هدیة الزائرین بر پیشخوان نشر
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پژوهشکده حج و زیارت وابسته به حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، کتاب هدیة الزّائرین تألیف محمدهادی زائر طهرانی با تصحیح سیدمحمد موسوی نژاد را منتشر و راهی بازار نشر کرد.
احیای متون مربوط به مکان‌های مقدس و زیارتگاه‌های اسلامی در حرمین شریفین و عتبات عالیات از اهداف تدوین و انتشار این اثر در قطع رقعی، شمارگان 1000 نسخه و به قیمت 5400 تومان از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر به شمار می‌رود.
کتاب هدیة الزّائرین از معدود تألیفاتی است که به عنوان یک راهنمای زیارتی تا حدودی جامع و البته در عین اختصار، در معرفی و بیان تاریخچه مهم‌ترین زیارتگاه‌ها و مکان‌های مقدس شیعیان در حرمین شریفین، عراق، سوریه و ایران نگاشته شده است.
مؤلف این اثر که در عهد مظفرالدین‌شاه در سال 1321 هجری قمری در کربلا نوشته شده، گاه اطلاعات جالب توجهی درباره هر یک از این مکان‌ها ارائه کرده و کتاب خود را با نگاره‌های زیبایی از مهم‌ترین زیارتگاه‌ها و مکان‌های معرفی شده، آراسته است.
در این رساله که مرکب از نثر و نظم است، مشاهدات مؤلف و نیز تحقیقات وی از کتب معتبر تاریخی بیان شده، تاریخ مراکز زیارتی مانند مکه مکرمه و مدینه منوّره و بارگاه‌های امامان و امامزادگان و نیز مدفونین در بارگاه‌ها و نسب آنان و همچنین ساختمان‌ها و گنبدها و تعمیرات صورت گرفته در آنها، به طور مفصل ذکر شده است.
مرحوم زائر طهرانی در این اثر، توجه زیادی به کتیبه‌ها، کاشی‌کاری‌ها و اشیای موجود در اماکن زیارتی نشان داده و کوشیده است در حد امکان، ماده تاریخ‌ها را ذکر و بازخوانی کند، گاهی شباهت‌های بناها را یادآور می‌شود، فاصله‌های مکان‌ها را ذکر می‌کند.
هدیةالزّائرین در 9 مقصود به زیور طبع آراسته شده است که مقصود اول در بنای خانه کعبه و نصب حجرالاسود است و مقصود دوم در احوالات مدینه به بیان جغرافیای تاریخی مدینه در دوره اسلامی و تاریخ ساخت مسجد می‌پردازد.
در مقصود سوم با عنوان در احوالات نجف اشرف، تاریخچه شهر نجف و مناطق اطراف و نیز تاریخچه بارگاه مطهر امام علی علیه‌السلام آمده است که معرفی بعضی از اشیای موجود در حرم حضرت امیر علیه‌السلام و معرفی علمای مدفون در حرم مطهر را نیز در بر دارد.
مقصود چهارم در احوالات کربلای معلی نگاشته شده است که مؤلف اولین بنایی که بر مرقد مطهر امام حسین علیه‌السلام بعد از چندین بار تخریب قبر مطهر در سنه 247 قمری نصب شده را نام می‌برد که منتصر، پسر متوکل برای قبر مطهر درست کرده است.
در احوالات کاظمین مدفن مطهر امام هفتم، حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام و امام نهم، حضرت محمدتقی جواد علیه‌السلام عنوان مقصود پنجم این اثر است که گفته می‌شود بنای این مرقد مطهر از مجدالملک رادستانی بوده و بعد از آن، شاه اسماعیل صفوی، بنای بقعه مطهر و رواق را انجام می‌دهد.
مقصود ششم نیز در احوالات سامرا است که گفته شده بنای آن را یکی از سلاطین اثور بنیان نهاده و آن را به نام خود نامگذاری کرده است. بعدها معتصم عباسی، بنا را تجدید کرده و پانصد هزار دینار خرج ساخت این شهر کرده است.
ساختمان و گنبد مطهر عسکریین علیهم‌السلام را احمدخان دنبلی ساخته است. بیشترین آبادانی این شهر، به دست مرحوم حجت‌الاسلام حاجی میرزا محمدحسن شیرازی انجام شده و پل روی دجله سامره از ثلث مرحوم حسام‌الملک همدانی است.
در مقصود هفتم، احوالات مشهد مقدس شرح شده است که براساس تحقیقات مؤلف، بیشترین بنای حرم مطهر رضوی، از عهد سلاطین صفویه است و بعد از صفویه، بنا و تعمیرات بسیاری از نادرشاه افشار و سلاطین قاجار بوده است.
اگر بخواهیم در احوالات شهر قم اطلاعاتی کسب کنیم باید به سراغ مقصود هشتم برویم که در بخشی از آن آمده است: اولین کسی که بر سر قبر مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها، قبه بنا نهاد، زینب دختر محمد بن علی الرضا بود. پیش از آن، سایبانی بالای قبر مطهر بود که در سال 829 قمری، شاه بیگی بیگم خواهر گوهرشاد و عروس امی تیمور قبه را بزرگ کرد.
مقصود نهم نیز در احوالات حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام است که قبر ایشان در شهر ری تهران از مجدالملک رادستانی بوده و بنیان ایوان و رواق از شاه طهماسب صفوی و گنبد مرقد آن بزرگوار نیز در سال 1270 قمری، به دستور ناصرالدین شاه تذهیب شده است.
از اثر هدیةالزّائرین دو نسخه در کتابخانه‌های مجلس شورای اسلامی و آستان قدس رضوی موجود و هر دو به خط مؤلف است که در تصحیح این اثر، با وجود دو نسخه به خط مؤلف، فقط از نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی استفاده شده است./920/ن602/ق