بازگشت به گفتمان انقلاب با مجاهدت عمارهای فرهنگی
تردیدی نیست که جشنواره عمار را باید یکی از رویش‌های ناب انقلاب اسلامی در عرصه فرهنگ و هنر دانست. این تعبیر همان امیدآفرینی تابناکی است که در بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار با دست اندرکاران این جشنواره به ظهور رسید.
بازخوانی بیانات رهبر معظم انقلاب در این خصوص و به مناسبت برگزاری پنجمین دوره از این جشنواره مردمی و انقلابی می‌تواند یادآوری خوبی در جهت استحکام باورها به افق انقلاب اسلامی و رویش‌های زیبا و امیدآفرین آن باشد. ایشان منظر درست به هنر اسلامی را تبیین نموده و می‌فرمایند: «نگاه به هنر اسلامی و سینمای دینی باید نگاهی بلند مدت و همراه با برنامه ریزی دقیق و امید به آینده و بهره گیری مناسب از ابزار هنر برای تأثیرگذاری حداکثری باشد.»
نقشه راهی که از دل حرفهای آقا در دیدار عماریون برآمد
آقا با اظهار خرسندی از برگزاری جشنواره مردمی فیلم عمار انتخاب نام «عمار» را که از صحابه بزرگ پیامبر اسلام (ص) و یاران نزدیک حضرت علی (ع) بود، انتخابی پسندیده می‌دانند و با اشاره به ویژگی‌های ممتاز این صحابی بزرگ یاداوری می‌کنند: «تزلزل ناپذیری عمار در حوادث مختلف صدر اسلام و همچنین امتحان‌های سخت دوران بعد از پیامبر اسلام (ص) ، موقع شناسی و حضور در وقت نیاز، و نقش تبیین کننده او در مسائل و حوادث دوران حضرت علی (ع) از ویژگی‌های برجسته و بارز عمار بود.
«نگاه امیدوارانه به آینده و بلند کردن افق دید» همان نقطه طلایی نقشه راه هنرمندان انقلابی است که از منظر امیر قافله بصیرت «در اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی بسیار مهم ارزیابی می‌شود» : «حرکت انقلاب اسلامی که با پیروزی آن در سال 1357 آغاز شد و شکسته شدن هیمنه آمریکا و حوادث مختلفی که در این 34 سال روی داده است همه مقدمات رسیدن به اهداف اصلی نظام اسلامی است، بنابراین باید با همت و تلاش مضاعف و نهراسیدن از دشمن و توطئه‌های او، پرهیز از سیاه بینی و یأس، با سرعت بیشتر به سمت قله حرکت کرد.»
این نگاه در موضوع هنر اسلامی و سینمای دینی از نگاه رهبری ضروری است: «در این عرصه جوان‌های مومن، با طراوت و شاداب و دارای نگاه نو و همت بلند، موتور محرک برای حرکت رو به جلو هستند و پیش کسوتان نیز باید با بیان تجربیات خود و تربیت نیروهای جدید و کارآمد به این حرکت شتاب بیشتری ببخشند.»
خاستگاه سینما، غربی است اما ورود افراد متدین و متخصص لازم است
آقا در عین حال که خاستگاه غربی هنر سینما را یادآور می‌شوند، بر ضرورت برنامه ریزی و تشکیل اتاق فکر برای حرکت جوانان و استعدادهای جدید در عرصه هنر اسلامی و سینمای دینی و همچنین ورود افراد متدین و انقلابی و صاحب تخصص و تجربه به این عرصه صحه می‌گذارند: «شرط اصلی ورود تأثیرگذار افراد متدین و انقلابی به عرصه سینما و تأثیر نپذیرفتن از فضای آن را مصونیت سازی است و تنها راه مصون سازی نیز ارتباط مستمر با خدا، بجا آوردن نوافل و تضرع به درگاه الهی است، همانگونه که عمار اینگونه خود را مصون و تزلزل ناپذیر کرده بود. عبادت و ذکر و توجه به خدا از هر لذت هنری بالاتر است.» آقا مراکز دانشگاهی مرتبط را در اثرگذاری بر فضای سینمایی و رسانه‌ای کشور مورد اشاره قرار می‌دهند و یاداور می‌شوند که اصلاح این عرصه نیازمند اصلاح مبادی ورودی آن است.
تلاش در عرصه سینمای انقلاب، یک مجاهدت واقعی است
و بالاخره آن جمله ناب و زیبا که: «کسانی که امروز مشغول کار و فعالیت در عرصه فیلم‌های با مضامین انقلابی و دفاع مقدس هستند واقعا در حال جهاد هستند.» جالب اینجاست که رهبری تخصصا در مورد حوزه‌های عقب مانده و آسیب پذیرتر در میدان هنر هفتم هم اشاراتی دارند و از جمله بهره گیری از قصه و داستان و فیلم نامه قوی را یکی از ضروریات اساسی در فیلم سازی برشمرده و می‌گویند: «مقوله قصه نویسی و رمان در کشور با نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد و باید این بخش تقویت شود.»
حقیقت آن است که همین بیانات رهبری در دیدار با عوامل عمار، در هر جمله‌اش رگه‌هایی از یک نقشه راه جامع و مانع دیده می‌شود که‌ای کاش مورد توجه مدیران فرهنگی و مسئوان سینمایی و اهالی هنر قرار می‌گرفت!
هنر نباید سیاسی باشد؟ این دروغ است!
ایشان موضوعات مربوط به تاریخ انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، فلسطین و بیداری اسلامی را «مهم و پر مایه» برای فیلم سازی می‌دانند: «یکی از مسائل دروغی که در دنیا تبلیغ می‌شود این است که می‌گویند هنر نباید با سیاست آمیخته شود، در حالیکه مجموعه‌های هنری غرب از جمله هالیوود کاملا سیاسی هستند و اگر اینگونه نبود چرا به فیلم‌های ضد صهیونیستی ایران اجازه حضور در جشنواره‌های سینمایی را نمی‌دهند؟ ساخت فیلم‌های سیاسی بر ضد ایران و یا اعطای جایزه به فیلم‌های ضد ایرانی نشانه‌های آشکار از آمیخته بودن سیاست و هنر در آمریکا و غرب است.»
همه چیز به موضوع مهم و حساس علوم انسانی ختم می‌شود
جالب اینجاست که رهبر فرزانه انقلاب در همین جلسه موضوع مهم علوم انسانی را مطرح می‌کنند و در اشاره‌ای حکیمانه و دقیق، نقطه اصلی بحث و ریشه توفیق و شکست در امر هنر را یادآور می‌شوند:
«علوم انسانی هوای تنفسی مجموعه‌های نخبه کشور است که هدایت جامعه را بر عهده دارند بنابراین آلوده یا پاک بودن این هوای تنفسی بسیار تعیین کننده است. مشکل علوم انسانی غربی را پایه‌های معرفتی غلط آن است. اصلاح در علوم انسانی و تحول در سینما و تلویزیون بدون اصلاح پایه‌های معرفتی علوم انسانی غربی امکانپذیر نیست و اصلاح این پایه‌ها نیز در گرو ارتباط موثر با حوزه‌های علمیه و علمای دین است.»
آری؛ امید است جشنواره فیلم عمار و بلکه همه اهالی هنر، خاصه آنانکه زیر چتر نام، یاد، مرام و اندیشه عمار و با هدف به تجلی درآوردن آرمان‌های انقلابی و ارزش‌های دینی در این محفل گردآمده‌اند، این اشارات نظر را نصب العین خویش و نقشه راه خود قرار دهند و در طی طریق به منصه ظهور رساندن سینمای انقلاب اسلامی، در این افق گام بردارند.
گفتمان انقلاب و جشنواره عمار در قاب تلویزیون
آری؛ جشنواره عمار بازگشت به گفتمان انقلاب اسلامی است و عماریون خیزش دهه 90 هنر انقلاب هستند. همزمان با برگزاری پنجمین جشنواره فیلم «عمار» شبکه علم و فرهنگ برنامه «سینما مردم» را از نهم دی ماه هرشب روی آنتن برد.
برنامه «سینما مردم» با محوریت سینمای انقلاب و جشنواره مردمی فیلم عمار در شب‌های برگزاری این رویداد فرهنگی، به صورت زنده هرشب ساعت 23 از شبکه چهارسیما پخش شد. این برنامه در ایام برگزاری جشنواره، شش محور با موضوعات اصلی مورد توجه مردم را در سینمای انقلاب به تصویر کشید. یکی از دغدغه‌های امروز هنرمندان نداشتن سوژه‌های بکر است و موضوعاتی مانند دفاع مقدس یا قهرمانان ملی، به عنوان دو موضوع جذاب برنامه سینما مردم بود.
همچنین تمرکز بر موضوعات قابل فهم، اقتصاد مقاومتی، تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران، مباحث مربوط به بانک‌ها و طرح این موضوعات در جشنواره عمار، از محورهای اصلی این برنامه تلویزیونی بود. سینما مردم البته به خلاقیت و قالب شکنی جشنواره عمار، به ویژه پرداخت ویژه این جشنواره در قالب‌های «انیمیشن» و «فیلم ما» هم نگاه ویژه‌ای داشت.
جشنواره عمار سینما را از پرده نقره‌ای سالن‌ها به دیوار اکران‌های مردمی تغییر داد
ارتباط مردم و سینما موضوعی بود که «سینما مردم» بیشترین توجه را به آن داشت. جشنواره عمار مفهوم سینما را از پرده نقره‌ای سالن‌های سینما به دیوار اکران‌های مردمی تغییر داد و این مهم موضوعاتی که دغدغه‌های مردم است را تصویر کرد.
در این برنامه چهره‌های شاخص و شناخته شده برای عامه مردم، حضور نداشتند و بجای آن چهره‌های جوان، موثر و ناشناخته در عرصه سینما و هنر انقلاب اسلامی دعوت شدند که مردم با آن‌ها آشنا شوند. وجود این رویکرد را می‌توان نوعی قالب شکنی در برنامه‌های تلویزیونی دانست.
ارائه گزارش روزانه از ایام جشنواره، اکران‌های مردمی و توجه به رخدادهای اکران شهرستانی نیز از بخش‌های دیگر برنامه تلویزیونی سینما مردم بود، که با ابداعات جدیدی چون: تفاوت تیتراژهای آغازین و پایانی هر برنامه همراه بود. این تیتراژها را فیلم‌سازان جوان شهرستانی تهیه و تولید کردند.
رویکرد اصلی عمار؛ مردمی بودن و حفظ بصیرت عمومی
مردمی بودن و حفظ بصیرت عمومی، از اهداف مهم برگزاری جشنواره فیلم عمار است که با همت جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و گروه‌های مختلف اجتماعی مانند مردم، دانشجویان، طلاب و فعالان فرهنگی و هنری شکل گرفت. این مهم را شبکه علم و فرهنگ به خوبی تصویر کرد تا ضمن روایت فعالیت اهالی رسانه و هنر ایران در جشنواره عمار، هدف این جشنواره که همانا پاسداری از مرزهای انقلاب، توجه ویژه به عماریون خارج از کشور و فرهنگ نقد و نقد پذیری است را تبیین نماید.
اکران فیلم‌های کوتاه، کلیپ‌های موسیقی، فیلم‌های مستند و ... در روستاها، فرهنگی را که مورد نظر جشنواره بود رشد داد و در نقاط مختلف کشور، حتی خارج از ایران درباره این جشنواره حرف‌هایی زده شد و این نشان دهنده‌ی رسوخ جشنواره عمار در جهان است. رسانه‌های غربی نیز به جشنواره عمار توجهی ویژه داشتند و یکی از سایت‌های مشهور که لابی معروفی در ایالت متحده دارد، مواضع تندی را در برابر این جشنواره و انعکاس آن از رسانه ملی اتخاذ کرد.
آماتورهایی که گرچه حرفهای نیستند اما با قابلیتند و آرمانگرا
عمار افرادی را به میدان آورد که نه حرفهای بلکه جملگی آماتور هستند، اما قابلیتی را ایجاد کرد که آثارشان را در حوزه‌های مختلف ارائه دهند. این جوانان انقلابی، امروز زمینه نمایش و اکران فیلم‌هایی را در جشنواره عمار فراهم کردند که خیلی از آن‌ها به روش معمول نمی‌توانند با بهترین‌ها رقابت کنند. به واقع عمار بازگشت به گفتمان انقلاب اسلامی است و بچه‌های عمار خیزش دهه 90 هنر انقلاب هستند.
شبکه علم و فرهنگ انعکاس دهنده حقیقت عمار بود، حرکت عمار یک ظرفیت از انقلاب اسلامی است که هر چه به آینده نزدیک تر می‌شود خود را بیش از پیش معرفی می‌کند. عقبه‌ی عمار نخبگان جمهوری اسلامی ایران اند که خوشبختانه این روزها رو به افزایش هستند. آثار راه یافته به این جشنواره عمق انقلاب اسلامی ایران را نشان می‌دهد و رسانه ملی با برنامه‌های ویژه و شبکه چهار با برنامه «سینما مردم» حقیقت وجودی عمار را انعکاس داد.
عمار کیست؟ جشنواره عمار کدام است؟
این روزها که گذشت جشنواره‌ای در فضای سینمایی کشورمان برگزار شد که چه در ظاهر و چه در باطن با همه جشنواره‌های دیگر فرق می‌کند. از همان نامش تافته جدا بافته‌ای است که به جای دل دادن به غرب و قلوه گرفتن از جشنواره‌هایش، دست در دست مردم و اسلام انقلابی گذاشته است.
همان طور که عمار بود. عمار را می‌شناسید؟
یکی از برجسته‌ترین و پرافتخارترین صحابه پیامبر اسلام (ص) و از یاوران عزیز و شریف علی (ع) عمار یاسر است که زندگی‌اش سراسر جهاد و ایثار و مقاومت و بصیرت و الهام بخشی به مسلمانان صدر اسلام در جهت شناخت راه از بیراهه و صلاح و فلاح از گمراهی است.
عمار یاسر مرد جنگ و جهاد بود و در میدان نبرد تازنده‌ای فروزنده و سربازی جان فدا و فرماندهی دلیر و کم‌نظیر بود. رشادت‌های او در میدان جنگ و تاخت و تازش به سوی سپاه کفر و نفاق، زبانزد عام و خاص بود. این اما تمام حقیقت عمار نبود که او بیش و پیش میدان جهاد اصغر، در پیکار در عرصه جهاد اکبر، رادمردی پهلوان پیشه بود.
مرد بصیرت و ایمان، تندیس استقامت و شناخت و زبان گویا و جویای حق
آری؛ عمار مرد بصیرت و ایمان بود؛ تندیس استقامت و شناخت و زبان گویا و جویای حق و حقیقت. عمار در طول تاریخ زندگی نود و سه ساله‌اش چه در زمان پیامبر اعظم (ع) و چه در دوران امامت امیرالمومنین علی (ع) در صحنه‌ها و موقعیت‌های دشوار بسیاری، حضوری روشن داشت و توانست به درجه یاوری و همراهی با حق مطلق و تجسم حقیقت یعنی ولایت و امامت علی (ع) نائل آید و دل و دیده و جان و روان خود را سپر حق نماید و با او محشور گردد و شهرة ملکوت.
حضور عمار در جنگ‌های مختلف، همراهی‌اش با پیامبر و جانشین به حقش در مواضع و مواقف غبارآلود و فتنه خیز دوران تاریک و سرد سقیفه سازان و آنگاه نقشی که در احیای عظمت امام مظلوم و معصوم خویش به جای آورد و زبان گویا و بیان نافذ و صدای رسای حقیقت علی (ع) گشت و خود را با تمام وجود، وقف بازنمایی و انعکاس جایگاه و پایگاه ولایت الهی و امامت آسمانی ایشان نمود و میوه بصیرت را از درخت سبز و تنومند و زیبای ایمان و پایداری و شناخت به مردمان آن دوران ارزانی داشت.
حضور عمار در صحنه‌های مختلف جامعه اسلامی از همان آغاز، نماد و نمودی بارز دارد
از اولین کسانی که اسلام خود را آشکار نمود و در برابر قریش و در کنار پیامبر اسلام (ص) صف آرایی بارزی نمود. و در ادامه تاریخ اسلام و دوران زندگی‌اش هرجا حضور داشت و هر وقت پا به میدانی گذاشت، ایمان و پایمردی و حرکت در مسیر ولایت و امامت را از خود به یادگار گذاشت.
از جمل تا صفین، از فتنه تا جنگ؛ عمار بصیرت می‌پراکند
چه در جمل و چه در صفین، چه در دوران خلفا و چه در زمان غبار فتنه‌ای که سراسر وجود مسلمانان را در خود گرفت و از راه ولایت و امامت برحق منصوب خدا و موکد پیامبرش، به بیراهة سقیفه کشاند و بدانجا رسید که امت اسلام سال‌های سال از نعمت حکومت امام برحق خویش، بی نصیب ماند و راهی ناکجا آبادی شد که از انتهایش وضع جامعه اسلامی در زمان خلافت عثمان بود و بیت المال و حکومت مسلمین در دستان نااهلان گرفتار آمد و... شد آنچه شد!
و در تمام این دوران، صدای رسول عشق و مهربانی و هدایت در گوش عمار یاسر طنین افکن بود که «ای عمار! پس از من فتنه‌ای پیش می‌آید تو در آن از علی و حزب او پیروی کن زیرا او با حق و حق با اوست...»
پس آنگاه که عمار یاسر پس از عمری یاری حق و پایمردی در مسیر ایمان خویش و سرنهادن در رکاب ولایت و امامت بر حق، جام شهادت نوشید، در بیان مراد خود امیرمومنان (ع) به راستی و درستی، ارج و قرب خویش به گوش جان شنید.
«امیر مؤمنان علیه السّلام بعد از جنگ صفین در میان کشتگان گردش می‌کرد عمار را دید که در میان کشتگان افتاده، پس سرش را بر زانو نهاد و گریست و اشعاری را انشاد فرمود: که ترجمه آن این است.»
هان ای مرگی که رهایم نکنی و عاقبت به سراغ من آیی؛ مرا آسوده کن تو که هر دوستی داشتم از میان گرفتی. می‌بینم تو به آنان که من دوستشان دارم بینایی، گویا با راهنمایی به سوی آنان می‌روی و آنان را از پا درآوری.
جشنواره عمار؛ میراث‌دار این نام بزرگ و تمرکززدایی از پایتخت به دشت و دمن
باری؛ نام عمار، بر تارک این جشنواره «مردمی» می‌درخشد؛ به روشنی و درستی. اینکه جشنواره عمار برخلاف دیگر برنامه‌های تمرکزگرای پایتخت زده کشور، دل از شهرهای بزرگ و سطح سیمانی شان کنده و به دامن دشت و صحرا روستا پناه برده، اینکه خجالت نمی‌کشد از اینکه راست بایستد و از انقلاب و ایران اسلامی و نظام مقدس و مردم «شهید پرور» ش بگوید، اینکه جرئت کرده در مقابل مافیای شبه‌روشنفکری بایستد.
اینکه محفلی شده برای بچه‌های انقلاب و هنرمندان ساده اما مردمی و خاکی و دوست داشتنی‌اش، همه و همه نشانه‌های روشن و امیدبخشی است از یک حرکت روبه پیشرفت و انقلابی رد عرصه هنر و محفلی برای تجلی رویش‌های انقلاب اسلامی و ایران عزیز؛ آنهم با تکیه بر جوانان برومندی که با عشق و شور و شعوری برگرفته از فرهنگ انقلاب به میدان آمده‌اند.
«عمار» ثابت کرد می‌شود با دست خالی هم فیلم ساخت
آری؛ عمار ثابت کرد که می‌شود با دست خالی هم فیلم ساخت و مخاطب داشت و جشنواره راه انداخت و دل خوش نکرد به جماعت شبه هنرمندی که هیچ نسبتی با مردم و انقلاب ندارند و از هیمنه پوشالی مافیای زر و زور و تزویرشان نترسید و از همراهی نکردن این و آن نهراسید و دل به یاد خدا داد و رشته امور را به ید قادر و قدرت لایزال او سپرد.
آری؛ گفتیم که تردیدی نیست که جشنواره عمار را باید یکی از رویش‌های ناب انقلاب اسلامی در عرصه فرهنگ و هنر دانست. و این تعبیر همان امیدآفرینی تابناکی است که در بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار با دست اندرکاران این جشنواره به ظهور رسید.
و ای کاش بازخوانی بیانات رهبر معظم انقلاب در این خصوص بتواند یادآوری خوبی در جهت استحکام باورها به افق انقلاب اسلامی و رویش‌های زیبا و امیدآفرین آن باشد. به خصوص آنجا که ایشان منظر درست به هنر اسلامی را تبیین نموده و می‌فرمایند: «نگاه به هنر اسلامی و سینمای دینی باید نگاهی بلند مدت و همراه با برنامه ریزی دقیق و امید به آینده و بهره گیری مناسب از ابزار هنر برای تأثیرگذاری حداکثری باشد.»
مصطفی جعفریحیی، محمد قمی
/830/501/م