کتاب «مهدویت در ایران معاصر» به چاپ رسید

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مرکز اسناد انقلاب اسلامی، کتاب «مهدویت در ایران معاصر» تألیف فاطمه امانی توانی از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شد.

در این کتاب پس از طرح مبانی نظری و بیان الگوی حکومتی مهدویت و ویژگی‌های حکومت مطلوب مهدوی، با الگوپذیری از آموزه‌های مهدویت، به بررسی و تبیین تأثیر آن آموزه‌ها در تحولات سیاسی ـ اجتماعی ایران معاصر از زمان قاجاریه تا رژیم پهلوی پرداخته می‌شود. این تأثیرگذاری از دو جنبه‌ی سلبی و ایجابی و در سه حوزه‌ی تأثیرات شناختی (کلامی – اعتقادی)، تأثیرات گرایشی (اخلاقی) و تأثیرات رفتاری (فقهی) مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کتاب در چهار فصل و یک نتیجه‌گیری سازماندهی شده است. فصل اول شرح کلیات و چارچوب نظری است. در این فصل ابتدا به عنوان پیش‌زمینه، اندیشه‌ی مهدویت در قرآن بررسی و در ادامه نظریه‌ی تغییر محتوای درونی انسان از دیدگاه شهید صدر و نظریه‌ی انقلاب و تغییر و تحول از دیدگاه شهید مطهری به‌عنوان چارچوب نظری پژوهش بیان شده و سپس ارتباط میان جریان‌های مهدویت با تحولات سیاسی ـ اجتماعی ایران مورد بررسی قرار گرفته و در پایان به کاربست چارچوب نظری با موضوع مورد نگارش پرداخته شده است.

عنوان فصل دوم، ساختار نظام سیاسی مطلوب مهدوی است. هدف این فصل، شناسایی هر چه بهتر حکومت مطلوب حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است تا ضمن بررسی ابعاد مختلف آن، دریابیم که حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به عنوان یک حکومت مطلوب و ایدال دارای چه ساختار و ویژگی‌هایی است؛ لذا برای بررسی آن از آیات و روایات ائمه‌ی معصومین علیهم السلام بهره گرفته شده است.

در فصل سوم، نقش آموزه‌ی مهدویت در تحولات عصر قاجار در قالب دو گفتار تأثیرات ایجابی و سلبی در سه حوزه‌ی تأثیرات شناختی، گرایشی و اخلاقی بررسی شده است. در این عصر مکاتب انحرافی شیخیه، بابیت و بهائیت شکل گرفتند. رهبران این مکاتب با ابداع رکن رابع به ادعای ارتباط با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف پرداختند و خود را نایب ایشان دانسته و در نهایت خود را خدا نامیدند و با منسوخ اعلام کردن دین اسلام ادعای آوردن دین جدیدی کردند که حدود یک قرن گروه زیادی از مردم را به سوی عقاید انحرافی خود سوق دادند. اما از سوی دیگر با تأثیرپذیری ایجابی آموزه‌های مهدویت در این عصر مسئله امامت در عصر غیبت مطرح شد و علما به عنوان مراجع مذهبی در ترویج مبانی اسلامی و مهدوی به عنوان نائب امام علیه السلام به صیانت از مذهب در مقابل حاکمان پرداختند.

در فصل چهارم نیز نقش آموزه‌ی مهدویت در عصر پهلوی در قالب دو گفتار تأثیرات ایجابی و سلبی در سه حوزه‌ی تأثیرات شناختی، گرایشی و رفتاری بررسی شده است. در عصر پهلوی تحولی در اراده و اندیشه‌ی مردم برای رسیدن به یک وضعیت مطلوب و ایدئال شکل گرفت که امام رحمة الله علیه از آن به عنوان یک معجزه یاد کردند و آن پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 بود. امام خمینی ریشه‌ی همه‌ی ناهنجاری‌های اخلاقی و اجتماعی ایران در عصر پهلوی را ناشی از سیاست‌های غیراخلاقی رضاخان و محمدرضا پهلوی می‌دانست. برای امام رحمة الله علیه بسیار ناراحت‌کننده بود که در کشوری که مردم آن معتقد به مبانی اسلامی‌اند و با نام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف از فرهنگ شیعه دفاع می‌کنند، کسی در رأس جامعه قدرت را در دست داشته باشد که خود مظهر همه‌ی بی‌اخلاقی‌ها و بی‌عفتی‌هاست و به هیچ‌وجه برای مبانی اسلامی و مهدوی در جامعه ارزش قائل نیست. از این رو امام رحمة الله علیه برای مقابله با رژیم شاه با تکیه بر فرهنگسازی و نقش دین و ارزش‌های اسلامی در راستای فرهنگ مهدویت، به اصلاح جامعه پرداخت و در کتب اخلاقی خود همواره بر نقش ارزش های اسلامی در تهذیب و به کمال رساندن سجایای اخلاقی انسان‌ها تأکید می‌کرد. در حوزه‌ی تأثیرپذیری سلبی آموزه‌های مهدویت در این عصر، انجمن حجتیه شکل می‌گیرد. در این فصل تأثیرات این انجمن به بررسی گذاشته می‌شود.

کتاب «مهدویت در ایران معاصر» در شمارگان 1000 نسخه در 208 صفحه به قیمت 5500 تومان از سوی انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است./998/د102/ی