مروری بر آثار پژوهشی انتشارات سوره مهر در رابطه با ماه محرم

به گزارش خبرگزاری رسا، انتشارات سوره مهر حوزه هنری با بها دادن به امر تحقیق و پژوهش و انجام اقداماتی بنیادین و ماندگار در زمینه مضامین دینی، از انتشار چنین آثاری استقبال کرده و کارنامه درخشانی در این عرصه دارد. در ادامه، بعضی از آثار پژوهشی در زمینه هنر و ادبیات مذهبی را که از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده‌اند، مرور می‌کنیم:

از مدینه تا مدینه

 کتاب «از مدینه تا مدینه» به نقد و بررسی روایات، احادیث و چگونگی واقعه کربلا می‌پردازد و مصائب و مشکلات و آنچه بر حضرت سید‌الشهداء و خاندان و یاران وی آمده را از زمان حرکت امام از مدینه تا بازگشت اهل بیت علیه السلام پس از شهادت حضرت بیان می‌کند. از جمله عناوین و مباحث مطروحه عبارت است از: مقدمات حرکت حضرت از مدینه به مکه، ورود به مکه، مأموریت مسلم و شهادت او، شهادت فرزندان مسلم، حرکت امام به سوی عراق، جریان حربن یزید ریاحی در مسیر حجاز و عراق، ورود به کربلا، برخوردهای ارشادی حضرت، وقایع شب عاشورا، شهادت حر، شهادت اصحاب، ذکر مصیبت علی‌اکبر، شهادت قاسم، ابوالفضل، علی‌‌اصغر، وداع حضرت با زین‌العابدین، شهادت امام حسین علیهم السلام، صحنه‌های سوزناک عصر عاشورا، سر مطهر امام در تنور خانه خولی، دفن اجساد طاهره، ورود اسرا به کوفه، خطبه حضرت زینب سلام الله علیها، ورود سرها به مجلس ابن‌زیاد، عبدالله‌بن عفیف مدافع حریم اهل بیت علیهم السلام، زندان کوفه و اسران اهل بیت علیهم السلام، اسیران در شام، جریان دیر راهب، خطبه حضرت زینب علیها السلام در مجلس یزید، ذکر مصیبت حضرت رقیه سلام الله علیها، خطبه حضرت زین‌العابدین علیهم السلام، مجلس عزای امام حسین علیه السلام در شام، خواسته‌های حضرت زینب علیها السلام، زیارت جابر از کربلا، گفتار مورخین درباره سر مقدس سید‌الشهدا علیه السلام و بازگشت اهل بیت علیهم السلام به مدینه.

 مناقب‌خوانی

 کتاب «مناقب‌خوانی»،‌ نوشته هوشنگ جاوید، یکی از آثار ارزشمند در زمینه معرفی این هنر در ایران است. این کتاب خرداد 1391 در 232 صفحه و در قطع رقعی از سوی انتشارات سوره مهر به چاپ دوم رسید.

«مناقب‌خوانی» با بررسی جامع تاریخ شکل‌گیری مناقب‌خوانی مذهبی، چگونگی رشد و شکوفایی هنر مناقب‌خوانی در ایران را مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد. هوشنگ جاوید که از پژوهش‌گران فعال در زمینه موسیقی سنتی و محلی ایران است، در این کتاب، به اهمیت و تاثیر موسیقی‌های محلی و سنتی ایران در اعتلای هنر مناقب‌خوانی اشاره می‌کند. مناقب‌خوانی یکی از هنرهای آیینی کهن در ایران است.‌ هنر مناقب‌خوانی که در واقع نوعی ستایش‌ مذهبی و بیان روایات حماسی و آیینی است، هم‌اینک یکی از بخش‌های اصلی در مراسم مختلف مسلمانان است. مناقب‌خوانان شیعه در مجالس خود که در تکایا و مساجد برگزار می‌شود، ضمن روایت حماسه‌های امامان معصوم علیهم السلام، تبلیغ مذهبی نیز انجام می‌دهند.

یکی از وجوه ارزشمند کتاب، گفت‌وگو با مناقب‌خوانان بزرگ ایران در شهرها و روستاها است. خاطرات این مناقب‌خوانان، سرشار از ناگفته‌ها و حوادثی است که هنر مناقب‌خوانی در ایران شاهد آن بوده است. کتاب همچنین حاوی مقالات و یافته‌های پژوهشی در زمینه‌ مناقب‌خوانی است. این کتاب حاوی اطلاعات مستند و دقیقی درباره هنر مناقب‌خوانی و چگونگی شکل‌گیری آن در ایران است؛ هنری که ترکیبی از موسیقی و ادبیات این مرز وبوم در خود نهفته دارد.                                            

روایت گل سرخ

 کتاب 477 صفحه‌ای «روایت گل سرخ»، برگزیده حکایات امام حسین  علیه السلام در متون کهن فارسی است و محور اصلی حکایات را موضوع زندگی امام حسین علیه السلام و شخصیت امام تشکیل داده است. بسیاری از مطالب نقل شده، از کتب مختلف، به لحاظ محتوایی شباهت‌های بسیاری به هم دارند و از این رو نویسنده تلاش کرده تا جایی که میسر است از هر کتاب حکایاتی را نقل کند که در برگیرنده نکاتی تازه باشد.

در کتاب «روایت گل سرخ»، مخاطب با گزیده‌ای از شاخص‌ترین حکایت‌های متون کهن فارسی که درباره زندگانی امام حسین علیه السلام نوشته شده است آشنا می‌شود. آثار ارزشمندی چون تاریخ طبری نوشته ابوجعفر محمدابن جریر طبری،‌ شرح التعرف لمذهب التصوف نوشته مستملی بخاری، شرف‌النبی نوشته واعظ خرگوشی، شهاب الاخبار نوشته قاضی قضاعی، کشف‌المحجوب جلایی هجویری، تاج‌التراجم نوشته ابومظفر شاهفور، سیاست‌نامه نوشته خواجه نظام‌الملک، تفسیر سورآبادی نوشته ابوبکر عتیق نیشابوری.                                              

مباحثی پیرامون عزاداری

 کتاب «مباحثی پیرامون عزاداری»، تالیف بهاءالدین قهرمانی‌نژاد است که در 112 صفحه و با قطع رقعی منتشر شده و شامل مفهوم‌شناسی تاریخچه، مبانی و آسیب‌شناسی آموزه‌های عزاداری است. در این کتاب، مفهوم لغوی و اصطلاحی واژه «عزا» بررسی شده و مطالبی درباره تاریخ عزاداری در اسلام و ایران، آموزه‌های آن، تأثیرات عزاداری به ویژه آسیب‌شناسی و بررسی تحریف‌های موجود در عزاداری واقعه کربلا و فتاوای علمای شیعه درباره این امر بیان شده است.

کتاب‌هایی از این دست از آن رو حائز اهمیت هستند که عزاداری در طول تاریخ اسلام و کشورهای مسلمان، اهمیت بزرگداشت شعائر الهی را دارد. کوچک‌ترین کژی می‌تواند این شعائر بزرگ را با لطمه‌ای جبران‌ناپذیر روبه‌رو سازد. شناخت از تاریخ عزاداری در اسلام و ایران، آموزه‌ها و تاثیرات عزاداری، تاکید بر آفات خرافه و تحریف‌های موجود و همچنین بررسی فتاوای علمای بیدار شیعه درباره این برنامه مهم، در این اثر مورد نظر قرار گرفته است.                                              

سر دلبران

 «سر دلبران» کتابی درباره ادبیات و هنر دینی به تدوین مرحوم حسین حداد است. این کتاب محتوی منتخبی از متون تاریخی ادبی کهن و معاصر، مصاحبه و نقد و نظر درباره کتاب ها و گفتارهایی مربوط به شخصیت پیامبر گرامی اسلامی حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم است که کتاب در چهار بخش (سر دلبران، نقد، یادداشت و مصاحبه) گردآوری و تدوین شده است. بخش «سر دلبران» به سه فصل گزیده متون کهن، گزیده متون بزرگ‌سال و گزیده متون گروه سنی کودک و نوجوان تقسیم شده است. گزیده متون کهن را علیرضا کمری انتخاب کرده که در این انتخاب از کتاب های تاریخ بلعمی، تاریخ سیستان، کشف الاسرار و عده الابرار، روضه الصفا، ناسخ التواریخ، طبقات ناصری مطالبی را آورده است.

محمود حکیمی کار انتخاب و گردآوری فصل گزیده متون بزرگ‌سال را به عهده داشته که در این فصل مطالبی را از نویسندگانی همچون دکتر علی شریعتی، محمدرضا سرشار، سیدعلی موسوی گرمارودی، زین‌العابدین رهنما و ... فراهم کرده است. مطالب فصل گزیده متون گروه سنی کودک و نوجوان را حمید گروگان انتخاب و گردآوری کرده که در این فصل مطالبی از مصطفی رحماندوست، جعفر ابراهیمی (شاهد)، افسانه شعبان نژاد، مهدی میرکیایی و ... آورده است. بخش نقد هم با مطالبی از استاد بهاءالدین خرمشاهی، میثاق امیرفجر و محمدرضا سرشار تدوین شده و در بخش یادداشت هم دو مطلب از رضا شیرازی و سینا علوی دیده می شود.

چکامه‌هایی در شیوه‌های عزاداری

 کتاب «چکامه‌هایی در شیوه‌های عزاداری» با یک پیش‌گفتار از سوی اداره کل تشکل‌های دینی و مراکز فرهنگی، معاونت امور فرهنگی و تبلیغ و مقدمه‌ای از نویسنده در سه بخش تدوین شده است. جایگاه مراسم عزاداری، آسیب ها، آسیب های محتوایی و آسیب های شکلی و راهکارها، از اهم مطالب این کتاب است. کتاب حاضر متن سخنرانی نویسنده یعنی سیداحمد خاتمی درباره آسیب های عزاداری و آفت زدایی از آن است. نویسنده در مقدمه درباره این متن می نویسد این سخنرانی به پیشنهاد کمیسیون سیاسی ـ اجتماعی مجلس خبرگان و تصویب هیأت رییسه آن مجلس ایراد شده است. علاوه بر مطالعات قبلی، برای این سخنرانی حدود چهل ساعت مطالعه کردم. با چهار تن از مراجع تقلید، هیئت رئیسه محترم خبرگان، برخی اعضای خبرگان مشورت شده است. هیئت رئیسه خبرگان رهبری این سخنرانی را غیرمحرمانه اعلام کرده و دستور انتشار آن را داده است. وی خاطرنشان می‌کند که محافل و مجالس دینی تریبون های گسترده مذهبی است که باید هر روز بیش از گذشته با نشاط تر و با کیفیت بالاتر برگزار گردد و به خصوص مراسمی که مربوط به اهل بیت  علیهم السلام است چه عزاداری ها و چه شادی ها. نباید اصل عزاداری زیر سؤال برود، بلکه آسیب ها باید جدی گرفته شود و کمک شود تا آسیب زدایی‌شده و این مجالس نورانی هر چه با برکت‌تر و درخشنده‌تر برگزار شود.

روشنگری در مجالس حسینی

 کتاب «روشنگری در مجالس حسینی»، رساله دکترای محمدباقر مقدسی استاد دانشگاه علوم اسلامی لندن است که نتیجه 40 سال کار علمی و سخنرانی خود را با نگاهی به کتب مطرح در این زمینه آورده است. کتاب به صورت روشمند و علمی به آموزش منبر و سخنرانی می‌پردازد.

هدف از پژوهش «روشنگری در مجالس حسینی» بررسی علمی منابر حسینی، طرح قواعد و اصول سخنرانی حسینی، بیان ویژگی‌ها و مشخصات ضروری سخنران بیان می‌شود؛ تا هر کس که می‌خواهد مشرف به خدمت سیدالشهداء بشود، ببیند اگر توانایی پیمودن این طریق را دارد در این راه قدم نهد و در مقدمه به کتاب‌ها و پژوهش‌های قبلی که به موضوع سخنرانی حسینی توجه کرده‌اند نیز اشاره می‌شود.

در واقع، این کتاب علاوه بر بیان روش اهل بیت علیهم السلام، محتوای منبر، خصوصیات سخنران، عوامل جذابیت و... حاوی اطلاعات زیادی در مورد سخنرانی برای منبر (اعم از سخنرانی مجالس حسینی) است که با روشی علمی، اصول و قواعدی در جهت تکامل این مقوله ارائه می‌کند از این رو برای طلبه‏‌های جوان و کسانی که قصد ورود به عرصه سخنرانی را دارند بسیار سود‌مند است./998/د101/ق 

منبع: حوزه هنری