مراسم رونمایی از جلد نوزدهم دانشنامه جهان اسلام برگزار شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، عصر امروز مراسم رونمایی از جلد 19 دانشنامه جهان اسلام  با حضور غلامعلی حداد عادل رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، استادان و شخصیت‌های علمی در بنیاد دائرةالمعارف اسلامی تهران برگزار شد.

در این مراسم  معینی مدیر گروه قرآن و حدیث بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، گفت: علم رجال شاخه‌ای از علوم حدیث است که ما در این دانشنامه رجال از نظر اهل سنت و شعیه را تعریف کردیم.

وی افزود: واژه رجال از اوایل سده‌های تاریخ هجری به کار رفته بود اما نخستین بار شیخ بهایی واژه رجال را تحت عنوان علم به کار برده و  بعد از او رایج شد، در مقاله ابتدایی به خوبی علم رجال توصیف شده موضوع و مسائل آن مطرح شده است.

مدیر گروه قرآن و حدیث بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، در ادامه عنوان کرد: علم رجالی که ما به کار می‌بریم نزد اهل سنت کاربرد کمتری دارد، در این مقاله ادله طرفداران علم رجال به تفصیل بحث شده است.

معینی بیان داشت: در دو سال اخیر مقاله رجال توسی، رجال کشی، رجال نجاشی نوشته شده است، مقاله مقام معظم رهبری از سوی رییس بنیاد در کتاب رجال کشی باز تالیف شده است.

در ادامه پروین قدوسی‌زاده مدیرگروه اسلام معاصر بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، در گزارشی درباره این دانشنامه، گفت: از جمله مقالات بلند جلد نوزدهم مقاله رادیو و تلوزیون است که با حجمی حدود 31815 هزار کلمه در 50 صفحه دانشنامه جای گرفته است.

وی افزود: این مقاله 8 بخش دارد که به صورت منطقه‌ای از هم تفکیک شده که 6 منطقه ایران، آسیای مرکزی و قفقاز، ترکیه، کشورهای عرب، افریقای غیر عرب، و شبه قاره هند و جنوب شرقی آسیا را در بردارد، همچنین دو بخش رادیو و تلوزیون‌های اسلامی و احکام فقهی نیز از دیگر بخش‌های این مقاله است.

مدیرگروه اسلام معاصر بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، در ادامه عنوان کرد: به استثنای دو مقاله ایران، آسیای مرکزی و قفقاز که به مولفان خارج از بنیاد سفارش داده شد بقیه بخش‌ها را همکاران ما در بنیاد تالیف کردند، رادیو و تلوزیون را آقای پورابراهیم، جهان عرب و رادیو تلوزیون‌های اسلامی را آقای مالکی، افریقای غیر عرب را آقای صادقی، شبه قاره هند و جنوب شرقی آسیا را آقای طرفداری و احکام فقهی را خانم حسینی تالیف کردند.

قدوسی‌زاده اظهار داشت: دو مقاله ایران و آسیای مرکزی و قفقاز به مولفان خارج از بنیاد سفارش داده شد که متاسفانه آنچه دریافت کردیم مقاله‌های ضعیف و غیردانشنامه‌ای بود بنابراین رادیو و تلوزیون در ایران از نو تالیف شد و آسیای مرکزی و قفقاز به دلیل ضعف و نیز دیر رسیدن به موارد دیگر ارجاع شد.

وی در ادامه بیان داشت: در تالیف رادیو و تلوزیون رویکرد عمدتا معطوف به شناساندن نقش و سهم این دو رسانه مهم و قدرتمند در تحولات سیاسی و حیات اجتماعی مردم است یعنی رادیو و تلوزیون می‌تواند نقشی فراتر از جنبه سرگرمی و پرکردن اوقات فراغت مردم داشته باشد.

مدیرگروه اسلام معاصر بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، ابراز کرد: رادیو و سپس تلوزیون با تاخر زمانی افزون بر رسالت متعارف خود در ترویج آگاهی، دانش افزایی و ایجاد سرگرمی نقشی بس تاثیرگذار در چرخه سیاسی کشورها و نیز منطقه داشته است.

قدوسی‌زاده خاطرنشان کرد: در بسیاری موارد حاکمان سیاسی از رادیو و تلوزیون به مثابه ابزاری برای ترویج ایدئولوژی و گفتمان رسمی خود از آن بهره می‌برند نمونه بارز آن در ترکیه و مصر بود که در دوران آتاتورک و جمال عبدالناصر از رادیو و تلوزیون در گسترش ملی‌گرایی و مبارزه با استعمار و بسط اندیشه‌های کمالیستی و ناصریسم استفاده شد.

وی افزود: همچنین در این مقاله نشان داده شده که چگونه در جهان اسلام دولت‌ها با در اختیار گرفتن این رسانه‌ها ضمن آنکه در مواقع بحرانی امکان بهره‌برداری از آن را از سوی رقبا سلب کردند تلاش داشتند تا گفتمان رسمی خودشان همواره در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های رادیو و تلوزیون حاکم باشد.

مدیرگروه اسلام معاصر بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، در ادامه گفت: در پیوند رسانه با حوزه سیاست، بخشی از مباحث مقاله چگونگی تغییر محتوا، نگرش و برنامه‌ریزی‌های رادیو و تلوزیون را در نتیجه تغییر نظام‌های سیاسی نشان داده است، چنانکه در ایران پس از تشکیل جمهوری اسلامی ایران این تغییر و تحول به نحو بارزی صورت گرفت.

قدوسی‌زاده اظهار داشت: در دهه‌های اخیر با تاسیس شبکه‌های ماهواره‌ای، قدرت این رسانه نمود بیشتری یافته است، بنابراین آشنایی با اهداف سیاسی و دینی این شبکه‌ها و نقش مثبت و سازنده آنها مانند مقابله با ارائه چهره خشونت‌آمیر اسلام و موج اسلام هراسی از سوی برخی رسانه‌های غربی و گاه نیز با نقش منفی که سبب برانگیختن مخاطبان خود بر ضد گروه‌های قومی و مذهبی می‌شوند، بخش دیگری از رویکرد این مقاله بوده است.

وی در ادامه گفت: همچنین پرداختن به نقش آموزشی و تفریحی رادیو و تلوزیون و تاثیری که در هدایت افکار عمومی دارد بخشی از مباحث این مقاله را شامل می‌شود عصر ارتباطات الزام شناخت بیشتر این رسانه را ایجاب می‌کند.

مدیرگروه اسلام معاصر بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، افزود: امروز عصری است که در آن رسانه‌های شنیداری و تصویری برجسته و جزء جدایی‌ناپذیر از زندگی مردم شده و مخاطبان بیشتری را به خود جذب کرده است این موضوع اهیمت پرداختن به رسانه را بارز می‌کند.

قدوسی‌زاده عنوان کرد: شناسایی حیطه‌های تاثیرگذاری و تاثیرپذیری رادیو و تلوزیون، معرفتی به خواننده می‌دهد تا به قدرت موثر یا مخرب این رسانه پی ببرد و در انتخاب خود برای دیدن شبکه‌ها دقت بیشتری کند.

وی اظهار داشت: تالیف مقاله از 1390 آغاز شد، عمده‌ترین مشکل گروه کمبود منابع چه در مباحث تاریخی آن و چه در مسائل جدید برای رجوع و استناد پیشینه کافی بود، کمبود منابع مکتوب و پژوهش‌های قوی سبب شد در برخی از بخش‌ها مانند رادیو و تلوزیون‌های اسلامی، اینترنت منبع و پایه برای تالیف مقاله باشد.

مدیرگروه اسلام معاصر بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، بیان داشت: رادیو و تلوزیون ایران که ظاهرا دسترسی به منابع و اطلاعات آن آسان می‌نماید سختی بسیاری داشت، عمده مطالب آن از طریق جستجو در روزنامه‌ها و مجلات که زمان زیادی صرف آن شده به دست آمد.

قدوسی زاده افزود: در حوزه‌های دیگر منابع چاپی اندکی که وجود داشت بیشتر تبلیغی و از سوی حکومت ها منتشر شده بود بنابراین اعتبار لازم برای استناد را نداشت، ضمن آن‌که اطلاعات ارائه شده مربوط به سه یا چهار دهه گذشته بود و خلا ناشی از اطلاعات مربوط به تحولات دهه‌های اخیر تالیف را با مشکل مواجه می‌کرد.

وی با اشاره به مشکل دیگر این مقاله ابراز کرد: مشکل دیگری که خاص این مقاله بود ظهور شبکه‌های جدید و یا ادغام شبکه‌ها در یکدیگر بود که ارائه آمار را سخت می‌کرد این مساله از زمان شروع تالیف تا نهایی شدن مقاله همچنان گریبانگیر مولفان بود.

مدیرگروه اسلام معاصر بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، در پایان خاطرنشان کرد: این مقاله حاصل کار نخستین اثر منسجم و تقریبا کامل و جامع از تاریخچه رادیو و تلوزیون‌های کشورهای اسلامی است که چگونگی تاسیس، روند تحول، قدرت تاثیرگذاری در جریان‌های سیاسی و اجتماعی را دربردارد و می‌تواند پایه اصلی برای پژوهشگران حوزه رسانه باشد./807/پ201/ق