نشست سکوت منابع در سیره برگزار شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، احمد پاکتچی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام عصر دوشنبه 11خردادماه در نشست سکوت منابع در سیره که در پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار شد، با اشاره به تبیین ضرورت سیره نگاری نوینِ متناسب با نیازهای نسل معاصر گفت: از منظر مخاطب‏شناسى براى تالیفات شیعى، گذشته تاریخی شیعیان حکایت از آن دارد که در طول تاریخ با سه مرحله و موقعیت بسیار مهم روبرو بوده‏اند، در این دوره با تبیین درست شریعت محمدی صلی الله علیه و آله و سلم، گوهر اصلی دین و باورهای اساسی آن شناسانده شد و تفاوت آن با قرائتهای دیگر یعنی جریان فکری تابع خلفاء - که به ترفندهای گوناگون قدرت سیاسی را در دست گرفته بودند آشکار شد.

وی در ادامه افزود : این دوران با گرفتاریها و دشواریهای بسیاری همراه است که مهمترین آن برخورد شدید حاکمیت با آن بود به گونه ای که تبیین و تدوین باورهای ناب شریعت محمدی صلی الله علیه و آله و سلم که از سوی ائمه علیهم السلام مطرح می شد - با پنهان کاری ، احتیاط و تقیه همراه بود . این شرایط باعث می شد شیعیان در نگارشها عمدتا به انعکاس اصل معارف اهل بیت علیهم السلام و حفظ آنها  توجه داشته باشند تا از گزند حوادثی چون فراموشی، مغفول ماندن از سوی اکثریت و هجمه حکومت در امان بمانند.

وی تصریح کرد: از این رو می توان گفت عمده  نگارشها متوجه مخاطبان شیعی بود لذا در نحوه نگارشها مقتضای حال دیگر مخاطبان رعایت نمی شد چرا که شیعیان از تبلیغ علنی و آشکار معارف اهل بیت علیهم السلام محروم بودند و طبیعی بود که افکار عمومی متاثر از گرایش مکتب خلفاء، مورد توجه آنان قرار نگیرد.

در مرحله دوم  که از نیمه سده چهارم آغاز می شود باورها و معارف اهل بیت علیهم السلام در اثر حقانیت آنها و تلاشهای فراوان یاران فداکار ائمه علیهم السلام در جهان اسلام انتشار یافته بود و بسیاری به حقانیت ائمه علیهم السلام و شایستگی آنان برای رهبری جامعه پی برده بودند از این رو جمعیت شیعیان هوادار ائمه علیهم السلام رو به فزونی نهاد به گونه ای که توانستند در نقاط مختلف، قدرت سیاسی را نیز در اختیار بگیرند و دولتهای شیعی را تشکیل دهند این امر شرایط جدیدی را پیش روی عالمان و نویسندگان شیعی قرار داد باورهای شیعی از سوی بدنه حاکمیت های جدید کم و بیش مطرح می شد.

عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام افزود: عالمان شیعی نیز از امکان اظهار علنی معارف استفاده کردند و در مباحثات، مناظرات و تالیفات خود تلاش داشتند به تبیین علمی و درست  آنها بپردازند از سوی دیگر در طرح علنی معارف اهل بیت علیهم السلام می بایست افکار عمومی و مقتضای حال مخاطبان عام آن روز رعایت می شد.

 
وی در ادامه افزود: جامعه اسلامی آن روز از فرهنگ ارائه شده از سوی مکتب خلفا متاثر بود لذا نگارشها و رویکرد بحثهای عالمان بزرگی چون شیخ مفید و سید مرتضی که در مرکز خلافت و کانون تئوری پردازی مکتب خلفا یعنی بغداد ، زندگی می کردند با عالمان شیعی پیشین متفاوت بود.

پاکتچی افزود:  تاکید بر ادله عقلی که  قابل قبول برای دیگر فرقه ها نیز هست همچنین تاکید بر مستندات تاریخی قابل استناد برای همگان مانند شیوه شیخ مفید در کتاب الارشاد درباره علت مرگ ائمه علیهم السلام و  مانند انکار حجیت خبر واحد از سوی سید مرتضی برای رد خبر واحد در قضیه فدک نمونه هایی از رعایت این ضرورت تازه است.

وی در پایان افزود: در دوره ای که دولت های شیعی پدید آمدند شیوه اکثر نویسندگان چنین بود که در کنار طرح زندگى‏نامه ائمه علیهم السلام از تولد تا شهادت به اموری چون کرامات اخلاقی، معجزات، فضایل و مناقب می پرداختند که عمده مخاطب آنها  شیعیان و به تبع، سنیان بودند و با توجه به حساسیتها و ذائقه ها و مطالب قابل پذیرش برای این دو گروه _ که جامعه اسلامی را تشکیل می دادند به استدلال و جمع آوری مطالب می پرداختند در این بین، نگارشهایی چون المراجعات، احقاق الحق، شبهای پیشاور  مستقیما مخاطب سنّی را در نظر داشتند./817/پ202/ق