شهید مطهری آزادی را گوهری الهی می دانست

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، عماد افروغ جامعه شناس استاد دانشگاه در نشستی با موضوع "آزادی در اندیشه استاد مطهری" که به همت بنیاد علمی- فرهنگی استاد شهید مرتضی مطهری در سالن سرای اهل قلم بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد، در باب اینکه در رابطه با آزادی مطالب فراوانی است، گفت: تعریف آزادی و مقولات آن دشوار و مناقشه انگیز است و هر ملتی تصویری از آزادی در جامعه دارد.

شهید مطهری بزرگترین دغدغه انسان را تکامل اندیشه و روح می دانند

وی با اشاره به جایگاه آزادی در اندیشه استاد مطهری اظهار داشت:  شهید مطهری بزرگترین دغدغه انسان را تکامل اندیشه و روح می دانند و هدف غایی در اندیشه  شهید مطهری تکامل اندیشه است و این نمی توانند با آزادی اندیشه منافاتی داشته باشد و هر مکتبی که به حقیقت خود اعتقاد داشته باشد داری آزادی اندیشه است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه استاد مطهری  طرفدار آزادی بیان بودند، گفت: شهید مطهری در نامه ای به رییس دانشکده الهیات در خواست کرد که که یک گروه از مارکسیت ها را به دانشگاه دعوت کند و دو گروه مذهب و مارکسیت ها با یکدیگر به تعامل و تبادل نظر بپردازند.

افروغ با انتقاد از اینکه فرصت نابرابر در گفتگو های جناحی مطلوب و مورد تایید نیست، عنوان کرد: مک تایر که یک فیلسوف است در کتاب اخلاق و سیاست می گوید ما نمی توانیم هر گفتگویی را رد کنیم و اگر شخصی از شیوه سرکوب استفاده کند برای این است که  قصد گفتگو ندارد و با اکتفا به نیشخند سعی در عوام فریبی دارد.

وی  با اشاره به تعریف آزادی از دیدگاه استاد مطهری، گفت: مباحث جنجالی از تعریف آزادی است و بعضی آزادی را منفی و بعضی مثبت می دانند، نگاه منفی به آزادی منصوب به لیبرال ها است و آنها آزادی را فقدان مانع می دانند.

این استاد دانشگاه  افزود: این تعریف لیبرال ها از آزادی را، استاد مطهری به شرطی می پذیرد که مشخص شود که این مانع بر اساس کدام تعریف انسان شناسی است، چرا که لیبرل ها آزادی را بر مبنای فردی و سوسیال ها آزادی را بر مبانی جمعی تعریف می کنند و در صورتی که مانع درونی نباشد، مذهب و اخلاق هم وجود ندارد.

بین شخصی که آزادی درونی  دارد و شخصی که آزادی عمل دارد تفاوت است

افروغ با وی با اشاره به نسبت بین آزادی انتخاب و آزادی عمل گفت: بین شخصی که آزادی درونی  دارد و شخصی که آزادی عمل دارد تفاوت است و شخصی که آزادی عمل دارد حتی شخص مثل کانت هم جنس آزادی او را آزادی نمی دانند .

وی افزود: لذا تعریف متعالی تری از آزادی توسط گروه های لیبرال می شود و آنها آزادی را برای انسان های قدیس می دانند، کسانی که آزاد معنوی دارند و با نفس خود مبارزه می کنند، تن به اغوا و ضرر نمی دهد و کسی که ارباب نفس است شورشی و انقلابی می شود اما کسی که بر اساس میل و خواسته های خود رفتار می کند در برابر هر ضربه ای اغوا می شود.

این جامعه شناس با اشاره به موانع مثل روابط اربابی و رعیتی بین انسان ها در جامعه اظهار داشت: بدترین موانع، موانع فکری و فرهنگی است و این که شخص نتواند ارباب حقیقی خود را بشناسد و شهید مطهری هم به این موانع توجه داشت.

افروغ با بیان اینکه استاد مطهری آزادی را گوهر الهی می داند، گفت: آزادی برای شهید مطهری مثل آرمایان گرایان داری ارزش عالی است و شهید مطهری بحث آزادی معنوی را به این صورت مطرح می کند که تا از درون آزاد نبود نمی توان از بیرون آزاد شد.

وی با تاکید بر گفته استاد مطهری که آزادی را گوهر الهی و موهبت الهی می دانست، عنوان کرد: شهید مطهری آزادی را برای رفع مانع می داند و در کنار آن آزدی معنوی را مطرح می کند، این که نباید اسیر نفسانیت شد و بتوان اهداف الهی را در جامعه تحقق بخشید.

این استاد دانشگاه در رابطه با بحث مانع برای آزادی گفت: شهید مطهری مراحل آزادی راهفت مرحله دانست و تاکنون تنها نگاه های ژور نالیستی به آن شده است، اولین سطح آزادی در چهار چوب قانون است و مرحله های دیگر تعریف آزادی، رهایی و استقلال و بهروزی و رسیدن به نیاز های واقعی است.

آنچه برای خود می خواهی برای دیگران هم بخواهید

وی هفتمین مرحله از آزادی را توجه به نیازهای دیگران دانست و گفت: هفتمین مرحله آزادی از دید شهید مطهری این است که آنچه برای خود می خواهی برای دیگران هم بخواهید و در این صورت جامعه داری سلامت است.

افروغ اظهار داشت: آزادی اجتماعی رهایی از استثمار است و تا آزادی درونی خودت را بشناسید به استثمار و استخدام  هیچ کس در نخواهید آمد.

این جامعه شناس قدرت را وسیله ای برای نفوذ و اغوا دانست و خاطر نشان شد: تا نتوانیم منافع واقعی خود را بفهیم و از استبداد و بندگی رهایی نیابیم، اسیر قدرت هستیم.

وی با اشاره به بحث وفاق سیاسی در برابر وفاق اجتماعی گفت: افراد به منافع شخصی تعریف می شوند و انسان های که به میل خود رفتار می کنند قابل پیش بینی نیستند و انسان های اخلاق گرا قابل پیش بینی هستند.

افروغ با بیان اینکه استاد مطهری در باب آزادی به آزادی معنوی بسیار توجه دارد، اظهار کرد: از نظر ایشان جز مصلحت انسان هیچ مانعی نباید باشد و جز تکامل روح اندیشه و ما بقی موارد باید طرد شود.

این جامعه شناس با بیان اینکه در اندیشه استاد مطهری آزادی هیچ منطقه ممنوعه ای وجود ندارد، خاطر نشان شد: شهید مطهری معتقد است که در مقوله آزاد ی باید راحت بود و هیچ قید و بندی نباید وجود داشته باشد.

 وی با انتقاد به سخت گیری آزادی در دوره قرون وسطی گفت: نباید دین خدا اجحاف شود و تعریف نادرستی از عدالت ارایه شود.

افروغ با اشاره به رابطه متقارن بین انسان و خدا گفت:  در ابن رابطه حدیثی است که گفته می شود که هر کس خود را بشناسد خدا را نیز خواهد شناخت  و لذا ذات بدونه تکیه گاه امکان پذیر نیست.

این استاد دانشگاه با اشاره آیه ای از قرآن کریم گفت: همانند کسی نباشید  که خدا را فراموش و یا اینکه خود را اسیر خود فراموشی کنید، اگر خود و حق و ذات خود را می خواهید باید تکیه گاه خودتان را هم بشناسید.

هر کشوری که اسلام بر مبنای تفکر و حقوق انسان نبود، سلفی ها به وجود آمدند

وی با بیان اینکه در هر کشوری که اسلام بر مبنای تفکر و حقوق انسان نبود، سلفی ها به وجود آمدند، افزود: محمد مرسی به حقوق مردم مصر توجه نکرد چون او نیز یک سلفی بود.

افروغ رابطه بین انسان و خدا را "خرد خدا بنیاد" دانست و گفت: بازگشت به جریان خدا بنیادی در صورتی امکان پذیر است که بتوان غایت و ذات الهی را در خود ایجاد کرد.

این جامعه شناس با اشاره به تفاوت آزادی فکر و عقیده از دیدگاه استاد مطهری گفت:  ایشان می فرماید که هیچ کسی معتقد نیست که نباید عقایدش را مطرح کند، اما آیا هر عقیده درست است؟ آیا آزادی که بر خواسته از تفکر یا خرافه و تعصب بی جا است، صحیح است؟

وی با بیان اینکه برخی آراء بین عقیده و واقعیت تفاوت قائل هستند، گفت: عقیده غلط منجر به تبعیض نژادی می شود، در صورتی که آزادی تفکر ارزش مطلق است و در تفکر پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی (ع) این تفکر در برخورد با انسان ها بارها مشاهده شده است./818/پ202/ج