مسائل اختلاف‌برانگیز منشأ ایجاد انشقاق در جامعه
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام عیسی زاده عضو هیأت علمی مرکز فرهنگ و معارف قرآن در یادداشتی به بررسی تأثیر اختلافات فکری و انشقاق در جامعه اسلامی پرداخته است.
یکی از راه‌های پیشگیری از تفرقه و ایجاد وحدت در جامعه اسلامی، پرهیز از طرح مسائل بی‌ثمر مذهبی و درگیرکردن جامعه به موضوعاتی است که نه تنها هویت دینی جامعه را تقویت نمی‌کند و به معنویت و اخلاق اسلامی کمک نمی‌رساند بلکه سبب ایجاد افزایش تنش و اختلاف در میان فرقه‌های مذهبی می‌گردد. معمولا بسیاری از مسائل سطحی دینی که گاه شکل شعار به خود می‌گیرد و در تقویت معنویت و تعمق دین تأثیر ندارد، از سوی کسانی خاص طرح میشود و فضای آرام جامعه با موضوعاتی درگیر میشود که نه در جهت تقویت فرهنگ اهل‌بیت(ع) و نه در جهت رونق سنت نبوی است.
در این زمینه چند مطلب حائز اهمیت است:
الف: روح کلی و جانمایه دعوت قرآن، نهی از جنگ و دشمنی و شقاق و قطعه قطعه کردن اجتماع مسلمانان است. بنابراین هر حرکتی که در جهت ضدیت همدلی و همکاری باشد، بر خلاف دستور قرآن است که می‌فرماید: «و اطیعوا الله و رسوله و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم و اصبروا انّ الله مع الصابرین».
ب: از نظر قرآن، چون تدبر در آیات و معارفش موجب بروز دیدگاه‌های مختلف می‌گردد، قرآن کریم دستور می‌دهد با شیوه نیکو بحث انجام گیرد و تنها راه دعوت به خداوند یک راه و سمت دارد و آن برخورد با اندیشه از طریق جدال احسن است: «ادع الی سبیل ربّک بالحکمة والموعظة الحسنه وجادلهم بالتی هی احسن؛ با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به شیوه‌ای که نیکوتر باشد مجادله نما».
نتیجه چنین برداشتی از عرضه دین و برخورد با دیدگاه مخالف، پرهیز از اموری است که بر خلاف جدال احسن است، یعنی دوری جستن از چیزهایی که موجب تشدید اختلاف می‌گردد، چون این آیه در مقام بیان شیوه تبلیغ و دعوت مردم به دین و راه الهی است که در آن تنها یک طریق را پیشنهاد می‌کند و آن را موفقیت آمیز در مقام دعوت دینی می‌شمارد و آن روش حکمت و موعظه حسنه است که با بحث‌های بی‌ثمر و جدال‌هایی که ایجاد کینه می‌کنند سازش ندارد.
ج: از لوازم جدال احسن، پرهیز از مسائل اختلاف برانگیز و کاستن تنش‌هاست، زیرا وقتی فضای گفتگو و شنیدن فراهم می‌گردد که محیط دوستی و آرامش برقرار شود و افراد در پی شنیدن سخن یکدیگر و تأمل در کلام باشند و نه غلبه و تحکم بر دیگری. جدال احسن با تألیف قلوب حاصل می‌گردد و اختلاف برانگیزی تحریک قلوب است و نه تألیف قلوب. قرآن مناظره و بحث را ممنوع نمی‌کند، اما همین وظیفه را با عنوان تبلیغ و رساندن در جایی می‌داند که فضا برای رساندن ایجاد گردد ولی اگر در جایی هیاهو و قیل و قال است و صداها بلند و یا فضای گفتگو مسموم است، بحث بی ثمر می‌گردد و تبدیل به مخاصمه‌ای میشود که ممنوع است.
این نکته هم به لحاظ منطقی برای دعوتگران مهم است و هم به لحاظ روان شناسی، بویژه آنکه اگر موضوعات از اموری باشد که در نهایت ثمر دینی و عملی ندارد و جنبه تاریخی دارد، که هم نقل قول‌ها متفاوت است و هم تفسیرهای آن، و اگر طرفدار مذهبی این نقل را بگیرد، نفر مقابلش نقل دیگر را می‌گیرد و اگر این طرف تحلیل و تفسیر خاص را بپذیرد دیگری با تحلیل و تفسیری دیگر با او مقابله می‌کند و در نهایت جز آلوده شدن فضای صمیمیت و دوستی و الفتی که قرآن از ما می‌خواهد، چیزی عاید نخواهد شد./907/د101/ی
منبع: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی