند خود را عرضه کنند. روحانیان باید به گونه ای تربیت شوند که نه تنها نماز و حدیث و قرآن بدانند بلکه دارای اثرگذاری فرهنگی نیز باشند.

استاد دانشگاه یادآور شد: بر خلاف القائات اندیشه های غربی، هیچ سازمانی در تغییرات فرهنگی جامعه بی طرف نیست؛ ایجاد سازمانی خاص برای فرهنگ، یک فریب بود برای متمرکز کردن فرهنگ به آن سازمان و کنار گذاشتن مردم و سایر سازمان ها از این عرصه که حاصل چنین سیاستی، کوچک کردن امر به معروف ونهی از منکر در حد یک ستاد شده است.

حداقل برای توسعه اقتصادی به اهمیت فرهنگ در یک کشور در حال توسعه پی ببریم
وی ادامه داد: با زندانی کردن فرهنگ در قالب سازمان ها و نهادهای فرهنگی، به مردم و سازمان های مختلف القا کرده ایم که شما مسؤولیتی در رابطه با فرهنگ ندارید؛ حتی برای توسعه اقتصادی هم حاضر نیستیم به اهمیت فرهنگ در یک کشور در حال توسعه پی ببریم.

دیدگاه های مختلف درباره رابطه دولت و فرهنگ
بنیانیان به تشریح دیدگاه های مختلف درباره رابطه دولت و فرهنگ پرداخت و گفت: یک دیدگاه معتقد است دولت نباید هیچ مداخله ای در فرهنگ داشته باشد، دیدگاه دیگر می گوید دولت باید شرایط محیطی را برای تولید کالا و خدمات توسط مردم فراهم کند، دیدگاه دیگر معتقد است دولت افزون بر شرایط محیطی، باید نظارت هم داشته باشد.

استاد دانشگاه ادامه داد: عده ای نیز معتقدند دولت در حد اعمال اصلاحات فرهنگی از رهگذر سازمان های زیر نظر دولت می تواند در فرهنگ دخالت کند؛ در جامعه ما آنچه وجه غالب دارد، رویکردهای فوق است در حالی که رهبر معظم انقلاب، حکومت را مسؤول هدایت و اصلاح فرهنگ می دانند و برای همه سازمان های اجرایی مسؤولیت قائل هستند تا در کنار مردم در عرصه فرهنگ هم افزایی داشته باشند.

ابزارهای اصلاح فرهنگ
وی، بهره گیری از مدیریت فرهنگی جامعه(ابزار درونی) و بهره گیری از قانون(ابزار بیرونی) را به عنوان ابزارهای اصلاح فرهنگ جامعه معرفی و خاطرنشان کرد: راهبرد کلان ما برای اداره کشور اشتباه است؛ جامعه ای که در رأس آن ولایت فقیه قرار دارد باید حداقل میزان قانون را داشته باشد و رفتارها از طریق قلب ها (درونی سازی) مدیریت شود.

رییس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که فناوری و تکنولوژی غرب، عمدتا در توسعه شکم و شهوت است، گفت: خود ما باید تکنولوژی هایی خلق کنیم که همه نیازهای جسمی، انسانی، فطری و اجتماعی مان را جواب دهد؛ نبود چنین فناوری ای، یک خلأ جدی است.

بنیانیان با اشاره به این که کارکرد دانشگاه ها در شرایط موجود، سوق دادن افراد از گرایشات اصلی اسلامی به سمت دگراندیشی است، اظهار کرد: فعالان فرهنگی اغلب سرگرم نیروهای خودی هستند در حالی که دشمن دقیقا دارد روی نیروهای غیرخودی کار می کند.

وی اعتقاد به خدا و قیامت، باور به ضرورت حضور دین در عرصه سیاست، باور به نظام ولایت فقیه، علاقه به خدمت به ایران، روحیه علم طلبی و روحیه کار و تلاش را ذخایر راهبردی فرهنگ  کشور دانست و گفت: متاسفانه عملکرد سازمان های دولتی، نظام آموزشی، فعالیت های مستقیم فرهنگی و پیامدهای فرهنگی راهکارهای اقتصادی و سیاسی، این ذخایر راهبردی را کاهش می دهد و این همان روندی است که رهبر معظم انقلاب می فرمایند از دغدغه آن شب ها خوابم نمی برد.

راه برون رفت از وضع موجود
استاد دانشگاه فهم و عمل دقیق به راهنمایی های رهبر معظم انقلاب، تلاش برای آگاهی بخشی به همه افراد برای درک نقش فرهنگ ساز خود و نحوه اصلاح آن، تلاش برای علمی سازی همه فعالیت های فرهنگی و حضور استعدادهای درخشان و ایجاد نهضت علمی برای طراحی نظام های علمی سنجش و ارزیابی از عملکردهای فرهنگی همه افراد و سازمان ها را به عنوان راه برون رفت از وضع موجود معرفی کرد.

لوازم اصلاح سبک زندگی التقاطی موجود
وی همچنین طراحی الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، مهندسی فرهنگی نظام های اجرایی و لزوم ارائه پیوست فرهنگی در همه پروژه ها را لازمه اصلاح سبک زندگی التقاطی موجود و استقرار سبک زندگی اسلامی ایرانی دانست و افزود: این ها با دو گام اساسی به نام تحول بنیادین نظام های آموزشی و نیز تولید علوم انسانی اسلامی ایرانی امکان پذیر خواهد بود.

بنیانیان یادآور شد: علوم انسانی این گونه نیست که از ابتدا به صورت تئوری و نظریه ای وجود داشته و بعد مورد عمل واقع شده باشد بلکه به عکس، علوم انسانی ابتدا در جامعه عینیت داشته و بعد تئوریزه و تدریس شده است./930/201/ب2